پرزه شیعر … بەڕێز دکتۆر نەجم ئەلوەن ی برام.. شیعرەکەتم خوێندەوە
دکتۆر مەولود ئیبراهیم حەسەن
پرزه شیعر
۲/ ۱ / ۲۰۲۰
شیعر : د. نه جم ئه ڵوه نی
من نامه وێ
باسی ژانی شه وانی ته نیایی خۆتم
بۆ بکه یته سه رگوزه شته ی
ژوانه کانمان
من نامه وێ گوێ له گریانی په پووله ی
پاییزانی ناخت بگرم
ئه گه ر ده ته وێ بۆ من بی
ده بێ ته نیا
تریفه ی مانگ
له سه ر ڕووخسارت ببینم
ده بێ ته نیا
به زمانی گوڵاڵه کان
باسی عیشق و
میهره بانی و
دڵسۆزی خۆتم بۆ بکه ی …؟
من له مێژه وام گوتووه
ئه گه ر ژنێ
به قه د هه تاو ڕووناک نه بێ
ئه گه ر ژنێ
به قه د ڕووبار هێمن نه بێ
ئه گه ر ژنێ
وه ک کولێره گه رم و نه رم و ناسک نه بێ
با نه یه له ناو ناخمدا
خه مه کانی خۆی بکاته ڕه شه بایه و به گریانی
هۆمای به ختم بتارێنێ.
سڵاو دکتۆر نەجم برای بەڕێزم .. زۆر سوپاس کە هه رجارەی شیعریکی تازە دەنووسی ، گەورەیی دەکەیت و
بۆمی دەنیرێت، ئەمڕۆش بە مێژووی ساڵی تازەو بەرواری ٢/١/٢٠٢٠ جارێکی تر بە شێعرێکی تازەو گەرم بەسەرت کردمەوە . دکتۆر گیان منیش هه موو جاریک شیعرەکانت دەخوێنمەوەو زۆر جاریش دەستخۆشیم لێکردوون ، بەڵام ، ئەمجارە ناوەرکی شێعرەکەت ڕای تەکاندم ! ناچاربووم زیاتر لە جارێک و دوو شیعرەکە بخوێنمەوە ،لەگەڵ خوێندنەوەی دووبارەو سێ بارە ..پرسیارم لا دروست بوو. سەرەتا پرسیم ئەو خاتوونەی کە دکتۆر شێعری بۆ نووسیوەو ئەم هه موو داواکاریەی لێی هه یە ، چ کائینێکە؟ ئەوا گوتمان ژنێکی جوانەو ناسکەو تەڕو برەو گوڵڕەنگ و پەپوڵە ئاسایە ؛ باشە ئەو خاتوونە لە کوێ دەژی و لە نیو چ ماڵ و کۆمەلگەیەک پەروەردەبووە ؟ ئەو ژنە ئەم هه موو هێزی خۆشی بەخشێن ودڵدار ڕازی کردنە لە کوێ بێنێ ؟ بە تایبەت ژنی کۆمەڵگای کوردەواری ! با ئەو ژنە ژنی خەیاڵی شاعیریش بێت ..بەڵام ، خەیاڵیش بناخەی لەسەر واقیعە ؛ بەتایبەت خەیاڵێک کە ژن کارەکتەرەکەیەتی ! ژنێکی ئاوا لە کوێی دنیا دەست دەکەوێ کە هیچ خەمێکی نە بێت و ئامادەی ئەم هه موو خۆشی بەخشێن و جوانی بە خشێنە بێت و گوێ لە خواستەکانی شاعیر بگرێ و یەکسەر وەک لە ئەفسانەکان داهاتووە ( تەشتی نەدامێ) بیت و خاوەنەکەی هه ر جۆرە خواردنێکی لێبخوازێ بە – پت – لیدانیک گەرم و نەرم وتەڕو تازە هه ڵمی لێ هه ڵبستێ و بێتە بەردەست! ئەوا گوتمان ژنێکی جوان بە خواستی شاعیر پەیدابوو؛ دەکرێ ئەو ژنە هیچ گرفت وخەم و کێشەیەکی نە بێت و ئەویش نەخوازێ دڵدارو دڵسۆزێکی وەک شاعیری دەسکەوێ و دەردە دڵی خۆی بۆ بکات و کەمێک خەمی بڕەوێنێتەوە ؟ سەیرکە برای شاعیرمان – دکتۆرنەجم- چەند بە فەرمانەوە ڕوو لەو ژنە دەکات و دەڵێ: (من نامەوێ باسی ژانی شەوانی تەنیایی خۆتم بۆ بکەیتە سەر گوزەشتەی ژوانەکانمان!) با ئەو سەرگوزەشتەیە گریانی پەپولەش بیت ! بەڵێ شاعیر لە ژنەی دەوێ ، نەک لە یەک ژواندا ، بەڵکو لە هه موو ژوانەکانی داهاتووش دا نایەوەێ گوێی لە باسی ژانی شەوانی تەنیایی ئەو بێت ! من نامه وێ گوێ له گریانی په پووله ی
پاییزانی ناخت بگرم. شاعیر ئەوانەی لە ژنە ناوێ ! سەیرکە داوای چی دەکات : ئه گه ر ده ته وێ بۆ من بی
ده بێ ته نیا
تریفه ی مانگ
له سه ر ڕووخسارت ببینم
.شاعیر بەردەوام دەبێت و یەک یەک خواستەکانی خۆی بۆ باس دەکات وبەفەرمان پێی دەڵێ : ده بێ ته نیا
به زمانی گوڵاڵه کان
باسی عیشق و
میهره بانی و
دڵسۆزی خۆتم بۆ بکه ی …؟
دەبێ ، بەڵێ دەبێ؛ کە ئامرازی فەرمانی بێ چەندو چوونە! ناکرێ داوا لێکراو جی بەجێی نەکات، چونکە ئەو فەرما
نە هی ئەوڕۆنیە! من له مێژه وام گوتووه
ئه گه ر ژنێ
به قه د هه تاو ڕووناک نه بێ
ئه گه ر ژنێ
به قه د ڕووبار هێمن نه بێ
ئه گه ر ژنێ
وه ک کولێره گه رم و نه رم و ناسک نه بێ
با نه یه له ناو ناخمدا
خه مه کانی خۆی بکاته ڕه شه بایه و به گریانی
هۆمای به ختم بتارێنێ.
ئەوەی شاعیری پیاو لە ژنی – ژن – ی دەوێت ،ئەوە هه ر لە حوریە بە هه شتیەکان دەوەشێتەوە، نەک ژنێکی نێو کۆمەڵگای کوردەواری!! ئە گەر بە م شێوەیەش نەبێت ..نایەوێ! ئەمە عەشق نیە ، ئەمە هه ڵبژاردنە، هه ڵبژاردنیش زیاتر لە گەڵ کڕین دەگونجێ ، نەک عەشق !! من دەزانم ، خواستی برای شاعیر ڕیشەی لەو کلتورە دوورو درێژو شێعرەکلاسیکی و شێعری نوێ و هاوچەرخ و سەردەمە کەی کوردوە هاتووە ، کە لە خۆشەویستیدا- پیاوان – ژنیان کردووە بەو کارگەی بەرهه م هێن و خۆشی بە خشەی کە پیاو خۆی بە قوربان دەکات و دەبێتە خاکی بەرپێی و وبە سەرچاوەی بەخشێنی هه موو خۆشیەک و هه موو جوانیەکی دەزانێ !! دیارە دڵدارە ڕاستەقینەکان ئەوانەن کە خۆ بە قوربانی یەکتر دەکەن لە کاتی پێویست بکات ،نموونەی بەرچاویش لە مێژووی کوردەواریدا (خەج و سیامەند)ەکانن. لە هه موو شیعری کوردی دا، بەتایبەت لە شیعری دڵداریدا ، بەدەگمەن شێعریک دەستدەکەوێ باس لە خەمەکانی ژن بکات و پیاو بیەوێ خەمی بڕەوێنێتەوەو خۆشی بدا بەوو ئەویش هه ست بکات پشت و پەنایەکی دڵسۆزو خۆشی بەخش ودڵدارێکی دڵسۆزی هه یە ! نەک دڵدار لەوە بترسێ کە خۆشەویستەکەی گریانی خۆی بکات بەڕەشە باو هومای بەختی شاعیر بتارێنێ! ئەگەر لەم ڕووەوە سوکە گلەییەک لە ڕابردوو بکرێ ، ئەوا ئەمرۆو لە سەدەی بیست و یەک و لە شاعیرانی ڕۆشنبیرو مامۆستایانی زانکۆو ڕۆشنبیرێکی پێشکەوتن خوازو بڕوا هه بوو بە مافی ژن !! ئەم سوکە گلەییە دەبێ ببێ بەچی ؟! ئەم فەزا شعریەی کە ئاوا سەیری ژن دەکات ، هه موومان کەم و زۆر کەوتووینەتە ژێر کاریگەری و لە نووسین و هه ڵس و کەوتمان ڕەنگ دەداتەوە ، بەڵام ، ئێستا ڕۆژی ئەوە هاتووەو درەنگیشە ، کە ئیتر هه ر بە تەنیا قسە بۆ ژن نەکەین و خواستی خۆمانی لینەخوازین و بوونی ئەو بەتەنیا لە- جوان – یە بەرچاوەکەدا نەبینین ودەسەڵاتی خۆمان لە دەسەڵاتی ئەو بە بەرزتر نەزانین ! بەڵکو کاتی ئەوەیە بیدوێنین و گوێ لیبگرین و ڕای لە گەڵ بگۆڕینەوە وەک مرۆڤ و ژن بیبێنین و ئەویش بگاتە ئەو ئاستەی کە پیاو وەک مرۆڤ و پیاو ببێنێ وهه ست بە دەسەڵاتێکی لە خۆ بەرزتر نەکات و دواجار هه ردوو لا ئەوەی کە پێکیان دەبەستێتەوە خۆشەویستی ڕووتی ڕوحی بێت و نەک دەسەڵاتێکی تر ! لەو مرۆڤەش تەنیا جوانی دەرەوەو نەبینین و چاوی دڵ بەکاربێنین و مەجنوون ئاسا جوانیەکانی لەیل لەروح دا ببینین ولە وەڵامی خەڵکدا- زیرەک – انە بڵێن: دەنا بیڵڵاهی وایە ، تۆ لە چاوی من بیبینە! شارلی شابلن لە نامە بە ناوبانگەکەی ، کە بۆ ژیرالەدینی کچی نووسیوە ، نووسیویەتی : کچم ژیرالەدین؛ هیوادارم تۆ ئاخیر کەس بیت بچیتە دورگەی ڕووتان و ئەوە لە بیر نە کەی کە لەش و لاری ڕووتی تۆ هی ئەو کەسەیە کە ڕووحی ڕووتی تۆ هی ئەوە . هه روەها دکتۆر نەوال سەعداوی ژنە زانای پیاو ناس دەنووسێ : ئۆرجازمی ڕاستە قینە، ئەوکاتە دروست دەبێت کە ژن و پیاو بەڕاستی ڕووحی ڕووتی یەکتریان خۆش دەوێ . ئەگەر پەیوەندی و خۆشەویستی و دڵداری نێوان ژن و پیاو بۆ ئەوە بێت ، تا( ئۆرجازمی ژیان) و ڕاستەقینە بەدەست بێت ، ئەو ئۆرجازمە، واتە ئەو خۆشیە ڕاستە قینە بەدەست نایێت ، تا بڕوا بە یەکتری ڕاستەقینە وخۆشەویستی ڕووحی ڕاستەقینە و تێگەیشتنی وەک یەک و ڕاستەقینە لە نێوان ژن و پیاو دروست نە بێت و لە وڵاتی خۆشەویستیان دا خۆشەویستی ڕووحی دەسەڵاتدار نەبێت ! بەداخەوە ، زۆر بەی هه رە زۆری پەیوەندیەکانی نێوان ژن و پیاو، نەک هه ر ئێستا لە کۆنەوە پەیوەندی کۆمەڵایەتین ؛ نەک پەیوەندی ڕووحی ، هه ربۆیە ..ئەوانەی بەڕاستی لەو پەیوەندیەدا دەگەنە ئۆرجازمی ڕاستەقینەی ژیان ژمارەیان زۆر کەم و دەگمەنە .
………………………..
تێبینی: ئەم جۆرە خوێندنەوەی ناوەرۆکی شیعر ئەگەر دەرگایەکی تازە بەسەر شیعردا دەکاتەوە و شیعرەکەی برای بەڕێزم دکتۆر نەجم ئەلوەنیش وەک نموونە خراوەتە بەرچاو، ئەوە تەنیا دکتۆر نەجم نیە ، بەم جۆرە شیعرە دەنووسێ ! هه موو شاعیرانی ڕۆهه ڵات و کوردیش لە ئێستاو ڕابردووش ئەم جۆرە شیعرەیان نووسیوە، من خۆشم کەم و زۆر لە ڕابردوودا لە نیو شیعرەکانم دا ئەم جۆرە شیعرو بیرۆکەم هه یە .