قاهیرە شاری شەو! … زاهیرعەبەڕەش
رۆژی 20 ی فێبروەری ساڵی 2020 بۆ سازدانی وارکشۆپێک لەسەر هونەری شانۆ گەیشتمە شاری قاهیرە لە ووڵاتی میسر. گەشتەکەم لەسەر بانگهێشتی ( فرقە شمس المسرحي) بوو. کە هونەرمەند و بەرێوەبەری بەرهەم (حسن شمس الدین) بەرێوەبەری ئەم دەزگا هونەریەیە. هاوکات هونەرمەند عومەر دەروێش هاوسەفەری ئەم گەشتەم بوو. وارکشۆپەکەم لەسەر شانۆ، تەرکیز و نواندن بۆ ماوەی دوورۆژ لە کاتژمێر دەی بەیانی تا حەوت ئێوارە بەردەوام بوو.
جگە لە ئەندامانی گرووپی شانۆی رۆژ و هەندێک خوێندکاری پەیمانگای بەرزی شانۆ دوورۆژنامەنووسی رادیۆ و تەلەفزیۆنی میسری بەشداری وارکشۆپەکەیان کرد. ئەوەی جێی سەرنج بوو هاوکات لەگەڵ ئەم وارکشۆپەی مندا. بەگوێرەی سەرچاوە رۆژانامەوانیەکانی میسر، نزیکەی حەوت هەزار کۆرو کۆبوونەوەی هونەری،ئەدەبی و وارکشۆپی تر هەبوو لەهەمان هەفتەدا. هەروەک بەرێوەبەری هونەری حسن شمس پیی ڕاگەیاندم کە نزیکەی حەوسەد کەس ناوی خۆی بۆ ئەو وارکشۆپە نوسیبوو. بەڵام من پێم ڕاگەیاندبوو کە تەنها وارکشۆپەکەم بۆ دوانزە تا چواردەکەس دەکەم، لەگەڵ ئەوەشدا هەژدە خوێندکار بەشداری وارکشۆپەکەی کرد. کە خۆشبەختانە فیدباکێکی زۆری وەرگرت و بووە جێی رەزامەندی بەشداربوان. لە رۆژنامەکانی میسردا باسی لێوەکرا. یەکێک لەو شتانەی کە جەختیان لێکردبووە کە ئەم وارکشۆپە بێ بەرامبەرەو بە خۆراییە. چونکە پێدەچوو هەموو وارکشۆپێک لەو ووڵاتەدا بە بەرامبەر بێت و بێ بەرامبەر وارکشۆپ نەکرێت. وابڕیاریشە لە ئایندەیەکی نزیکدا سەردانی شاری قاهیرە بکەمەوە بۆ پێشکەشکردنی شانۆییەک کاری رێژی بۆ بکەم.
ووڵاتی میسر نزیکەی سەدو چوار میلیۆن دانیشتوانەکەیەتی و بیستوسێ میلیۆن کەسی لە پایتەختی شارەکەدا دەژی. ووڵاتی میسر یەکێکە لەو وڵاتانەی کە زانکۆ، مزگەوت، سینەما، شانۆ و مۆزەخانەی دێرینی لییە. زانکۆی ئەزهەر کە بەیەکێک لە زانکۆ دێرینەکان دادەنرێت کە و زانستی شەریعە و فیقهی ئیسلامی تێدا وتراوەتەوە. میسر خاوەنی زۆرترین نووسەر، ئەدیب، رۆشنبیری و هونەرمەندی عەرەبە، کە هەرکەسە لە ووڵاتانی عەرەبیدا ناو پێگەیەکی تایبەتیان هەیە. جێگەی باسکردنیشە کە هەندێک لە ناوداران و ڕۆشینبیران و هونەرمەندانی ئەم ووڵاتە بنچەو رەگێکی کوردستانیان هەیەو لە باب و باپیرانیانەوە خەڵکی کوردستانن و، بەهۆی سیاسەتی ناعەدالەتی و جەورو ستەمی دەوڵەتی عوسمانیەوە یان ڕایانکردووە و پەراگەندەبوون یان بەزۆر نەفی ئەو ئەوولاتە کراون. یان لەگەڵ لەشکری ئیسلامیدا بۆ ئەو وولاتە هاتوون، نموونەیشیان زۆرە.
یەکێک لەو شتانیە کە لە شاری قاهیرە تێبینم کرد، شارێکە لە هیچ شارێکی ئەم دونیایە ناچێت، تەواو پیچەوانەیە، شەو ڕۆژ پیچەوانە بۆتەوە، لە شەودا گەلێک جوانترە وەک لە رۆژ، لە شەودا مرۆڤەکان بەخەبەرن، شەو جمەی دێت لە خەڵکانی هاتووچۆکەر.
خەڵکێکی زۆر دینداری تێدابوو، ئەوی بەدیم کرد زۆرلە پیاوەکانیان ناوچەوانیان شین ببووە کە لێم دەپرسی بۆ ناوچەوانت شینە، دەیان گووت ئەوە نیشانەی تاعەتی خودایەو ئەنجامی نوێژکردنی زۆرە. بەڵام لەراستیدا پیاوە ئاینیە توندرەوە سەلەفیەکانی ئیسلام هەندێکیان فتوایان داوە کە ئەگەر ناوچەوانت شین بووە، مانای وایە تۆ لە خوداوە نزیکیت، بۆیە لەکاتی سوجدەبردندا زۆر بە توندی ناوچەوان دەکێشن بەزەویدا.
قاهیرە شارێکە پاراستی ژینگە لەدواپلەدا دێت، رێگەو بانەکان لەبەر دووکەڵی ئۆتۆمۆبیل ڕەش دەچنەوە، زۆر بەدەگمەن کافتریەک دەبینیت کە نێرگەلەو جگەرەی تێدا نەکێشرێت. ئەو هەفتەیەی کە لە قاهیرەبووین لەگەڵ هونەرمەند عمر دەروێش بە چەندان سەعات دەگەراین بۆ کافتریایەک کە نێرگەلە و جگەرەی تێدا نەکیشرێت بەڵام نەماندەدۆزیەوە. شارێکە دەنگ و ژاوەژاوێکی سەیری هەیە کە لە هیچ شارێکی دونیادا نیە. بەشاری مێشولە بەناوبانگە، هیچ شوێنێکی ئەم دوونیایە هێندەی قاهیرە مێشولەی نیە.
بەڵام بەدیوێکی تردا، شاری ئەدەب و هونەرە. لەگەڵ هاوسەفەرەکەم لە شەقامێکی پێنج کیلۆمەتری چوار سینەما و دوو هۆڵی شانۆیمان ژمارد سەرەڕای چەند ئۆفیسێکی دەزگای هونەری. لەدەمی هونەرمەند و ئەدیبەکۆنەکانیانی خۆیانەوە کە گێرایانەوە، ئەو سەردەمەی کە جەمال عبدلناسر سەرۆک کۆماری میسربوو، کۆبونەوەیەک بە هونەرمەندان و ئەدیبانی ئەو وەختە دەکات و، پێیان ڕادەگەیەنێت دەبێت سینەماو شانۆ بچێتە دوورترین کوێرەدێ لە میسردا. ئەوانیش بەدەم بانگەواز و ڕاسپاردەکەیەوە دەچن. هەموو شەوێک لەهاویندا سینەمای گەڕۆک دەچێتە دوورترین گوند و شارەکانی میسر، هەموو هونەرمەندا بەناوبانگەکانی ئەو دەمە بەشداردەبن لە پیشاندانی فیلم و پێشکەشکردنی شانۆیی و بەستنی کۆڕ و کۆبونەوەی هونەری لە قەزاو دێهاتەکاندا. ئەوەش لەو سەردەمە دەبێتە بنچینەیەکی بەهێز بۆ پەیوەندی دەسەڵات و هونەرمەندان و کایە هونەریەکە. میزانیەی وەزارەتی رۆشنبیری و هونەری ئەو سەردەمە زۆرترین پشکی بەردەکەوێت.
وڵاتێکە زۆرترین رێزی لە هونەرمەندو ئەدیبانی خۆی دەگرت لە چاو وولاتە عەرەبی ئیسلامیەکانی تردا. شاری قاهیرە بەهەزارەها دەزگای شانۆ و سینەمای لێبوو، لە پاڵیشیدا لە نوێژی هەینیدا جادەکانیش بەرنەدەکەوتتن بۆ نوێژی جومعە. ئەو کافتریاو قاوەخانانەی کە هونەرمەند و ئەدیبەکانیان سەردانیان کردووە، بۆتە مۆزاەخانەیک، شوێنێکی کلتووری ئەو شارە، یاخود ماڵەکانیان بە شێوەیەکی کلتوری پاراستووە و کردویانە بە مۆزەخانە.
هەر لەو هەفتەیەدا دوای تەواوبوونی وارکشۆپەکەم هاوریەکی شاعیرمان بانگهێشتی گەرەکێکی کۆن میللی کردین، لە باڵەخانەیەکی کۆندا کە پێیان دەوت صالۆنی شیعری گەرەک. گەورەترین شاعیری ئێستای میسر آحمد عبدالمعطي حجازي کە هاوڕێی نزیکی صلاح عبدالصبور بوو لەگەڵ چوار ڕەخنەگری ئەدەبی، کە نزیکەی سی کەسێک کۆبونەوەو باسیان لە زمانی شیعری نوێ و کلاسیک دەکرد. بەتەنیشت ئەو باڵەخانەیەوە، ماڵێکی تر هەبوو بەناوی بیت العود، کە بۆ موسیکزیانی کوردی نەسیر شەمە کرابووە و تێدا منداڵان و خوێندکارانی فێری ئامێری عود دەکرد.
