سیحر و غەفڵەتی ئەم پرسیارە هەمیشەییە( بە دییلی سیاسیی چییە؟)… لاوان ع عەلیی – کامیار سابیر
گوتارێک بەڕێوەیە کە هەموو سسیستەمی سیاسیی و کەینونەی ئەم چەتەگەرییە میلیشیایی و ئابوورییەی ناو نراوە قەوارەی هەرێمی کوردستانی عێراق، رەت دەکاتەوە و مێژووی صەد ساڵی ئەو میکانیزمانەی ناسیۆنالیزمی کوردیی لە لکاندنی کوردستانی جنوبیی بە عێراقەوە، قودسییەتیان داوە بە مەسەلە نەتەوەیی، نەژادیی و ناوچەییەکان( کوردستانی عێراق)، سەرلەبەر، لە زبڵدان دەنێتەوە و بەبەرچاوڕۆشنییەوە، بێ ترس لە تەخویینی پرۆکسییە ئیقلیمییەکانی کوردایەتیی، بە ئاشکرا دەڵێت، سیی ساڵ لە تەجروبەی بکوژیی و ببڕیی، دزیی و تاڵانیی، چەتەگەریی و بەبنەماڵییکردنی دەسەڵات( بە ئۆپۆزیسیۆنە ساختەچییەکەیشەوە)، بەسە و دەبێ رێگەیەکی تر، بەدییلێکی تر و هەنگاوێکی عەقڵانیی بنرێ و ئەم مێژووە پڕ لە پرۆکسییە ئیقلیمییە لە شێخ مەحمودەوە، بۆ بارزانیی کوڕ و کوڕەزا و کوڕەزازا، بە تێپەڕیین بە مێژووی تاڵەبانیی و ئۆپۆزیسۆنەکەی باوکی هەژارانیشدا،، دەبێ لە گۆڕ بنرێ و وەکو عارێکی سیاسیی و عارێکی ئەخلاقییش، سەیری ئەو هەموو فەشەلانە بکرێ.
ئەوە صەد دانە ساڵە، عێراقی نوێ لە دوای جەنگی جیهانیی یەکەمەوە، بە بڕیاری هێزە جیهانییە باڵادەستەکانی ئەو سەردەمە دروست بووە. بەشێک لەو کوردستانەی لە ناو ویلایەتی موصڵدا، لەژێر قەڵەمڕەویی عوثمانییەکاندا بوو، لێکنرا بەم عێراقەوە. ئەم لکاندنە، بەدەر لە توانا و ئیرادەی گەلانی ناوچەکە و کوردیش بوو، بەڵام ئەمە حەقیقەتی پێوەندییە نێودەوڵەتییەکان و هەژموونی عەسکەرتارییەت و دیپلۆماسییەتی هێزە باڵادەستەکانی ئەو سەردەمە و ئێستایشە.
فەشەلی تەقوتۆقەکەی شێخ مەحمودە کە نەیتوانی ناوچەکانی سلێمانییش تێپەڕێنێت و نوخبە بە شەهمەکانی ئەو سەردەمە لە چەشنی پییرەمێرد، دژایەتییان دەکرد و بۆچوونە ئاغاواتیی و وابەستییەکانی بە پاشماوەی عوثمانییەکان و تورکیای نوێوە، شەرمەزار دەکرد، رێک بە پێچەوانەی ئێستاوە، زۆرتریین نوخبە موهەڕیج و موثەقەفە فیکر بەتاڵەکانی کورد، دوای عەمالەتە ئیقلیمییەکەی ریفراندۆم و توڕەهاتی دەوڵەتی کوردیی، کەوتن.
دەی ئەگەر کوردەکانی عێراق، ئەوانەی لە کوردستانی جنوبیی ئەو سەردەمەدا، بەر عێراقی تازە دروستکراوی ئەو سەردەمە کەوتن، بە تایبەتیی، هەندێ ناوچەی سلێمانیی، لەبری ئەو هەموو تەمەڕودە پرۆکسییانە، بەشدارییان لە بنیاتنانی عێراقدا بکردایە، نە بریتانیا ئەوەندە دڵێ عوروبییە سونییەکان و ساطیع ئەلحوصرییە شوڤینییەکانی دەدایەوە، نە ئەوەندەیش ناسیۆنالیزمی عێراقیی( باڵە عوروبیی و ناصریی و قەومییەکان)، لەسەردەمی کۆمارییەکانەوە، بە تایبەتییش لەسەردەمی وەحشییەتی صەدام حوسێندا، عێراقیان بەرەو هەڵدێر دەبرد و ئەوەندە کوردستانیشیان، وێران نەدەکرد؟
مەگەر تەمەڕودە ئیقلیمییەکەی ئەیلول، باشتریین کارتی سیاسیی نەبوو بۆ ئەوەی قەومچییە عوروبییەکان و بە تایبەتییش حەرەس قەومییەکان و بەعثییەکان، دەست واڵا بکەن کە تا رادەی فاشیزم، دوژمنایەتی گەلی کورد، بکەن؟ مەعلومە بۆ گەلی کورد لە کوردستانی عێراق، نە بوعدە پانکوردییەکە و نە کوردایەتییە طائیفییە-سوننییە-مورتەزیقەییەکەی ئێستا، بەدەرد دەخوات، چارەسەری عەقڵانیی و واقیعیی ئەوەیە کە هەموو کوردێکی کوردستانی عێراق، پێمانخۆش بێت یان نا، عێراقیین، کەسێک لە دونیای شیعریی و فەنتازیای قەومیی و نەژادیی و طائیفییدا، خۆی پێ عێراقیی نییە، ئەوە با صەد ساڵی تریش دوای خورافاتەکانی شێخ مەحمود و مەلا موصطەفا و شۆڕشی نوێ و گوڵان و باوکی هەژاران…تاد بکەوێت.
بەدییلەکە زۆر روونە و هەموو عوقدە نەتەوەیی و نەژادییەکان، تاقیکرانەوە، صەد ساڵ لە فەشەلی حەرەکەی قەومیی کورد، لە فەشەلی حەرەکەی قەومیی عوروبیی، فەشەلی شیوعییەت و چەپە جۆراوجۆرەکان، فەشەلی ئیسلامی سیاسیی بە گشتیی و فاشیزمە ئیخوانییەکە بە تایبەتیی، ئەوە ١٧ ساڵیشە، طائیفییەت لە عێراقدا و حوکمی بنەماڵە شێخنشیینەکانی کوردایەتییش( ٢٩ ساڵە) لە هەرێم، فەشەل لەسەر فەشەل، رۆ دەنێن. بەدییل، بنیاتنانەوەی دەوڵەتی عێراقە، دەوڵەتی هاونیشتمانیی( المواطنة)، دەوڵەتی پێکەوەژیان، دوور لە ئەجێندای قەومیی عوروبیی، طائیفییەت بۆ وڵاتانی ئیقلیمیی و حەرەکەی مورتەزیقەی کوردیی و تورکمانیی-ئیقلیمییە.
راستە، عێراقیش وێران بووە، گەندەڵیی دایڕزاندووە، طائیفییەت و قەومییەت، دوو سەرەطانی سەرەکیین، بەڵام بمانەوێ و نەمانەوێ، شەرعییەتێکی نێودەوڵەتیی صەد ساڵەی هەیە و لە توانای خورافاتی نەژادیی و خوزیعبەلاتی قەومیی و طائیفییدا نییە کە کۆمەڵێ مورتەزیقەی ئیقلیمیی، ئایدیالییانە دەیانەوێ هەڵیبوەشێننەوە یان بە ئەجێندای ئیقلیمیی، بیانەوێ کۆنترۆڵی بکەن. بەدییلی واقیعیی ئەوەیە کە سلێمانیی و هەولێر و دهۆک، وەکو بەصرە و ناصرییە، وەکو ئەنبار و بەغداد، وەکو موصڵ و نەجەف، بە واقیعیی و بە فیعلیی، دەبێت بەشێک لە عێراق، بن.
ھەرچۆن گەنج و لاوی شارەکانی خواروو، فوراتی ناوەراست بەتایبەت کە زۆریینەی دانیشتووانەکەی شیعە-مەذھەبن، دوای ١٧ ساڵ ھاتنە سەر ئەوەی کە ھەموو پێکەوە، بە تەبەعیەت و کلکایەتیی ئەو چیینە سیاسییە موعتاد و مشەخۆرە بۆ وڵاتانی جیھانیی و ئیقلیمیی ‘ بەتایبەتییش ئێران، رازیی نەبن و دروشمە طائیفییەکانیش وەلابنێن، لەجێی ئەوانە، بە یەکدەست و یەکدەنگ داوای زییندووکردنەوەی ناسنامەی نیشتمانیی و عێراقییبوون بکەن و ناسنامەی عێراقییبوون، لەژێر داروپەردووی ھەزار و یەک ناسنامەی تری عیرقیی، مەذھەبیی، قەومیی و مەناطیقییدا بهێننەوە سەرەوە، چونکە درکیان بەوە کرد کە ئەم ھەموو ناسنامە جۆراوجۆرانە، بریینەکان قووڵتر و قووڵتر دەکەنەوە و سارێژی ناکەن. گەلی کوردیش، پێویستەکۆنتێکستی نیشتمانیی عێراق، تەبەنیی بکات لەگەڵ دانیشتووانی شارەکانی تر و پێکھاتەکانی تری عێراق، جەخت لەسەر کۆلکەھاوبەشەکان بکەینەوە نەک خاڵە جیاوازەکان! نیشتمانیی لێرەدا نابێ بوعدی نەتەوەیی و نەژادیی( بۆ کورد) هەبێت، دەبێت بوعدی عێراقیی و وەطەنییبوونی لە ئاستی عێراقدا هەبێت.
با بە خورافە و خوزیعبەلاتی ئەوانە نەخەڵەتێین کە لە سۆنگەی مەفتونبوونیانەوە بۆ خەلیفە ئەردۆغان « لە قەومیی، نەژادیی، چەپ و ئیخوانیی»ەکان، ئەوانەی ئێستاش و ئەوساش بە فووکردن بە زووڕنای دەوڵەتی کوردیی، خەڵکیان تەفرە دەدا، ئەوانەی کە تف لە عێراق دەکەن و ھیوا دەخوازن، ببێت بە صەد پارچەوە و هەر رۆژەی قەصابخانەیەک تێیدا روو بدات، ئەوانەی کە پێیان عەیب نییە و بەردەوامیش تەبریکی ئەو کوردانەی تورکیا دەکەن کە خۆیان پێ ھاوڵاتییەکی تورکیایە، بەڵام ھەرکەسێک لە کوردی عێراق خۆی پێ عێراقیی بێت،تەخویینی دەکەن. ئەوانەی کە تێیاندایە لە ھەندەران ماستەر و دۆکترایان لە فەلسەفەی سیاسیی و پێوەندیی نێودەوڵەتییدا خوێندووە، کەچیی نابیینن دەوڵەتی تورکیا لەسەر ئەساسێکی عیرقیی بنیات نراوە وێرای بوونی چەندیین نەژاد و نەتەوە و ئایینی جیاواز، بەڵام بەناوی عیرقی گەورە و ژمارە یەکەوە ناونراوە، کەچیی بە ئایدیۆلۆژیایەکی نەژادیی و طائیفییەوەە، تف و لەعنەت لە عێراق دەکەن چونکە پڕە لە نیزاعی عیرقیی و طائیفیی و قەومیی!
عێراق، لە ئەساسەوە، بەر نەشتەری عەمالەتێکی ئیقلیمیی و دەستێوەردانی تورکیا کەوت لە رێگەی شێخ مەحمودەوە، دواتر حەرەکەی شیوعیی و فاشیزمی عوروبیی، ئەوەندەی تر عێراقیان داڕزاند، لە شەستەکانیشەوە تا ئێستا، پیشەی رەسمیی کوردایەتیی، عەمالەتی ئیقلیمییە بۆ ئێران و تورکیا، عێراقییەکان، بە کورد و عەرەبەوە، بە شیعە و سوننەوە، بەهەموو نەتەوە و نەژاد و دیین و ئایینزاکانی ترەوە، هیچ چارەیەکیان نییە، جگە لەوەی لە چوارچێوەی عێراقێکی دێمۆکراتیی، عێراقی هاووڵاتیی و پێکەوەژیان، بە یەکەوە بژیەن. بەدییلی سیاسیی بۆ کورد، ئەوەیە واز لە کوردایەتیی( عەمالەتی ئیقلیمیی) بهێنرێت و بەغداد، وەکو عومقی ستراتیژیی سەیر بکرێ و بە پایتەختی خۆمانی بزانین و شانازیی بە عێراقییبوونمانەوە بکەین، نەک شانازیی بە پڕ لە ریسوایی عەمالەتی ئیقلیمیی بۆ ئێران، تورکیا و وڵاتانی تر بکەین.
