Skip to Content

ئایین لەپێناو مرۆڤە نەک خودا … ڕیاز حاجی

ئایین لەپێناو مرۆڤە نەک خودا … ڕیاز حاجی

Closed
by ئازار 6, 2019 General, Opinion

ناوی کتێب :کۆماری پێغەمبەر
نوسینی :عەبدولڕوزاق جوبران
وەرگێرانی لە عەرەبیەوە:کامەران زراری.

       "ئایین لەپێناو مرۆڤە نەک خودا"

کۆماری پێغمبەر دەروازەیەکە بۆ ئاشنا بوون بە پرسی ئایین و گرفتەکانی خودا و مرۆڤەکانی ،زمانی نوسینی ئەم کتێبە لە ئاستێکی بەرزی ئەدەبی و فەلسەفی،عیرفانی ڕەوانبێژیدایە، نوسەر لەم کتێبەدا لە نیشاندانی بەلگەهێنانەوەی بازێکی گەورەی داوە بە شێوازێک لای نوسەر ماناو جوانی وتە گرنگترە لە خاوەن وتە و سەنەد و سەرچاوەکەی ،بۆیە نوسەر هەر بە سادەی و ڕووتی ناوی خاوەنی وتەکە دێنێ ،بێ ئەوەی ئاماژە بە سەرچاوەکەو چاپی کتێبەکە بکات،تەنانەت لە زۆربەی شوێنەکان ناوی سوورەت و ژمارەی ئەو ئایەتانەش باس ناکات کە بەکاری هێناون ،بۆیە خوێندنەوەی ئەم کتێبە بناغەو پاشخانێکی مەعریفی و فەلسەفی و دینیی باشی دەوێت. وەک دەروازەیەکە بۆ ئاشنا بوون بە وجودیەتی باوەڕدار ،کتێبێکە بۆ ئەوانەی بە فۆڕمێک لە ئیسلام هەلخەلەتاون کە ئێستاشی لەگەلدابێت هەر وا دەلێنەوە :گوایە ئەوە زمانی، پێغمبەرەکەیانە، کەچی لە راستیدا ئەوەیە کە پێغمبەر بە خۆی فۆرمەکەی چوون ،ئێمەش بۆ فۆرمەکەی کاهین سوڵتانەکان ماینەوە .

له مێژووی ئیسلامدا قۆناغێک هەیە کە زۆرترین نیشانەی پرسیاری له سەرە ئەویش قۆناغی فتوحاتە ئەم کتێبە گێڕانەوەی مێژووی ئەو قۆناغە نییە بەڵکو هەڵماڵین و دەرخستنی ڕووی ڕاستی فتوحاتە ناساندنی ئەو سەربازانەیه کە ڕابەریی ئەو قۆناغەیان کردووە کە دواجار خوێنەر دەکەوێتە بەردەم ئەم پرسیاره ئایا ئەمانە سەربازی خودا بوون یان چەتەی خودا..؟

نووسەر بەڕاشکاوانە داوادەکات هەرگیز خوێندنەوە بۆ خوا و ئیسلام و پێغەمبەر لەڕێگەی مەلا و پیاوانی ئایینی و مەزهەب و فەقیهەکانەوە نەکەین و لەوبارەیەوە دەڵێت:( چونکە ئەو کات فیقهی تۆ دەبێتە خواوەندی تۆ نەک خودا) چونکە ئەوانە هەرگیز جێگەی متمانە نین و ئەسڵەن پەیامی ئیسلامییان بەتەواوی شێواندووە و تەنها بەرژەوەندی خۆیان کردۆتە سەنگ و پێوەر لە ڕاڤەکردنی پەیامەکەدا و چەندین درۆیان بەناوی پێغەمبەرەوە هەڵبەستووە کە ئەسڵ و ئەساسی نەبووە، ئاخر پێغەمبەرێک کە دەیفەرموو:( ئایین ئەوەیە خەڵک لە زمان و دەستت دڵنیا بن) کەی هی ئەوەیە هەڵسێت بەو هەموو خوێنڕشتن و کاولکارییە..! هەر پێغەمبەر بوو دەیفەرموو: ( هەر کەسێک لەپێناوی ماڵی خۆی بکوژرێت شەهیدە، هەرکەس لەپێناوی نامووسی خۆی بکوژرێت شەهیدە) واتە بەدەر لەلایەنە ئایینییەکەی ناوی دەنێت شەهید، کەچی پیاوی ئایینی و مەزهەبگەرا دەڵێت تەنها کاتێک شەهیدیت کە لەپێناوی ئایینەکەتدا بکوژرێیت و ئەسڵەن دەبێت لەپێناو ئایێنەکەتدا سڵ لە کوشتنی هیچ مرۆڤێک نەکەیتەوە جا پیاو بێت یان ئافرەت یان مناڵ!!! یاخود هەڵبەستنی ئەو فەرموودە درۆینەی کە دەڵێت: ( فەرمانم پێکراوە لەدژی خەڵکی بجەنگم تا ئەوکاتەی دەڵێن “لا ٳلە ٳلا اللە” ) بەڵام خۆ خوا بکوژ نیە، ئەگەر وا بووایە حەجاجی خوێنڕێژی دەکردە پێغەمبەر نەک موحەممەد.. هەر ئەمەشە وا لە نووسەر دەکات کە بڵێت:

( بردنەوە شکستهێنانە ئەگەر نەبێتە هۆی بردنەوەی مرۆڤایەتییەکی نوێ، هەر بۆیە لەلای خودا نان بدەیتە هەژاران چاکترە لە عیبادەتی هەزار ساڵ)، هەروەها دەڵێت: (ئەوانەی مانگا دەپەرستن و مرۆڤدۆستن نزیکترن لە خودا لەوانەی کە خودا دەپەرستن و دڕندەن، بۆیە جاری وایە خودا دادەبەزێتە سەر دڵی ئەو مولحیدانەی کە ئیلحادەکەیان لەپێناوی مرۆڤایەتییە، زۆرجار بتپەرست لە موسڵمانان زیاتر لە موحەمەد نزیکترە چونکە موحەمەد پێغەمبەری مرۆڤایەتیە نەک پێغەمبەری نوێژکردن، کەواتە ئایین بە ئەندازەی مرۆڤدۆستییەکەی دەپێورێت نەک بە ئەندازەی جۆر و بڕی ئایینەکە بەمانایەکی تر بەهای مرۆڤ لەڕووە مرۆییەکەیدایە نەک لە جۆری خواوەندەکەی).


هەر ئەم کتێبە پێمان دەڵێت تەواوی فتوحاتەکانی ئیسلام هیچی لە پێناو خودا نەبووە هەمووی بۆ بە دەست هێنانی سەروەت و سامان و غەنیمه و کەنیزەک بووە هەر لەم کتێبەدا پێمان دەڵێت
نە محەمەد ئیسلام بووە، نە بوزا بوزی بووە
نە عیسا مەسیح بووە ، ئەمانە بۆ خزمەتکردنی ئاینێک بە تەنها نەهاتوون ،بەڵکو بۆ رزگارکردنی مرۆڤایەتی هاتوون له کۆیلایەتی، نووسەر چەندین بەڵگه دەخاتە ڕوو و چەندین ئایەتی هێناوەتەوە نووسەر دەیەوێ پێمان بڵێت هیچ ئاینێک نیه بە تەنها بۆ گەیشتن بە خوداجگە لە مرۆڤ بوون مرۆڤبوون باشترین رێگایه بۆ گەیشتن بە خودا نەک کوشتن و خوێن ڕشتن له پێناو ئاین و به ناوی خوا. شایانی باسە بیرمەندی ئێرانی “د. عەلی شەریعەتی” لە وتەیەکیدا کە ئاماژەیە بۆ هەمان کارەسات دەڵێت:( بەدرێژایی مێژووی مرۆڤایەتی دروشمە پیرۆزەکان هەمیشە کارەسات و مەرگەساتیان دروست کردووە). نووسەر تەنانەت ڕوداوێکی مێژوویی کورت و پڕمانامان لەبارەی گڵاوی ئەو چەتانە و فەقیهەکانی پشتیان دەگێڕێتەوە و دەڵێت:
ــ پیرەژنێکی شاری سەمەرقەند پرسیار لە فەقیهی لەشکرێک دەکات پاش ئەوەی لەشکرەکە وڵاتەکەی داگیر دەکات و ماڵی تاڵان دەکات، پیرەژنەکە بە فەقیهەکە دەڵێت چ شتێک ئێوەی بۆ ئێرە هێناوە؟
ــ فەقیهەکەش دەڵێت: خودا ئێمەی بۆ ئێوە ناردووە..
ــ پیرەژنەکەش دەڵێت: پێشتر نەمزانیوە کە خودا چەتە و دزی هەبێت.
ئەم وتەیەی نووسەر کە کۆی مەبەستی نووسەر لەکتێبەکەدا دەگرێتەخۆ کە دەڵێت:
“کەوابێت ئەی کاکی موسڵمان ئاگاداربە کە فەقیهو مەلا و پیاوی ئایینی ناوت بنێت ئیماندار، ئەوکاتە دەست لەخودا بشۆوە و دەستنوێژی بیروبۆچوونەکانت لەبیرببەوە، لەوەش تاڵتر ئەوەیە کە لەناویاندا بمریت..وریابە کەسێک فێرت بکات کە زۆردار مرۆڤێکی مەزن و شکۆمەند بووە ئەوا مێژووی لێت دزیوە..ئەگەر فێری کردیت لەپێناوی جیهاد بکوژرێیت ئەوا خوێنی لێت دزیوە…ئەگەر مرۆڤت کوشت ئەوا دەستەکانتی دزیوە.. ئەوەی فێرت بکات کە عیشق حەرامە ئەوا خۆشەویستی لێت دزیوە…ئەوەی فێری چوونە مزگەوتی دەوڵەمەندەکانت دەکات ئەوا نوێژی لێت دزیوە.. کەسێک فێرت بکات ئەوەی سەر بە ئایینی تۆ نییە کافرە، ئەوا ئیمانی تۆی دزیوە..کەسێک فێرت بکات کە خوێن و نامووس و ماڵ و سامانی کافر حەڵاڵە ئەوا مرۆڤایەتی لێت دزیوە…
…ئەوەی بەناوی حیللەی شەرعی فێری درۆت دەکات ئەوا ڕاستگۆیی لێت دزیوە…) بۆیە چەقی پەیامی پێغەمبەر‌ئەوەبوو کە خەڵک ئازاد بکرێت لە پەرستنی مرۆڤەکان، بەرەو پەرستنی خودای مرۆڤەکان”
لێرەوە بە پەڕەگرافێک لاپەڕە ۲۳۱ـ۲۳۲ی کتێبەکە کۆتایی بە باسەکە دێنم:
هەردەم کێشەی نیشتیمان (دەسەلاتەکەی) بووە ،
وەک چۆن کێشەی ئایین (پیاوەکانی)بوون ،لەمەشەوە وا پێدەچێت دەستورێکی مێژوویی لە ئارادا بێ ،کە هیچ لادانی تێدا نییە لە ئایین و نیشتیمان ،ئەم پرسە هەردەم لەگەڵ کات کۆتایی دێ ، کە پێغمبەر باجی پیاوەکانی بدا ،هەروەک گەلیش باجی دەسەلاتەکەی بدا،پێغمبەر ئایینەکەی بە هۆی پیاوەکانی لەدەست بدا ،وەک چۆن گەڵ بەهۆی دەسەلاتەکەی نیشتیمانی لەدەست بدا ،ئەو کات هیچ تامێک بۆ ئایین وبۆ نیشتیمان نامێنێ. ئەو کات بۆ گەڕان بە دوای پێغمبەر و نیشتیمان لە سەرگەردانی دەستووری دەربەدەری و دوورەولاتی دەست پێ دەکات. بەلام مەنفای ئایین ناوەکییە،هەر وابێتەوەسەرگەردانیەکەشی ،بە پێچەوانەی نیشتیمان لە مەنفا جوگرافیەکەی. نیشتیمان بە پێیەکانی بۆی دەگەرێیتەوە،بەلام ئایین هەرگیز بۆی ناگەرێیتەوە ،تەنها بە دڵت لە هەموو بارێکدا گەڕانەوەکە خوێناوییە چ لە پێ ، چ لە دڵ .

کۆماری پێغمبەر دەروازەیەکە بۆ ئاشنا بوون بە پرسی ئایین و گرفتەکانی خودا و مرۆڤەکانی ،زمانی نوسینی ئەم کتێبە لە ئاستێکی بەرزی ئەدەبی و فەلسەفی،عیرفانی ڕەوانبێژیدایە، نوسەر لەم کتێبەدا لە نیشاندانی بەلگەهێنانەوەی بازێکی گەورەی داوە بە شێوازێک لای نوسەر ماناو جوانی وتە گرنگترە لە خاوەن وتە و سەنەد و سەرچاوەکەی ،بۆیە نوسەر هەر بە سادەی و ڕووتی ناوی خاوەنی وتەکە دێنێ ،بێ ئەوەی ئاماژە بە سەرچاوەکەو چاپی کتێبەکە بکات،تەنانەت لە زۆربەی شوێنەکان ناوی سوورەت و ژمارەی ئەو ئایەتانەش باس ناکات کە بەکاری هێناون ،بۆیە خوێندنەوەی ئەم کتێبە بناغەو پاشخانێکی مەعریفی و فەلسەفی و دینیی باشی دەوێت.
وەک دەروازەیەکە بۆ ئاشنا بوون بە وجودیەتی باوەڕدار ،کتێبێکە بۆ ئەوانەی بە فۆڕمێک لە ئیسلام هەلخەلەتاون کە ئێستاشی لەگەلدابێت هەر وا دەلێنەوە: گوایە ئەوە زمانی، پێغمبەرەکەیانە، کەچی لە راستیدا ئەوەیە کە پێغمبەر بە خۆی فۆرمەکەی چوون ،ئێمەش بۆ فۆرمەکەی کاهین سوڵتانەکان ماینەوە .له مێژووی ئیسلامدا قۆناغێک هەیە کە زۆرترین نیشانەی پرسیاری له سەرە ئەویش قۆناغی فتوحاتە ئەم کتێبە گێڕانەوەی مێژووی ئەو قۆناغە نییە بەڵکو هەڵماڵین و دەرخستنی ڕووی ڕاستی فتوحاتە ناساندنی ئەو سەربازانەیه کە ڕابەریی ئەو قۆناغەیان کردووە کە دواجار خوێنەر دەکەوێتە بەردەم ئەم پرسیاره ئایا ئەمانە سەربازی خودا بوون یان چەتەی خودا..؟
نووسەر بەڕاشکاوانە داوادەکات هەرگیز خوێندنەوە بۆ خوا و ئیسلام و پێغەمبەر لەڕێگەی مەلا و پیاوانی ئایینی و مەزهەب و فەقیهەکانەوە نەکەین و لەوبارەیەوە دەڵێت:( چونکە ئەو کات فیقهی تۆ دەبێتە خواوەندی تۆ نەک خودا) چونکە ئەوانە هەرگیز جێگەی متمانە نین و ئەسڵەن پەیامی ئیسلامییان بەتەواوی شێواندووە و تەنها بەرژەوەندی خۆیان کردۆتە سەنگ و پێوەر لە ڕاڤەکردنی پەیامەکەدا و چەندین درۆیان بەناوی پێغەمبەرەوە هەڵبەستووە کە ئەسڵ و ئەساسی نەبووە، ئاخر پێغەمبەرێک کە دەیفەرموو:( ئایین ئەوەیە خەڵک لە زمان و دەستت دڵنیا بن) کەی هی ئەوەیە هەڵسێت بەو هەموو خوێنڕشتن و کاولکارییە..! هەر پێغەمبەر بوو دەیفەرموو: ( هەر کەسێک لەپێناوی ماڵی خۆی بکوژرێت شەهیدە، هەرکەس لەپێناوی نامووسی خۆی بکوژرێت شەهیدە) واتە بەدەر لەلایەنە ئایینییەکەی ناوی دەنێت شەهید، کەچی پیاوی ئایینی و مەزهەبگەرا دەڵێت تەنها کاتێک شەهیدیت کە لەپێناوی ئایینەکەتدا بکوژرێیت و ئەسڵەن دەبێت لەپێناو ئایێنەکەتدا سڵ لە کوشتنی هیچ مرۆڤێک نەکەیتەوە جا پیاو بێت یان ئافرەت یان مناڵ!!! یاخود هەڵبەستنی ئەو فەرموودە درۆینەی کە دەڵێت: ( فەرمانم پێکراوە لەدژی خەڵکی بجەنگم تا ئەوکاتەی دەڵێن “لا ٳلە ٳلا اللە” ) بەڵام خۆ خوا بکوژ نیە، ئەگەر وا بووایە حەجاجی خوێنڕێژی دەکردە پێغەمبەر نەک موحەممەد.. هەر ئەمەشە وا لە نووسەر دەکات کە بڵێت: ( بردنەوە شکستهێنانە ئەگەر نەبێتە هۆی بردنەوەی مرۆڤایەتییەکی نوێ، هەر بۆیە لەلای خودا نان بدەیتە هەژاران چاکترە لە عیبادەتی هەزار ساڵ)، هەروەها دەڵێت: (ئەوانەی مانگا دەپەرستن و مرۆڤدۆستن نزیکترن لە خودا لەوانەی کە خودا دەپەرستن و دڕندەن، بۆیە جاری وایە خودا دادەبەزێتە سەر دڵی ئەو مولحیدانەی کە ئیلحادەکەیان لەپێناوی مرۆڤایەتییە، زۆرجار بتپەرست لە موسڵمانان زیاتر لە موحەمەد نزیکترە چونکە موحەمەد پێغەمبەری مرۆڤایەتیە نەک پێغەمبەری نوێژکردن، کەواتە ئایین بە ئەندازەی مرۆڤدۆستییەکەی دەپێورێت نەک بە ئەندازەی جۆر و بڕی ئایینەکە بەمانایەکی تر بەهای مرۆڤ لەڕووە مرۆییەکەیدایە نەک لە جۆری خواوەندەکەی).


هەر ئەم کتێبە پێمان دەڵێت تەواوی فتوحاتەکانی ئیسلام هیچی لە پێناو خودا نەبووە هەمووی بۆ بە دەست هێنانی سەروەت و سامان و غەنیمه و کەنیزەک بووە هەر لەم کتێبەدا پێمان دەڵێت نە محەمەد ئیسلام بووە، نە بوزا بوزی بووە نە عیسا مەسیح بووە ، ئەمانە بۆ خزمەتکردنی ئاینێک بە تەنها نەهاتوون ،بەڵکو بۆ رزگارکردنی مرۆڤایەتی هاتوون له کۆیلایەتی، نووسەر چەندین بەڵگه دەخاتە ڕوو و چەندین ئایەتی هێناوەتەوە نووسەر دەیەوێ پێمان بڵێت هیچ ئاینێک نیه بە تەنها بۆ گەیشتن بە خوداجگە لە مرۆڤ بوون مرۆڤبوون باشترین رێگایه بۆ گەیشتن بە خودا نەک کوشتن و خوێن ڕشتن له پێناو ئاین و به ناوی خوا.
شایانی باسە بیرمەندی ئێرانی “د. عەلی شەریعەتی” لە وتەیەکیدا کە ئاماژەیە بۆ هەمان کارەسات دەڵێت:( بەدرێژایی مێژووی مرۆڤایەتی دروشمە پیرۆزەکان هەمیشە کارەسات و مەرگەساتیان دروست کردووە). نووسەر تەنانەت ڕوداوێکی مێژوویی کورت و پڕمانامان لەبارەی گڵاوی ئەو چەتانە و فەقیهەکانی پشتیان دەگێڕێتەوە و دەڵێت:
ــ پیرەژنێکی شاری سەمەرقەند پرسیار لە فەقیهی لەشکرێک دەکات پاش ئەوەی لەشکرەکە وڵاتەکەی داگیر دەکات و ماڵی تاڵان دەکات، پیرەژنەکە بە فەقیهەکە دەڵێت چ شتێک ئێوەی بۆ ئێرە هێناوە؟
ــ فەقیهەکەش دەڵێت: خودا ئێمەی بۆ ئێوە ناردووە..
ــ پیرەژنەکەش دەڵێت: پێشتر نەمزانیوە کە خودا چەتە و دزی هەبێت.
ئەم وتەیەی نووسەر کە کۆی مەبەستی نووسەر لەکتێبەکەدا دەگرێتەخۆ کە دەڵێت:
“کەوابێت ئەی کاکی موسڵمان ئاگاداربە کە فەقیهو مەلا و پیاوی ئایینی ناوت بنێت ئیماندار، ئەوکاتە دەست لەخودا بشۆوە و دەستنوێژی بیروبۆچوونەکانت لەبیرببەوە، لەوەش تاڵتر ئەوەیە کە لەناویاندا بمریت..وریابە کەسێک فێرت بکات کە زۆردار مرۆڤێکی مەزن و شکۆمەند بووە ئەوا مێژووی لێت دزیوە..ئەگەر فێری کردیت لەپێناوی جیهاد بکوژرێیت ئەوا خوێنی لێت دزیوە…ئەگەر مرۆڤت کوشت ئەوا دەستەکانتی دزیوە.. ئەوەی فێرت بکات کە عیشق حەرامە ئەوا خۆشەویستی لێت دزیوە…ئەوەی فێری چوونە مزگەوتی دەوڵەمەندەکانت دەکات ئەوا نوێژی لێت دزیوە.. کەسێک فێرت بکات ئەوەی سەر بە ئایینی تۆ نییە کافرە، ئەوا ئیمانی تۆی دزیوە..کەسێک فێرت بکات کە خوێن و نامووس و ماڵ و سامانی کافر حەڵاڵە ئەوا مرۆڤایەتی لێت دزیوە…


…ئەوەی بەناوی حیللەی شەرعی فێری درۆت دەکات ئەوا ڕاستگۆیی لێت دزیوە…) بۆیە چەقی پەیامی پێغەمبەر‌ئەوەبوو کە خەڵک ئازاد بکرێت لە پەرستنی مرۆڤەکان، بەرەو پەرستنی خودای مرۆڤەکان”
لێرەوە بە پەڕەگرافێک لاپەڕە ۲۳۱ـ۲۳۲ی کتێبەکە کۆتایی بە باسەکە دێنم:
هەردەم کێشەی نیشتیمان (دەسەلاتەکەی) بووە، وەک چۆن کێشەی ئایین (پیاوەکانی)بوون ،لەمەشەوە وا پێدەچێت دەستورێکی مێژوویی لە ئارادا بێ ،کە هیچ لادانی تێدا نییە لە ئایین و نیشتیمان ،ئەم پرسە هەردەم لەگەڵ کات کۆتایی دێ ، کە پێغمبەر باجی پیاوەکانی بدا ،هەروەک گەلیش باجی دەسەلاتەکەی بدا،پێغمبەر ئایینەکەی بە هۆی پیاوەکانی لەدەست بدا ،وەک چۆن گەڵ بەهۆی دەسەلاتەکەی نیشتیمانی لەدەست بدا ،ئەو کات هیچ تامێک بۆ ئایین وبۆ نیشتیمان نامێنێ. ئەو کات بۆ گەڕان بە دوای پێغمبەر و نیشتیمان لە سەرگەردانی دەستووری دەربەدەری و دوورەولاتی دەست پێ دەکات. بەلام مەنفای ئایین ناوەکییە،هەر وابێتەوەسەرگەردانیەکەشی ،بە پێچەوانەی نیشتیمان لە مەنفا جوگرافیەکەی. نیشتیمان بە پێیەکانی بۆی دەگەرێیتەوە،بەلام ئایین هەرگیز بۆی ناگەرێیتەوە ،تەنها بە دڵت لە هەموو بارێکدا گەڕانەوەکە خوێناوییە چ لە پێ ، چ لە دڵ .

ڕیاز حاجی

 
Previous
Next
Kurdish