Skip to Content

قەیرانی ڤایرۆسی کۆرۆنا… نووسینی: دانا حمید

قەیرانی ڤایرۆسی کۆرۆنا… نووسینی: دانا حمید

Closed
by ئایار 15, 2020 General, Opinion, Slider


ڕەنگە لە سەرەتایی پەیدابوونی ژیان لەسەر زەوی و بوونی مرۆڤایەتی لەسەر ڕووی زەمین ڕووبەڕووی چەندین هەوراز و نشێو، خۆشی و بەختەوەرى، درم و پەتای درێژخایەن بووەتەوە کە کاریگەرى منفی لەسەر ئابورى و بژێوی دانشتوان دروستکردوە… بەڵام ئەوەى ئەوەى ئێمە مەبەستەمانە، لێرەدا بەتایبەت ئەم پەتایە واتە ڤایرۆسی کۆرۆنایە. وە ئەم نەخۆشییە کۆرۆنا و کاریگەرییەکانى لەسەر دەوڵەتانى جیهان چییە؟ وە لێکەوتەکانى لەسەر مرۆڤ و ئینسانیەت چییە؟ وە چۆن بتوانین ڕووبەڕووی ئەم دەردە ببینەوە و خۆمانى لێبپارێزین تا ئەوەى لانی کەم ئینسانیەت بە کەمترین زیان و ناخۆشی لە دەست ئەم ڤایرۆسە نەجاتى ببێت.
جا ئەوەى مەبەستی ئێمەیە لەم نووسینەدا ڤایرۆسی کۆرۆنایە و چۆن بتوانین پێش بگرین بەم ڤایرۆسە و بە کەمترین زیان لە دەستی دەربچین. ئەم نەخۆشیە سەرەتا لە شاری وهانی چین بڵاوبوویەوە، کە نزیکەى (١٢) ملیۆن ئینسانی تیادا دەژێت، وە یەکێکە لە شارە ئابورییەکانى وڵاتی چین و ڕێژەی (٦٠%) ئابوری چین، وەبەرهێنان و سەرمایەگوزارى لەم شارەوە بۆ چین و دەرەوەى چین هەناردە دەکرێت. چەندین هۆکار هەبوو لەسەر پەیدابوونی ئەم ڤایرۆسە لە چین، ئێمە زۆر ناچینە ناوەڕۆکی ئەم هۆکارانەوە و وردودرشتی بۆ دوایی ڕووداوەکە بەجێئەهێڵین و دواتر ڕوون ئەبێتەوە کە چەندین هۆکارى دیار و پەنهان هەن کە دەرخەرى ڕووداوی نەخۆشییەکەن. چونکە ئەوەى کە گرنگە بزانین لێکەوتە ئابوری و سیاسی، کۆمەڵایەتی، تەندروستی و دەرونییەکانى ئەم پەتایە لەسەر مرۆڤ و چۆنیەتی رووبەڕووبوونەوەى، وە بەرپێگرتنی بۆئەوەى لەوە زیاتر مرۆڤایەتی نەبێتە قوربانی ئەم دەردە ترسناکە کە بەشێوەیەک جیهانى تووشی شۆک کردوە جۆرێک لە “وەستان و مەنگبوون”ی دروستکردوە کە زیانێکی گەورەى ئابورى و سیاسی و تەندروستی و دەرونی لە سەرجەم مرۆڤایەتی داوە.

ئەم نەخۆشییە سەرەتا لە شاری وهانى چینەوە سەریهەڵدا و وە بە چەندین شێوەى تر باسی ئەکەن، هەندێ ئەڵێن لە گیانەوەرەوە گوزراوەتەوە بۆ ئینسان. وە هەندێ تر ئەڵێن لە زانکۆی وهانى چین تاقیکردنەوەى لەسەر ئەم ڤایرۆسە کراوە و پاشان لەدەست دەرچووە، هەندێکی تر ئەڵێن ئەمە جەنگی ئابورییە کە ئەمریکا لە بەرامبەر چین پەیڕەوەى ئەکات بۆئەوەى ئابورى چینی پێ لاواز بکات، چونکە ئێستا ئابورى چین زۆر بە شێوەیەکی بەهێز و ناوازە بازاڕی ئابوریی و بازرگانی و پیشەسازی جیهانی داگیرکردوە. ئەمەش جۆرێک لە دڕدۆنگی لای بەرپرسانی ئەمریکی دروستکردوە کە ئەبێت بەهەر شێوازێک بێ بەر بەم شاڵاوە ئابورییە بەهێزەى چین بگرن و نەهێڵن لەوە زیاتر پەلبهاوێت.
ئەوەى کە گرنگە لەسەر وڵاتانى جیهان بە هۆشیارییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم نەخۆشیەدا بکەن، واتە نەبێتە هۆکارى ئەوەى ترس و تۆقین بڵاوبکرێتەوە و خەڵک زیاتر بترسن لێی… هەموو دەوڵەتانى جیهان ڕیگری ئەوە ئەکەن کە ئەم نەخۆشیە پێیان نەگات کە پێشیان گەشت سەرەتا ئەرکی دەوڵەتە لە ڕێگەى وەزارەتى تەندروستی بە هەماهەنگی وەزارەتەکانى تر لینکێک دروست بکەن کە بەربەستێک لەسەر ئەو خاڵانەی کە پێویستە بۆئەوەى کە رێنمایی و رەهنمایی هاونیشتیمانیان بکەن لەڕێگەی یەک کەناڵی فەرمییەوە رۆژانە ئامارەکان بڵاوبکاتەوە و ئامۆژگارى خەڵک بکەن کە کەمترین بەریەککەوتنیان هەبێت تائەوەى هیچ نەبێ دەگەین بە پلەکانى گەرما و مەترسی بڵاوبوونەوەى ڤایرۆسەکە کەمتر ئەبێتەوە.
ئێستا نەخۆشییەکە گەشتووەتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەتایبەت ئێران ناوەندی سەرەکییە بۆ بڵاوبوونەوەى نەخۆشییەکە، ئومێدەوارین ئەم نەخۆشییە لە ئێرانی دراوسێمان لەوە زیاتر تەشەنە نەکات و لەڕێگەى دەوڵەت و رێنماییە تەندروستییەکانەوە لەناوببرێت، وە کەمترین رێژەى مەرگ تۆمار بکرێ و وە ئەو هاوڵاتیانەى تووشی پەتاکە بوون بە زووترین کات چاکببەنەوە و ئومێدی ژیانێکی باشتر و شایستەتریان بۆ بخوازین. چونکە ئەم نەخۆشییە لەوە زیاتر تەشەنە بکات زۆر زووتر دەگاتە لای ئێمەش چونکە کوردستانى باشور زۆرترین سنورى جوگرافی لەگەڵ وڵاتی ئێراندا هەیە و چوار مەرزی دەولی هەیە لەگەڵ ئێراندا کە مامەڵەى ئابورى و بازرگانی تێدا دەکرێ، سەرەڕای چەندین مەرزی لاوەکی تر.
ئەم نەخۆشییە کاریگەرى زۆری لەسەر دەوڵەتان و ئینسان هەیە، بەداخەوە کاریگەرییەکەى هەمووی سلبییە لە ڕووی ئابورى، سیاسی، تەندروستی، دەرونی و کۆمەڵایەتییشەوە… ئەوەى بۆ ئێمە گرنگە لە ڕووی ئابورى و سیاسی، تەندروستی و دەرونییەوە خوێندنەوە بۆ ئەم پەتایە بکەین، ئەویش لەڕێگەى پسپۆڕی هەریەک لەم بوارانەوە. بەڵام ئەوەى کە من ئەینووسم لەسەر ئەم پەتایە شتێکی سەرەتاییە دەکرێ زۆر باشیش نەبێ بەڵام هیچ نەبێ سەرەتاییەکە بۆ ئاوڕدانەوەى لایەکی نەخۆشییەکە، وە پسپۆڕانی هەریەک لەو بوارانەوە، نووسین و قسەی خۆیان بکەن. گومان لەوەدانییە کە ئەم پەتایە دەبێتە بابەتی رۆژەڤ و لە ئاییندەدا چەندین کتێب و وتار و فیلم و مستند و رۆمان و بابەتی پزیشکی بە قوڵی لەسەر دەنووسرێت. ئەوەى گرنگە کە هەموو هەوڵەکان بەو ئاڕاستەیەدایە کە تەنها ڕێگەى چارەسەرکردن لەم ڤایرۆسە تەنها خۆپاراستنی تەندروستی و گرتنەبەرى رێوشوێنە سەلامەتییەکانە. بەدەر لە رێنمایی تەندروستی چاوێکی ترمان بخەیەنە سەر لایەنەکانى تری نەخۆشیەکە، لە ماوەى پێشوودا (یورگن هابرماسی) فەیلەسوفی ئەڵمانى پێشنیاری دروستکردنی (صندونی هاوبەشی ئەوروپا) بۆ وڵاتانی ئەوروپا خستەڕوو، بۆئەوەى بتوانن بەهەموویانەوە کە کۆمەک و یارمەتی بۆ دەوڵەتانى تری یەکێتییەکە لەکاتى رووبەرووبوونەوەى قەیرانەکەدا هاوکاری ئەو دەوڵەتانەى پێبکەن. وە لە لایەکی ترەوە (یوڤال نوح هاراری) لە وتارێکی گرنگدا بەناوى (جیهانى دوایی کۆرۆنا) باوەڕی وایە قەیرانی نەخۆشی کۆرۆنا کۆتایی دێ، ئەوەى کارەساتبارترە لە ئێستادا جیهان بێ سەرکردەیە، واتە جیهانى ئێستا سەرکردەیەکی نییە بتوانێ لەپێناو قەیرانێکی جیهانى وەک بیمارى کۆرۆنا دەستەیەکی گشتی دروست بکەن بۆ بەهاناوەچوونی جیهان و دەربازکردنی جیهان لەم نەخۆشیە. وە هاراری باوەڕی وایە ئەم ڤایرۆسە کۆتایی دێ بەڵام ئەوەى کێشەی بنەڕەتیتر و سەرەکیترە کە لەوانەیە زەرەری گەورەتری بەدوادابێ قەیرانی ژینگە و چەکی ئەتۆمییە، کە هەڕەشەی سەرەکین لەسەر لەناوچوونی ژیان لەسەر زەوى. ئەوەى گرنگە لە دەرئەنجامدا کە لە هەموو رووەکانەوە خوێندنەوە بۆ ئەم پەتای کۆرۆنامەیە بکرێ. بەتایبەت لایەنی (سیاسی، ئابورى، مێژووی، فەلسەفی، تەندروستی، کۆمەڵایەتی، دەرونی، فەرهەنگی، کۆمەڵناسی پزیشکی، دەرونناسی پزیشکی و چەندین بابەتی تری رەخنەیی) لایەنە شاراوە و نادیارەکانى ڤایرۆسەکە روون دەبێتەوە و خەڵک باشتر دەیناسین و خۆیانی لێدەپارێزن.

کاریگەرى و لێکەوتەکانى ڤایرۆسی کۆرۆنا:
لەڕووی ئابوورییەوە:


لەو کاتەوەى ئەم نەخۆشیە لە شاری وهانى چین سەریهەڵدا و پاشان بە زۆربەى وڵاتانى جیهاندا بڵاوبوویەوە، ئەم ڤایرۆسە بە شێوەیەک بەرپرسانی وڵاتانى توشی شۆک کردوە نازانن چی بکەن؟ وە ئابورى جیهانى بە جۆرێک لاواز کردوە کە هاتن و رۆشتنی لە نێوان وڵاتاندا پەکخستووە… ئەم نەخۆشیە هەندێ سەرچاوە ئەڵێن: بە بڕی (٣ بۆ ٥) ملیار دۆلار زیان و زەرەرى لە ئابورى جیهان داوە، وە وڵاتی چین پلەی یەکەمی بەردەکەوێ لەم زەرەرەدا. ئەمەش سەرەڕای ئەوەى هاتوچۆ و گەشەی ئابورى وەستاندوە و جۆرێ: لە “شۆکی ئابورى” دروست کردوە. ئایا دەکرێ ئەم نەخۆشیە کۆتایی بێ یان لە کاتی تر و ئاییندەى تردا خۆی دەربخاتەوە بەناوی تر و بە شێوازی تر.
شۆکی ئابورى ئەم ڤایرۆسە تائەندازیەک گەردونییە چونکە زۆربەی وڵاتانى جیهانى گرتۆتەوە و پەتاکە تیایدا بوونی هەیە، ئەو وڵاتانەشی کە ئەم دەردەى تیادا نییە لایەنی تەندروستی و هەموو ڕێکارە زەرورییەکانى تریان خستووەتە حاڵەتى ئامادەباشییەوە، بۆئەوەى گەر ڕووی لە وڵاتەکەیان کرد بە کەمترین ئازار و زیان لەژێرباری ئەم نەخۆشییەدا دەربچن.
ئەم پەتایە لێدان و گورزە لە هەموو کەرتە ئابوری و تەندروسییەکانى تری دەوڵەت، کە سەرتاسەرى جیهانى گرتۆتەوە. کە تاڕادەیەک ئەمەش وادەکات گەشەی ئابورى بوەستێ و جۆرێ لە تەمبەڵی و بەرخۆری دروست بکات. ئەمەش نابێ ناحەقی ئینسان بگرین چونکە گیان لە هەموو شتێ خۆشەویسترە و ئینسان هەموو شتێک ئەکات لە پێناو مانەوەى خۆیدا بۆئەوەى زیاتر بژێت، ئەمەش مافێکی سەرەتایی خۆی و ژیانێتی کە کەس ناتوانێ لۆمەی بکا و بڵێ تۆ بۆت نیە بژیت.
ئەم دەردە جگە لەوەى کە گەشەی ئابورى توشی وەستان و رکود ئەکات زەرەریش لە کەرتەکانى تریش دەدات، هەندێ سەرچاوە ئەڵێن کە بە ڕێژەى (٥%) گەشەى ئابورى جیهانى کەمکردۆتەوە و بگرە گەر نەخۆشییەکە زیاتر و درێژخایەنتربێ ئابورى پاشەکشەى زیاتر ئەکات. ئەم نەخۆشیە بە پلەى یەکەم زیانى لە کەرتی “ئابورى تەندروستی” جیهان داوە، چونکە پەیوەندیەکی ڕاستەوانە لە نێوان گەشەی تەندروستی گشتی و گەشەی ئابورییدا هەیە، کە پەیوەندی بە وجودی گشتی ئینسانەوە هەیە… لەبەرئەوەى پەتاکە زیاتر تەشەنە بکات زیانی زۆر لە ئابورى دەدات، لەم کاتەدا تەندروستی زەرەرمەندی یەکەم ئەبێ و تووشی وەستان ئەبێ کەرتی تەندروستی. بۆیە کۆنترۆڵکردن و هەیمەنەکردن بەسەر نەخۆشییەکەدا، ئەو وەستانە ئابورى و تەندروستییە تێکدەشکێنێ و تاڕادەیەک ژیان ئەگەڕێتەوە باری ئاسایی خۆی. لە ئەنجامدا دەگەین بە قۆناغێک کە (شۆکی ئابورى/ تەندروستی) ئەتوانرێت چارەسەر بکرێت.

لەڕووی سیاسییەوە:

ئەم نەخۆشییە لە ڕووی سیاسییەوە سەرتاپای جیهانی گرتۆتەوە و بە شێوازێک سیاسەتی دەوڵەتانى جیهانى توشی شۆک کردوە، کە نازانن ئەم پەتایە سروشتییە و بۆ خۆی دروستبووە یان جەنگی دەوڵەتانى زلهێز و ئابورى بەهێزە کە لە هێزی رەقەوە کە جاران دەکرا لە نێوان دەوڵەتان ژمارەیەکی زۆر ئینسان تێیدا دەکوژرا، ئێستا جەنگەکە شێوەى خۆی گۆریوە و لەڕێگەى هێزی نەرمەوە دەوڵەتان بەرامبەرى یەکتر ئەنجامی ئەدەن. ئەمەش ڕایەکە ناتوانین بڵێن: بەتەواوى دروستە چونکە دەکرێ ڤایرۆسەکە سروشتی و گوزراوەبێ یان لە شاری وهانى چین لە ئەنجامی ئەو هەوڵانەى کە باس دەکرێ بڵاوبووبێتەوە. یان ڤایرۆسەکە جەنگێکی ئابورى زۆر بەهێز و درێژمەودابێ لە نێوان بلۆکی سەرمایەداری بە ڕابەرایەتی ئەمریکا و بلۆکی کۆمۆنیزم بە ڕابەرایەتی چین، ئێستا بەڕادەیەک ئابورى چین بازاڕەکانى جیهانى داگیر کردوە کە بووەتە مەترسی بۆ سەر ئابورى ئەمریکا پێشبینی دەکرێ چین بەو سیاسەتەی پەپڕەوى دەکات لە بوارى ئابورییدا پێش ئابورى ئەمریکا بکەوێ و ببێتە یەکەم زلهێزی ئابورى/ سیاسی جیهان. کە ئەمەش گورزێکی کوشندەی فرەپەلوپۆیە بۆ سەر جەمسەرى سەرمایەداری کە ئەمریکا رابەرایەتی ئەکات. تا ئێستا قایرۆسەکە تەشەنەی بە زۆر وڵاتدا کردوە و جوڵەى تاڕادەیەک لە سەرجەم ئەو وڵاتانەى کە دۆخی ریزپەڕ و نائاساییان راگەیاندوە، بڵاوبوەتەوە و و سیاسەتی وڵاتانى ناچار کردوە کە پیاچونەوە بە هەموو سێکتەرەکانى وڵاتدا بکەنەوە بەتایبەت و سیستەمی تەندروستی و چاکسازی تێدابکەن. کە ئێستا جۆرێک لە سیاسەتی دەولی لە جیهاندا بەسەر دەوڵەتانى هەژاردا پەیڕەو دەکرێ و کە لەڕووی سیاسیی و ئابورییەوە لاوازن. وڵاتانى بەهێز ، هێزى خۆیان بەسەر وڵاتانى هەژار و لاوازدا جێبەجێ ئەکەن کە ئەبێ جۆرێک لە پاشکۆیەتی بۆ لەڕووی سیاسىیی و ئابورییەوە بۆ وڵاتانى بەهێز بکەن.

موعەما و مەغزای ئەم ڤایرۆسە ماجەراکەى نادیار و تولکێشە، وە لەم رۆژانەی دواییدا، وتەبێژی چین، ئەمریکای بە دروستکەرى ڤایرۆسەکە تاوانبار کرد و ڕاگەیاند: ئەم کۆرۆنایە بۆئەوەىە (ئابورى سیاسیی) چین پێ لاواز و هەژار بکات. یان بەپێی زانیاری ئەو هەواڵانەى کە لە ئێران بڵاوئەکرێتەوە ئەڵێن: ڤایرۆسی کۆرۆنا کە لە ئێران تووشی هاوڵاتیان ئەبێ دوو جۆرە بە تایبەت ئەوەى لە شاری قوم بڵاوبووەتەوە و خەڵک موبتەلای بووە بەڕای پزیشکانى ئێرانی ئەڵێن سەرچاوەی ئەم ڤیرۆسە هەمان ڤایرۆسی وهانى چینە. بەڵام پزیشکانى ئێرانی باوەڕیان وایە: جۆری ئەو ڤایرۆسەى تر کە لە شاری رەشت و گیلان خەڵکی توشکردوە جیاوازترە لە ڤایرۆسی قوم، چونکە پێیان وایە ئەمەى رەشت و گیلان زۆر بەهێزترە و ئینسان بەرگەى ناگرێ، وەک ئەڵێن ئەم ڤایرۆسە جۆرێکە لە چەکی ڤیرۆسی (بیۆژنیتیک) کە وەک چەکێکی کوشندە کە ئەمریکای پێتاوانبار ئەکرێ لە لایەن ئێرانەوە دژ بە ئێران بەکاردەهێنرێت. وەک ڕێکخراوی تەندروستی جیهانى ئاشکرای کرد، ئێستا نەخۆشییەکە جیهانییە و پێویستی بەڕووبەرووبوونەوەى هەموو وڵاتان هەیە بۆ بەرگرتن بە نەخۆشییە کە ئەبێ بە خۆپاراستن و کەرەنتینە کردنی هاوڵاتیان خۆیان لە ماڵەکانیان وەک ئەوەى لە وهان کرا و سەرکەوتن بە ڤایرۆسەکەدا راگەیەنرا، ورە و ئیرادەی هەموو میللەتى پێویستە ئەویش بەوەدەکرێ کە دەوڵەت لەڕوویی سیاسییەوە پاڵپشت و یارمەتیدەرى هاوڵاتیان بێت. چونکە وەک تەندروستی جیهانى ئەڵێ: ئێستا درمەکە بە (گڵۆباڵ پاندمیک) ناوزەد کراوە لەبەرئەوەى زۆربەى شوێنەکانى جیهانى گرتۆتەوە و پێوستی بە هەماهەنگی هەموو جیهان هەیە کە تا کۆتاچرکە کە بنبڕدەکرێت.

لەڕووی تەندروستییەوە:

پەتای کۆرۆنا بە ماوەیەکی کەم گەشتە زۆربەى وڵاتانی جیهان، چی هۆکارێکە وادەکات کە ئەم نەخۆشییە ئەوەندە ترسناک باس بکرێ و زۆربەى دەوڵەتان بکەونە خۆئامادەکردن و رووبەڕووبوونەوە لە بەرامبەر ئەم پەتا کوشندە و تائەندازیەک چارەسەرنەکراوەدا، جگە لە خۆپاراستنی تەندروستی و پاکوخاوێنی و سەلامەتی گشتی هیچ ڤاکسینێکی چارەسەرکراو بۆ ڤایرۆسەکە نەدۆزراوەتەوە. ئەم نەخۆشییە ڕووی کردۆتە هەر وڵاتێک جوڵەى ئینسانی و ئەوانەى تری پەخستووە، واتە جۆرێک لە “وەستانى مردوو”ی هەیە کە ئینسان بێوەڵام دەهێڵێتەوە لە بەرامبەر ئەم نەخۆشییەدا کە بوارى هەناسەدانت لێدەبڕێ بۆ بیرکردنەوە بۆ دۆزینەوەى چارەسەرێکی کاتى و تا دەگەیت بە ئەنجامێک بتوانرێ رێگرییەکانى بەردەمی نەخۆشییەکە دەسنیشانبکرێ و هەوڵی بنبڕکردنی بدرێت.
لەم پێناوەدا کەرتی تەندروستی زۆرترین و قورسترین ئەرکی مرۆیی و ئینسانی مێژوویی لەکۆڵ گرتووە، دەوڵەتان لەڕێگەى کەرتی تەندروستی، دکتۆر و پەرستاران و کارمەندانی تری ئەم کەرتەوە وەک سەربازێکی بەئەخلاق و خاوەن ویژدان بێماندوبوون شەو و رۆژ دەخەنەسەر یەک بۆئەوەى گیانی مرۆڤەکان لەو نەخۆشییە رزگار بکەن و بیخەنەوە سەر ڕێچکەى ژیانکردن.
ئێستا کەرتی تەندروستی تەنها ئەوەى لەبەردەستدایە بەڕێنماییکردن و خۆپاراستن لەو نەخۆشیە، سەرجەم ئینسانەکان ئامۆژگارى بکات کە تەنیا رێگای چارەسەر تاوەکو ئێستا ئەوەیە بە پاکژی و خۆپاراستن لەو نەخۆشیە خۆمان بپارێزین، واتە هەموو شتێک لە دەرچوون و تێکەڵاوبوون لەگەڵ کەسانی تردا کەمبکەینەوە تاوەکو بە دەرئەنجامێک دەگەین کە نەخۆشیکە لەناودەچێت. دەبێ هەموو مرۆڤایەتی بە ئاواتی ئەوەبێ کە دەرمانێ یان ڤاکسینێک دروست بکرێ کە بتوانرێ ڤایرۆسەکە لەناوببات… بەڵام لە کۆتاییدا هەر کەرتی تەندروستییە کە بەر بەم نەخۆشییە بگرێ و ئومێدکی دەستەجەمعی بەسەرجەم مرۆڤایەتی ببەخشێت کە ڤاکسینی چارەسەرکردنی ڤایرۆسەکە دۆزراوەتەوە. واتە لە کۆتاییدا تەندروستی ببێتە ترۆسکایی ئەو ئومێدە بۆ سەرجەم ئینسانیەت و بەتایبەت ئینسانە نەخۆشەکانى ژێردەستی ئەم پەتا کوشندە و تارمایئاساییە.

لەڕووی کۆمەڵایەتی/ دەرونییەوە:

ئەم ڤایرۆسە گومانى تێدانییە وە دەرد و بەڵایەکی گەردونی سەرتاسەری جیهانى گرتوەتەوە، لەم سۆنگەیەوە شۆکی کۆمەڵایەتی و دەرونی بەپەلەی یەکەم لەسەر ئینسانەکان دروست ئەکات. ئەوەى ئەم بەڵایە دروستی ئەکات شۆکی دەرونییە خۆی دەبینێتەوە لە کۆمەڵێک حاڵەت لەوانە: (قەلەقی، دڵەڕاوکێ، بێهێزی، نائومێدی، بێخەوی، وەسواسی، بێخواردنی، سەرەئێشە، لاوازی تەواوەتی لەسەر جەستەى ئینسان…هتد) ئەم پەتایە لەڕووی دەرونییەوە بە پلەى یەکەم کاریگەرى گەورەى لەسەر ئینسان ئەبێ، هەندێ کەس بێئەوەى نەخۆشییەکەى هەبێ لەڕووی دەرونییەوە رووخاوە، هەست ئەکات کە نەخۆشییەکەی تووشبووە ئەمەش وائەکات ئەو ئینسانە خەفەت و دڵتەنگییەکی زۆر دایبگرێ و ئارەزووی هیچی نەمێنێت. ئەمەش وادەکات بەرگری جەستەى لاواز بێ و موعەرەز بێ بۆ توشبوون بە پەتاکە. لەو کاتەدا پێویست دەکات کە کەرتی تەندروستی لەڕێگەى هێنانى دکتۆری دەرونی و بەرنامەى تایبەتی دەرونییەوە کۆمەڵگا و تاکەکان هۆشیار بکرێتەوە لەوەى کە نەهێڵرێت هەرکەس لەخۆیەوە قسە و وتار بدات. بەئاڕاستەکردنی کۆمەڵگا لەڕێگەى هۆشیاری و ئاگایی تەندروستی و سەلامەتییەوە، دەکرێ رێگری لەو پەتایە بکرێ، وە چارەسەری کاتى لە ئاییندەدا چارەسەری درێژخایەنی بۆ بدۆزرێتەوە. ئەم نەخۆشییە کێشەیەکی زۆر ئاڵۆزی هەیە کە ”ترسێکی دەستەجەمعی” دروستکردوە کە پێویستی بە هۆشیاریەکی دەستەجەمعییە لە بەرامبەر ئەو ترسەدا بتوانین بە چەندین کەنال و بەرنامە و ئامۆژگاری و چەندین چارەسەری تر… خەڵک بگەڕێنینەوە باری ئاسایی ژیانی خۆی و ڕۆژانە کاتى ئاسایی خۆی بەڕێبکات.

Previous
Next
Kurdish