فەلسەفەی مێژوو … شالاو شالاو

هیچ گومان لەوەدا نەماوە لە ناو رۆشنبیر و جیهانی مەعریفەدا کە مێژوو زانستێکی سەربەخۆ و بەسوودە بێ هیچ دوو دلیەک هەروەکو مێژوونوسی کورد کەمال مەزهەر دەلێت 😞 مێژوو زانستی زانستەکانە ]. هەموو زانستەکانی لە کۆمەلگا بوونیان هەیە بە میتافیزکیاشەوە خاوەن مێژووی تایبەت بە خۆیانن . لێڕەدا بە کورتی لەسەر فەلسەفەی مێژوو و تێرامانی فەلسەفی بۆ مێژوو بدوێین .
ئەوەی زانراوە یەکەم کەس زاراوەی [ فەلسەفەی مێژوو ] ی لە نوسینەکانی بەکارهێناوە [ ڤۆلتێر ] بووە ، هەروەها ئەوەی زانراوە کاتێ ڤۆلتێر ئەم زاراوەی بەکارهێناوە مەبەستی ئەوە نەبووە لقێک لە لقەکانی لێکۆلینەوەی فەلسەفی یان مێژووی سەربەخۆ لە رووی باس و بنەما و ستراکتۆرەکانی دامەزرێنێ . دەتوانین بلێین ڤۆلتێر دەیویست مێژوونوسان لە زەروریەتی بەکارهێنانی لوژیکی فەلسەفی ئاگاداربکاتەوە لە لێکۆلینەوەی مێژوودا کە ئەمەش خالێکی وەچەرخان بوو لە فەزای مێژوو و فەلسەفەدا کە توانرا پێکهاتە و بوونیادی مەعریفی بە لقەکانی فەلسەفی و مێژووی بەیەکەوە ببەستێتەوە و ئاوێتەی یەکتریان بکات . فەلسەفەی مێژوو رەخنەگرتنە لە بەسەرهات و هەوالە مێژوویەکاندا پاقژکردنەوەیان لەو بیرە خەیال و فانتازیانەی کە تێکەل بە مێژوو بوونە و مرۆڤ بە مەحکوم بە دۆخێکی دیل و دەستەمۆ دەکات و کە ناچارە لە رابردوو بژی هەروەکو نیچەی فەیلەسووف ئەم بارودۆخە سەپاوە بە نەخۆشی مێژووی ناودەبات .
بۆیە فەلسەفەی مێژوو گەرانەوەی مرۆڤە بۆ واقع و دابرانی ئەبستراکت و پراکتیکی لە رابردوو کە زۆربەی کات مرۆڤی توشی قەلەقی و دردۆنگی دەکات ، هەروەها بنەمای سەرەکی ناو فەلسەفەی مێژوو حوکومکردنی عەقلی مرۆڤە وەکو سەنترالی نوسین و بەستنەوەی مێژوو بە مرۆڤ و تاکە رووداوێکی دیاری ناو مێژوو ، بۆ نموونە هیگلی فەیلەسوف مێژوو لەسەر بنەمای هەول و کۆششی رۆح بۆ ئازادی ،هەروەها مارکس لە سەر بنەمای چینایەتی مێژوو و گۆرانکاریە مێژوویەکانی ئەنالیزە و پوخت کردۆتەوە . بەشێکی زۆری سەرچاوە رۆژهەلاتیەکان ئاماژە بەوەدەدەن ئیبن خەلدون دامەزرێنەری فەلسەفەی مێژوو و بەتایبەت لە کتێبی پێشەکی باس و خواستی گەرم دەرهەق بە مێژوو پێشکەش دەکات ،بەلام لە جیهانی پۆست مۆدێرنە ناوی زیندوو و دەستپێک بۆ ناسینی فەلسەفەی مێژوو راستەوخۆ دەبێت بگەرێینەوە بۆ ڤۆلتێر بەلام ئەگەر چاوێک بە مێژووی کۆن بخشێنینەوە چەندین فەیلەسوفی تر توانویانە مێژوو بە میتۆد و تێرامانێکی فەلسەفی ئەنالیزە بکەن وەکو [ ئەفلاتون ، ئەرستۆ ، جون لوک ] . ئافراندنی تێرامانی فەلسەفی لە ناو مێژوو بەر ئەنجامی نەدۆزینەوەی حەقیقەت و راستی بووە پەیوەندیدار بە مێژوو و روداوەگشتگیرەکانی ناو مێژوو ، بۆیە لە کەلێنی نەدۆزینەوەی حەقیقەت تێرامان و لۆژیکی فەلسەفی لە هەناوی مێژوو دروست بووە وەکو هێزێکی سەرەکی و پالپشتیکار بۆ دۆزینەوەی راستیە شاراوەکانی ناو مێژوو و بەستنەوەی بە دوونیا واقیع ، هەر لەبەر ئەم هۆیەش بووە ڤۆلتێری فەیلەسوف دەلێت : دەبێت مێژوو لە لای فەیلەسوفەکان بە میتۆدێکی فەلسەفی بنوسرێت بۆ گەیشتن بە حەقیقەت چونکە داستانە ئەفسانەکان مێژوویان شێواندووە لە لای گەلان کە مۆتیڤی سەرەکی ئاین و ئایدۆلۆژآیە تۆتالیتارەکان و رژێمە دەستەپۆتیزمەکان لە پێناوی بەرژەوەندی ماددی خۆیان . لە کۆتایدا بە پێویستی دەزانم تێروانینێکی فەیلەسوفی عەقلانی دیکارت بێنمەوە یاد سەبارەت بە مێژوو کە دەلێت : مێژوو مێژوونوس بۆ رابردوو پەلکێش دەکات بە جۆرێ نامۆی دەکات لە واقیعی ئێستا ، بۆیە بۆ مێژوونوس پێویستە بە رووی واقیعی ئێستا بکرێتەوە و پشت بە فەلسەفەی سەردەم ببەستێ تا بتوانێ بە شێوەیەکی هاوسەنگانە بروانێتە رابردوو ، پەندی لێ وەربگرێت کە دەبێتە مایەی سوود و قازانج بۆ گەلان لە ئێستا و داهاتوو .

نوسەر : شالاو شالاو

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.