٨/٤ داهاتو ڕوون دەبێتەوە … هیوا خۆشناو
چاوی تەواوی جیهان لە سەر کۆبونەوەی حەوتووی داهاتووی نێوان ئەردۆغان و پوتینە کە بڕیارە هەردولا دوابڕیاری خۆیان لەسەر کێسی سیستێمی بەرگری ئاسمانی ڕوسی ناسراو بە 400S بدەن. ئەردۆغان بەئەنقەست ئەو کۆبونەوەیەی لەگەڵ پوتینە خستە دوای هەڵبژاردنی شارەوانیەکانی تورکیا کە لە ٣١/٣/٢٠١٩ دا ئەنجامدراو، پارتی دادوگەشانەوە لە ٦ گەورەترین شاری تورکیا بە گشتی و ئەنکەرەی پایتەخت و ئەستەنبووڵی پایتەختی کولتوری/ئابووری توشی دۆڕان هات. ڕەنگبێ ناوبراو کاتی دانانی ئەو ڕۆژە بۆ کۆبونەوەکەی لەگەڵ پوتین لە ئەژێندای خۆی، بیری لەو دۆڕانە پشتشكێنە نەکردبێتەوە.
دوای ئەوەی ئەمڕۆ سەرۆک کۆماری تورکیا ڕەجەب تەییپ ئەردۆغان لە نوێژی هەینی هاتە دەرەوە لە لێدوانێکیدا “ئەردۆغانە ڕاستەقینەکەی” نیشانداین و دەربارەی قەیرانی ئەستەنبووڵ گوتی: “چاوەڕێی قسەی کۆتایی ئەنجومەنی باڵای هەڵبژاردنەکان دەکەین، ئەوکاتە ئەگەر شتێک نەگۆڕا، قۆناغی هەڵبژاردن بەسەرچوە و دادگاکان بەسەردەکەینەوە”.
ئەو گوتەیەی ئەردۆغان جگە لە توڕەیی و نەفرەت، بێهیوایی ناوبراوی لێ دەکەوێتەوە کە ئەنجومەنی باڵای هەڵبژاردنەکان ناتوانێ لە شارێکی گەورەی وەک ئەستەنبووڵ بەگوێرەی داخوازیەکانی ئاکپارتی ژمارەی دەنگەکان بگۆڕێ، لەکاتێکدا لایەنگرانی پارتی کۆماری بەرگریەکی زەق و بەرچاو لە سندوقەکانی دەنگداندا دەکەن و لەسەر ئەو کیسانە دەخەون کە دەنگەکانیان تێدا کۆکراونەتەوە، نەوەک لایەنگرانی ئاکپارتی گۆڕانکاری تێدا بکەن.
کەواتە ئاکپارتی و ئەردۆغان بەتایبەتی وەزیری دارایی و زاوای ئەردۆغان بێرات البیراک نایانهەوێ دەست لە ئەستەنبووڵ هەڵگرن کە ناوەندێکی جیهانی ئیخوانەکانەکانەو لەوێوە پڕۆژە ئابووری، کولتووری و سیاسیەکانی ناوچەکە لە هەولێرەوە تا دەوحە، لە دەوحەوە تا لیبیا و لە تەرابلوسیشەوە تا سۆماڵ و ئەریتیریا شۆڕدەبنەوە. کەواتە قۆناغی قەیرانی ئەستەنبووڵ بە ئاسانی چارەسەر نابێت و زۆر کات دەخایەنێ تا تەقینەوەیەکی ئاییندە.
دوو ڕوداوی گرینگ لە ئارادان کە هەردوکیان هەم لەیەکتری جیاوازن و هەم پەیوەندیان بەیەکەوە هەیە، ئەوانیش: ڕێککەوتن و ڕێکنەکەوتنی ڕوسیا و تورکیا دەربارەی کڕینی سیستێمی بەرگری ئاسمانی ڕوسی لە لایەن ئەنکەرەوە، کە خەتی سورە لەلایەن ئەمریکا و ناتۆ، بابەتی دووەم جارێکی دیکە دەرکەوتنی گرینگی کێشەی کورد بەڵام ئەمجارە نەک لە سوریا کە گرێیەکی قوڵە لەناو چاوی ئەنکەرە، بەڵکو لەناو خودی تورکیا بەهۆی ڕۆڵی دەنگدەرانی لە هەڵبژاردنی دواییدا و ستراتیژی هەڵبژاردن.
ڕۆژی ٨/٤ ئەردۆغان بەوپەڕی لاوازییەوە دەچێتە بەردەم پوتین. بێگومان ئەردۆغانێکی گۆشەگیرکراو لەلایەن ناتۆ، ئەوروپا، ئەمریکا و لە هەمووی گرینگتر ئەردۆغانێکی دۆڕاو لە هەڵبژاردنەکاندا پارویەکی چەورە بۆ پوتین. پوتین و ئێران هەرچی لە دەستیان بێ ئەیکەن بۆ ئەوەی هەرچی زوە تورکیا لە ناتۆ بێتە دەرەوە. جارێ نازانین ئایا ئەردۆغان ئەو بڕیارە مەترسیدارە دەدات یان نا؟ لە دوای جەنگی جیهانیدا دامەزرێنەری تورکیا “کەمال ئەتاتورک” هەمان یاری ئەنجامدا واتە کارتی سۆڤیەتی دژ بە خۆرئاوا بەکارهێنا تا ئەوڕۆژەی بو بە ئەندامی ناتۆ. لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە ئایا ئەردۆغان بەو قەیرانە ئابووریەی تێیکەوتوە، بەو شکستەی هەڵبژاردن و سەرنەکەوتنی پڕۆژەکانی لە سوریا و گۆشەگیربوونی، دەتوانێ هەمان ڕۆڵی ئەتاتورک ببینێ و بە سەلامەتی لەنێوان یارییەکانی S400 و F35 دەربچێ؟
لە هەردو سەرەوە کۆتایی بە خەونەکانی ئەردۆغانەوە هاتوە. واتە ئەگەر تورکیا بەرەی ناتۆ بەجێبێڵێ، ئەوا قەیرانی ئابووری چڕتر دەبێتەوە، کێشەی کوردی لە بەرانبەردا زەقتر دەکەنەوە و مەترسی کۆدێتایەک لەلایەن سوپاشەوە دوورنیە.
هەروەها ئەگەر تورکیا لە بڕیاری کڕینی سیستێمی بەرگری ئاسمانی ڕوسی پەشێمان بێتەوە، باجەکەی لە ئیدلیب، عەفرین، الباب و جەرابلوس دەدات و ڕوسیا کێشەی کوردی بەرانبەردا بەکاردێنێ. هەروەها ئەردۆغان ئەوە باش دەزانێ دوای ئەو هەمو لێدوانە توندانەی دژی ئەمریکا و ئەوروپا، دوای ئەو هەمو شکستانە جێگای جارانی لەلای ناتۆ و ئەمریکا نامێنێ کە پێشتر هەیبو.
بابەتی دووەم کە پەیوەندی بە ڕۆڵی کورد هەیەو ئێستا پارتی گەلی کۆماری کە بە دەنگەکانی کورد لە ئەنکەرە، ئەستەنبووڵ و ئەنتاڵیا سەرکەوتوە، ڕاستەوخۆ کێشەی کوردی خستۆتە ناو ڕۆژەڤی خۆی. ئەگەرچی پارتی گەلی کۆماری پارتێکی سیستێمە و کێشەی کوردیش بەرلەوەی کێشەی حیزبێک بێ، دەبێ وەک کێشەی سیستێمی تورکیا ببیندرێ، بەڵام لەناو بنکەی ئەو پارتەدا ڕۆژ بە ڕۆژ گرینگی کوردان دەردەکەوێ. ئەو پارتە گەیشتە ئەو بڕوایەی کە جگەلەوەی بەبێ کورد هیچ قەیرانێک چارەسەر نابێ، هاوکات بەبێ پارتی دیموکراتی گەلان و جەماوەرەکەی، مەحاڵە چەپی سیکۆلار بگاتە دەستەڵات.
بە کورتی: ئەگەرچی تا ئێستاش کۆمەڵێک بەربەست لە بەردەم کراوەیی و دیموکراسیدا هەن، بەڵام تروسکاییەک هەیە بۆ کرانەو گۆڕانکاری نەوەک لە ئاستی تورکیادا بەڵکو لە تەواوی ناوچەکە. جارێ با چاوەڕێ بکەین بزانین ڕۆژی ٨/٤ چی ڕووئەدا.
