جەلالیزم، لە فۆرم و ڤێرژنی نوێدا … کامیار سابیر

بەشی دووەم لە زنجییرە وتاری( سلێمانیی، پایتەختی جەهلی کوردایەتیی)

مرۆڤ هەندێجار دەبێ بە جورئەتەوە دان بەو نەزانیی و جەهلە سیاسییەدا بنێت کە لە رابردوودا، تێگەیشتنی سیاسیی خۆی تێدا فۆرمەڵە کردووە. لە راستییدا زۆریینەی هەرە زۆری ئەو چەپ و مارکسییانەی دوای خورافاتی کۆمەڵەی مارکسیی-لێنینیی( دواتر کۆمەڵەی رەنجدەران) کەوتبوون، یان ئەو دەیان هەزار گەنجە رادیکاڵ و حەماسییەی، عاطیفەی ماویزم و لایەنگریی لە رەنجدەران و هەژاران، فوارەی بە خوێنی دەمارەکانیان دەکرد، یاخود ئەو هەموو نوخبە شەهادەدار و رۆشنبییرە جۆراجۆرانەی دوای شۆڕشی نوێی گەلەکەمان کەوتن، گوایە ئیزاحەی ماڵی بارزانیی و حیزبە عەشایەریی و بنەماڵەییەکەیان دەکرێ، هەموویان ( بە خۆیشمەوە کە موراهیقێکی هەشتاکان بووم) نەک هەر هەڵەبووین، بەڵکو زۆر زۆریش موتەوەهیم بووین.

ئەوەی لە بزوتنەوە سیاسییە جۆراوجۆرەکانی شەخصی جەلال تاڵەبانیی تەواو گەیشتبێت، تەنیا و تەنیا دەسگای جاسوسیی پاراستنی پارتیی بوو کە چەمکی “جەلالیزم”یان زۆر بە وردەکارییەوە، لە ئەدەبی سیاسیی کوردییدا، تەوظیف دەکرد. بە واتایەکی تر لە شەستەکانەوە تا ئەم ساتە، یەکێتیی نیشتمانیی،کۆمەڵەی رەنجدەران و شۆڕشگێران…تاد، هەروەها گۆڕانی ئەم دە ساڵەی رابردوو، جگە لە فۆرمەڵەبوونی ڤێرژنە جیاوازەکانی جەلالیزم، شتێکی تر نەبوون و نیین. گۆڕان، راستە بەناو حیزبێکی سیاسیی جیاواز بوو لە کایەی جەلالیزم، بەڵام لە واقیعدا، جەلالیزمێکی تۆراو بوو، بەشوێن پشک و هەژموونی سیاسیی و ئیقتیصادیی قائیدەکەیەوە بوو.

بە تێگەیشتنێکی تر، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، بە کۆمەڵە و شۆڕشگێڕانەکەیەوە، زووتر بە بزوتنەوەی سۆشیالیست و کۆمەڵەی مارکسیی- لێنینییەکەیەوە، بە سەرۆک عەشیرەت و نوخبە ئەفەندییەکانی شارەکانیەوە، بەو سیاسییە گەنجانەی حەفتاکان کە موویان لێ نەهاتبوو، لەگەڵ پییرە پیاوەکانی ئەیلولدا، بە قیادییەکانی گۆڕانیشەوە کە پێشتر بە سیجل و ئیضبارە جەلالیی بوونە، هەموویان داشی دامەی دەستی جەلال تاڵەبانیی بوونە. تاڵەبانیی لە ئەساسدا کە ئەو هەموو حیزب ورێکخراوانەی دروست کردەوە، دوای ئەو رووداوانەی بە ٦٦ ناوزەد بووە، بەس بۆ ئەوەبوو، ذاکیرەی ئەدەبییاتی سیاسیی کوردیی لە ٦٦ بسڕێتەوە و قیادەی حەرەکەی کوردیی لە ئەستۆ بگرێتەوە و جوبرانی ٦٦ بکاتەوە.

دیارە من مەبەستم لەوە نییە کە ٦٦ خیانەت و جاشییەتیی بووە و تەمەڕودەکەی ئەیلول شۆڕشێکی ئازادییخوازانە بوو! بەڵکو رێک بە پێچەوانەوە، وێڕای هەموو خراپییەکانی ٦٦، بەراورد بەو عەمالەتە ئیقلیمیی و موخابەراتییەی قیادەکانی پارتیی پێی هەڵسان و لەگەڵ بەعثییەکاندا تەحالوفیان کرد و کەوتنە تەقەکردن لە عەبدولکەریم قاسم و بوون بە مورتەزیقەی ساواکی ئێرانیی و مۆسادی ئیسرائیلیی و غەربیی، ئەوە بە دڵنیاییەوە جاشایەتییەکەی لۆکاڵییەکەی ٦٦، زۆر زۆر لە جاشایەتییە ئیقلیمییەکەی ئەیلول، شەریفانەتر، واقیعییتر و عەقڵانییتر بوو. گومانی تێدا نییە لە تەمەڕودەکەی ئەیلولی ئاغاوات و ئەفەندییەکاندا، تاڵەبانیی و ئیبراهیم ئەحمەد، رۆڵێکی زۆر خراپیان گێڕا و بگرە ئەوان بۆ بەگژاچوونەوەی شەریفتریین حکومەتی نیشتمانیی لە عێراقدا، داینەمۆ و ماستەرمایندی مورتەزیقەی ئیقلیمیی و بگرە جیهانییش( بریتانیا و ئەمێریکا) بوون.

هاوکات، لای من جەلالیزم لە رووە سیاسییەکەیەوە، خراپ نەبووە، بەڵکو کارێکی زۆر جەرییئانە و سەرکێشییانە بوو دژ بە هەژموون و جەبەرووتی ماڵی بارزانیی، تا رادەیەکی باشیش سەرکەوتنیان بە دەست هێنا. بەڕادەیەک لە تەمەڕودە چەکدارییەکەی بە شۆڕشی نوێ ناسراوە، بەشێوەیەک ئاشبەتاڵ و پارتیی ئیحراج کرابوون، کەسێ زۆر زۆر چاوقایم نەبووایە لە ناوچەکانی هەولێر، سلێمانیی و کەرکوک، تەنانەت لە بادینانیش، لە رووی نەدەهات بڵێ پارتییم و بنەماڵەی بارزانیی بە قائید دەزانم. خراپیی جەلالیزم و بێسەروبەریی جەلال تاڵەبانیی، لە رووی فیکرییەوە بوو. ئەم پیاوە سیاسییەکی زۆر زیرەک و پۆپۆلیستێکی زۆر وردەکار بوو، بێ سنوور جەرائەتی سیاسیی هەبوو، توانای قەراری سیاسیی و عەسکەریی زۆر قورسی هەبوو. پەنجا ساڵ لە مێژووی کوردستانی بە هەموو باشیی و خراپییەکانیەوە بەخۆیەوە نووساندووە و کەس ناتوانێ رۆڵی سیاسیی و عەسکەریی تاڵەبانیی، نادید بگرێت.

خاڵی نێگەتیڤی گەورەی تاڵەبانیی، نەبوونی مۆراڵی سیاسیی، بێ فیکریی، بێ گوتاریی و نەبوونی ئاڵتەرناتیڤێکی سیاسیی رۆشن بوو کە نەیتوانی خۆی لە کوردایەتییە رەسەنەکە( بە قەولی مەسعود بارزانیی راستە رێی کوردایەتیی) جودا بکاتەوە. ئەم پیاوە و هەموو ئەوانەی بە دەورییەوە بوون، لە شێخ شەهابەوە بۆ ئارام، لە عەلی عەسکەریی و د.خالید ەوە بۆ رەسول مامەند، لە کۆمەڵەی مارکسیی-لێنینییەوە بۆ نەوشیروان موصطەفا، بە چەپ و راستییانەوە، کەسیان نەیانتوانی دەربازی ئەو گوتارە نەتەوەییە رزییوەی کوردایەتیی ببن و گوتارێکی نیشتمانیی- دێمۆکراتیی و عەقڵانیی بۆ ململانێ سیاسیی و عەسکەرییەکان لەهەمبەر دەوڵەتی عێراق، دابنێن. لەم ئاقارەدا، گەورەتریین هەڵەی ستراتیژیی تاڵەبانیی لە رەهەندی فیکری سیاسییەوە ئەوەیە کە هەمیشە لە پەنای پۆپۆلیزم و گوتاری شارییانەی کوردایەتییەوە، ویستوویەتی بۆڵەبۆڵ بەسەر گوتارە عەشیرەتییە کوردایەتییەکەی ماڵی بارزانییدا بکات( نەک رەخنەی لێ بگرێ). بە واتایەکی تر، تاڵەبانیی هەمیشە( لای کەم تا کاتی کەوتنی رژێمەکەی صەدام) ویستوویەتی بە ساحەی سیاسیی کوردستانی بسەلمێنێ کە ئەو باشتر و چاکتر، لە پارتیی و بارزانیی، کوردایەتیی دەکات.

ئەم دەردە قەومییە نەژادییە لۆکاڵییەی تاڵەبانیی، گییرۆدەی نەوشیروان موصطەفایش بوو بوو، وەکو خۆرەیش بە سێکتی هەموو قیادییەکانی یەکێتیی و گۆڕاندا، رۆچوبوو. بە تاڵەبانیی و موصطەفا و هەموو کۆمەڵەی رەنجدەران و رێکخراوەکانی ترەوە، نەیانتوانی فۆرمەڵەی گوتار و دیسکۆرسێکی سیاسیی جیاواز لە پارتیی، بکەن. ئەصڵەن، روئییەی سیاسییان، روئیای لێکدانەوەکانیان و مەعریفەی سیاسییان، لەچاو ماڵی بارزانییدا، تەنیا ئەوە بووە کە ئەمان موثەقەف بوونە بۆ ئەو سەردەمە و ماڵی بارزانیی، عەشایەر و موحافیظکار بوونە. هەر ئەم بێ فیکریی و نەبوونی روئییە و بێ گوتارییەیە کە سەرەنجام، سەری هەموویان( هەموو حیزب و سیاسییە شوێنکەوتووەکانیان) لە سەران گوێلکەکانی کوردایەتییەکەی پارتییەوە، سەر دەردەهێننەوە.

ئەم دۆخەی سلێمانیی و ئەو دۆخە دەروونییەی لەو سیاسییانەی چەرخی رابردووی ئەم ناوچەیەدایە، بە تایبەتیی ئەوانەی لە یەکێتیی بێ ئومێد بوون و لە گۆڕانیش دڵیان هەڵکەنرا، خۆی لە هەیەجانی جەلالیزمێکی تردا دەبینێتەوە، بەڵام جەلالیزمێکی خامۆش، بێ بەرنامە و بێ روئییە لە زۆربەی رەهەندە سیاسیی، جڤاکیی و کولتوورییەکاندا، حەرفیان بۆ گوتن نییە. نوخبەیەک لە سیاسیی و هەندێ لەو رۆشنبییرانەی بە دەوری گۆڕانەوە بوون، چۆن لە ریفراندۆمەکەدا دوای عەوام کەوتن و ناسیۆنالیزمە کوردایەتییەکەی بارزانیی، جڵەوی کردبوون و لە ترسی تەخوینی کوردایەتییش، هەر منگەمنگی نەتەوەیی و نەژادییان بوو، نوخبەیەک توانای بەرهەمێنیانی هیچ ئومێد و هیچ فیکرێکی سیاسییان نییە و بەردەوام غەم و ناسۆر بە دەم چای خواردنەوە و قاوەخواردنەوەوە، بە دووزەلەکانی کوردایەتییدا دەکەن و پییش دەخۆنەوە. ئێستا ئەمانە بە هەموو عەقڵی بەریینی خۆیانەوە دەیانەوێ لە سلێمانییەوە، جارێکی تر دەهۆڵی پایتەختی کوردایەتیی بکوتنەوە و فیشاڵی نەتەوەیی لە سلێمانییەوە، جاڕ بدەنەوە، بەوەی کە ئەم هەموو گەندەڵیی، دزیی و چەتەگەرییە لەو خورافاتەدا دەبیینننەوە کە دەبێ کوردایەتیی لە ماڵی بارزانیی و تاڵەبانیی و بگرە کوڕەکانی موصطەفا وەربگیرێتەوە و بۆ سەر رێگە رەسەنەکەی ناسیۆنالیزمی ئەصیلی کوردایەتیی، ببرێتەوە.

تاکە رێگەی رزگاربوونی سلێمانیی لەم خورافات و وەهمە نەتەوەیی و نەژادییانەی لە ماوەی صەد ساڵی رابردوودا جگە لە دابڕان و پەراوێزخستن لە ئاستی عێراق و ناوچەکەیشدا شتێکی تری بە نصیب نەبوو، ئەوەیە کە نەوەیەکی تر لە گەنجان، بە یەکجاریی قەطیعەی کولتووری هەموو سیاسیی و حیزب و نوخبەکانی رابردوو بکەن و مەبنای گوتارێکی بەدییل بۆ کوردایەتیی و فاشیزمی نەژادیی و نەتەوەیی دابڕێژن کە خۆی لە بە نیشتمانییکردنی سلێمانیی و هەموو هەرێمی کوردستاندا ببینێتەوە و لێرەشەوە، واقیعییانە و عەقڵانییانە، ئەم گوتارە، مامەڵە لەگەڵ دەوڵەتی عێراق و دەوڵەتانی ئیقلیمییدا بکات. دەڵێم گەنجان، چونکە ئەم نەوە کۆنانەی رابردوو، تەنانەت ئەوانەی تەمەنیشیان لە سییەکاندایە، زۆریینەیان موبتەلا بوونە بەناسیۆنالیزمی کاژیکیی و بابانیی و موکریانییەوە و هەمیشەیش، سوپای یەدەکی ئەو تیجاڕەت و بیزنسە گەورەیەن کە رائیدەکانی، ماڵی بارزانیین و بەگەڕیان دەخەن.

ئەو بێ ئومێدییە سیاسییەی لە کوردستان بەگشتیی و لە سلێمانیی و گەرمیان بە تایبەتیی هەیە، مەسئولی ئەوەڵ و ئەخیر، ئەو دەعەجانبوونەی سیاسەتی کوردیی و نوخبە سیاسیی و رۆشنبییرییەکانیەتی بە ئەوهامە بەتاڵ و خورافییەکانی جەلالیزم لە فۆرم و ستایڵی جیاوازدا. جەلالیزمێک کە مەلاییزمی بردە ئاسمانی تەقدیسکردنەوە. تا سلێمانیی لە شاخی گوێژەوە، بە نەخشەیەکی خورافیی کوردستانی گەورەوە، بە فشەی پایتەختی جەهلی کوردایەتییەوە، قرقێنەی نەژادیی و نەتەوەیی بداتەوە، تا سلێمانیی و نوخبەکانی تەجاوزی فاشیزمی کوردایەتیی و حەماقەتە سیاسیی و کولتوورییەکانی کوردایەتیی و ئەم ناسیۆنالیزمە تاڵانییە چەتەگەرییە نەژادیی و طائیفییە نەکەن، ئەوە تۆڕە گەورەکانی پارتیی و ماڵی بارزانیی، بیزنسمانە میلیاردێرە سیاسییەکانیان کە ئێستا لە سایەی چەتەگەریی ئابوورییەوە( سەربەخۆیی ئابوورییەوە) بوونە بە خاوەنی پارەیەکی خەیاڵیی، توانای مۆبەڵایزکردنی مۆبەکانی کوردایەتیی سلێمانییان هەیە کە بە قازانجی ئەجێندا و سیاسەتەکانی خۆیان، چۆنیان بوێت، بیانڕەتێنن.

درێژەی هەیە…