کام چارەسەر گونجاوە بۆ هەرێم؟ … تاهیر حاجی حەسەن
کام ڕێگا چارە گونجاوە بۆ ئەو ڕەوشەی خەڵکی هەرێمی تێ کەوتوە بەهۆکاری ململانێی نێوان پارتە سیاسیەکان؟
یەکەم:دۆزینەوەی ڕێگاچارەیەکی گونجاو لەلایەن پارتەکانی نێو دەسەڵات کە وەک ڕکابەر لەبەرانبەر یەکتردا وەستاونەتەوە،تابێن و هەریەکەیان لەو قەڵایە بێنەخوارەوەو عەقڵانیەت بخەنە جێگای ڕقی کوێرانەو یەکتری بوغزاندن و خۆیان واتەنی ببنەوە جێگا ئومێد بۆ گەلەکەیان و چیتر وەک تاڵانچیەک مامەڵە لەگەڵ نیشتیمان و هاووڵاتیەکانیاندا نەکەن. ئەگەر ئەوان ڕاست دەکەن و تاڵان چی نین،دەبێت ڕێگا بدەن بەئاڵوگۆڕ لەکۆی جومگەکانی بەڕێوەبردنی بواری ئیداری و سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتیدا لەنێو خۆیانداو تاقی کردنەوە بکەنە سەنگی مەحەک بۆ شەفافیەت و دوور کەوتنەوە لە تاڵان کردنی سامانی کۆمەڵگە.
دووەم: ئەگەر هێزو لایەنە سیاسیەکان دەوڵەتانی دەرەوە هەڵیان دەسوڕێنن و ئەوان بەپێی بەرژەوەندیەکانی خۆیان بەکاریان دێنن،دەبێت ئەو هێزانە زۆر بەڕاشکاوانە دان بنێن بەو ئەرکەیانداو بەکۆمەڵانی دانیشتوانی هەرێم ڕابگەیەنن کەئەوان نوێنەری دەوڵەتان وکۆمپانیا گەورەکانی زلهێزانی ئابوری بازاڕی ئازادو ناوچەکەن، نەک نوێنەری خەڵکی هەرێم. دان نانێکی ئاوا،جێگای شورەیی نیە،بەڵکو ڕاستگۆی پیشان دەدات. باشە گەر وانیە،بۆچی هەر گێژاوێک یان تەنگوچەڵەمەیەکی سیاسی دەبێت،ڕاستەوخۆ پەنا بۆ دەوڵەتانی چواردەور دەبەن؟ ئاخۆ ئێوەی دەسەڵاتدار دەتوانن بچوکترین دەستێوەردان بکەن لەوڵاتانی چواردەور؟ ئاخۆ گەر بڕواتان بەگەلی خۆتان هەبێت،کام هێز هەیە بتوانێت لەدەرەوە زەفەرتان پێ بهێنێت؟ ئاخۆ ئێوە لەماوەی ئەم بیست و پێنج ساڵەدا،کام ڕەوشتی پایەداریتان بەخشی بەهاووڵاتیەکانتان کە لەڕەوشتی هاوڵاتیەکی سەربەست و خاوەن بەها بچێت؟
سێیەم:ئەگەر حکومەت و دەسەڵاتدارانی هەرێم ناتوانن ژیانێکی شەرافەتمەندانە بۆ کۆمەڵگە دابین بکەن،بۆچی خۆیان ئیحراج دەکەن لەبەردەم هاونیشتمانیەکانیانداو بۆنایەن ڕێگا چۆڵ بکەن تا بەرەیەک لەنێو خودی گەلەوە ڕێوڕەسمی بەڕێوە بردنی کۆمەڵگە بگرنە ئەستۆ. ئەگەر وەدەستەوە گرتنی دەسەڵات بەشێوەیەکی گشتی وەک بەرپرسیارێتی دەبینن لەبەردەم گەلدا،بۆچی ڕێگا نادەن ئاڵوگۆڕی سیاسی بەشێوەیەکی ئاشتیانە دەساو دەس بکرێت و داهاتی گشتیش بەشێوەیەکی دوور لەگیرفان پڕ کردن دابەش بکرێت بەسەر گشت دانیشتواندا.
چوارەم:ئەرکی بەرپرسیارێتی گەورە لەهەموو وڵاتێکدا دەکەوێتە سەر ئەستۆی سەرۆکی ئەو وڵاتەو ئەو حکومەت و پەرلەمانەی کەهەیەتی،بۆ پاراستنی ژیان و گوزەرانی هاونیشتمانیەکانی و پارێزگاری کردنی ڕووی ئاسایش و دابین کردنی کارو بەرەو پێش بردنی ئابوری وڵات و بەرهەمهێنان.بەڵام دەڵێی هەرێمی کوردستان جیاوازترە لەگشت ڕێوڕەسمی وڵاتان،بۆیە ئەو سێ لایەنە زۆر بێ باکانەن لەبەرانبەر ئەو بەرپرسیاریەتانەی لەئەستۆیاندایە. ئاخر لەهەرێمدا،شوێنێک یان جومگەیەک نەماوەتەوە توشی شکست و داڕوخان نەهاتبێت. لەماوەی بیستوپێنج ساڵدا،دەبوا باشترین جۆری بەرهەمهێنان و برەو پێدانی بواری کشتوکاڵی و ئاژەڵداری و بەرهەمهێنانی بواری سەنعەتی پێشوەچونی بەخۆوە بدیبایە و ڕێکوپێک کردنی کۆمەڵگە بەشێوەیەکی تەندروست بونی هەبوایە. کەچی بەپێچەوانەوە،ساڵ بەساڵ، کۆمەڵگە توشی قەیرانی زیاتر و مەینەتی زیاتر دەکرێت. ئاخۆ بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە بەو شێوەدەبێت؟
پێنجەم:ئاخۆ ئەو ڕێگا چارەیەگونجاوە کەدەڵێت نەوت بدەنە بەغدا تائەوانیش بودجە بدەنە هەرێم؟ باشە تەرح کردنی ڕێگاچارەیەکی وا نیشانەی ئەوە نیە کەحکومەت تاڵان چیەو پارەی نەوتەکە دەدزێت؟ ئیتر چۆن دەکرێت باس لەدەوڵەت دروست کردن بکەن؟ ئاخۆ حکومەت لەکێ پێک هاتوە؟ بەشی گشت حزبەکانی تێدا نیە؟
شەشەم:ئاخۆ گەر حکومەت نەیتوانی ڕێگاچارەیەکی گونجاو پێشکەش بکات کە ڕەزامەندی گشت چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی تێدا بێت،باشتر نیە،کەحکومەت دەست لەکار بکێشێتەوەو هەڵبژاردنێکی نوێ بکرێت و بەبێ بەکار هێنانی هێزو ترساندن و بەبێ مەسەلەی حزبی بوون،کەسی شیاو بخرێتە جێگای شیاوی خۆی؟
حەوتەم:ئایا گەر حکومەت نەیتوانی ڕێگاچارەی گونجاو بدۆزێتەوەو ئامادەیش نەبێت دەست لەکار بکێشێتەوە،ئەوکات هێز بەکارهێنان گونجاوە یان مل کەچ کردن بۆ ڕای زۆرینەی جەماوەر کە ڕازی نیە بەو ئیدارە کردنەی کەهەیە؟
هەشتەم:تاکەی کۆمەڵگە دەتوانێت بەم شێوەیە ژیانی بگوزەرێنێت کە تادێت بەرەو هەڵدێری زیاتر دەڕوات و نەبونی موچەو نەبونی خزمەت گوزاریە گشتیەکان و نەبونی هەلی کارو نەبونی هیچ ڕیانێکی هاوسەنگی چینایەتی یەخەی پێ گرتوە؟ ئاخۆ گەر جەماوەر دەستیان برد بۆ بەرپاکردنی شۆڕشی کۆمەڵایەتی ئەوکات دەسەڵاتداران بەچی وەڵامیان دەدەنەوە؟ بەچەک یان بەعەقڵ و مەنتیق و ملکەچ کردن بۆ مافی زۆرینە؟ بەڕاستی خەڵکی هەرێم شایانی ئەو کۆ مەینەتیە نەبوون کەدەسەڵاتدارانی بەرەی کوردایەتی بەسەریاندا هێنان. ئەوە هەر کوڕی هەژاران نیە ئێستالەپێشی جەبهەدا لەدژی داعشدا دەجەنگن؟
ئاخۆ ڕێگاچارەی تر چیە؟
تاهیر حاجی حەسەن
30/11/2016
