بەد وەرگێڕان … ئازاد ئەحمەد ئەسوەد
لە ژمارە 235ی گۆڤاری (ڕامان) 05/12/2016 جەلال بەرزنجی دوو شیعری (دێریك واڵکۆت)ی شاعیری ترینیدادی لە ئینگلیزییەوە وەرگێڕاوە. لێرەدا هەوڵ ئەدەم ئەو هەڵانە دەستنیشان بکەم کە وەرگێڕ تێی کەوتووەو لەگەڵ دەقی ڕەسەندا بەراوردی ئەکەم.
خۆشەویستی دوای خۆشەویستی
Love After Love
The time will come
when, with elation
you will greet yourself arriving
at your own door, in your own mirror
and each will smile at the other’s welcome,
and say, sit here. Eat.
You will love again the stranger who was your self.
Give wine. Give bread. Give back your heart
to itself, to the stranger who has loved you
all your life, whom you ignored
for another, who knows you by heart.
Take down the love letters from the bookshelf,
the photographs, the desperate notes,
peel your own image from the mirror.
Sit. Feast on your life.
وەرگێڕانەکەی جەلال:
کات دێت کە لەگەڵ خۆشییە
لە دەرگاکەت، لەناو ئاوێنەی خۆت،
پێشوازی لە گەیشتنی دەکەیت
هەر یەکەو خەندەی بۆ بەخێرهاتنی ئەوەی دی دێت
لە وەرگێرانەکەی جەلال دا، بەهۆی خۆبەستنەوە بە وشە بە وشەی شیعرەکەو پشتبەستن بە فەرهەنگەوە جۆرێك لێك حاڵی نەبوون دروست بووە خوێنەر تووشی چەواشە ئەکات. بۆ نموونە؛ “لەگەڵ خۆشییە” with elation، “لەناو ئاوێنەی خۆت”in your own mirror ، “پێشوازی لە گەیشتنی دەکەیتyou will greet yourself arriving..
وشەی with ی ئینگلیزی هەموو دەمێ بەمانای “لەگەڵ” نایە، بەڵکو بەگوێرەی کۆنتێکستی ڕستەکە ئەگۆڕرێ. کورد ناڵێ “لەگەڵ خۆشییە”، بەڵکو ئەڵێ “بە خۆشییەوە”.. هەروەها دێڕی at your own door، ئەبێتە “لەبەر دەرگاکەت” یان “لەبەر دەرگای خۆت” نەك لە دەرگاکەت. بە هەمان شێوە دێڕی in your own mirror ئەبێتە “لە ئاوێنەکەتدا” یان “لە ئاوێنەکەی خۆتدا”، لەبەر ئەوەی ئینگلیز لەگەڵ وشەی mirror پریپۆزیشنی in بەکار ئەهێنن، بۆ نموونە ئەڵێن: I looked in the mirror کە لە کوردیدا ئەبێتە “ڕوانیمە ئاوێنە” یان “لە ئاوێنەدا ڕوانیمە خۆم”.. هەروەها دێڕی “پێشوازی لە گەیشتنی دەکەیت”، کە نازانین مەبەستی لە گەیشتنی کێیە. بەڵام لە دەقە ئینگلیزییەکەدا You will greet yourself arriving بۆمان دەرئەکەوێ کە مەبەستی لە گەیشتنی خۆتە، بەم جۆرە ئەبێتە ” پێشوازی لە گەیشتنی خۆت ئەکەیت”… دێڕی who knows you by heart کە جەلال حەرفی وەریگێڕاوەو کردوویەتی بە ” بە دڵ دەتناسێت”، واتە “ئەوەی ئەزبەری کردووی/لەبەری کردووی”، کە مەبەستی لەوەیە بەباشی ئەتناسێت. ئینگلیز ئەڵێن I knew it by heart یان I memorised it واتە ئەزبەرم کردووە.
ئۆگەستی تاریك
Dark August
So much rain, so much life like the swollen sky
of this black August. My sister, the sun,
broods in her yellow room and won’t come out.
Everything goes to hell; the mountains fume
like a kettle, rivers overrun; still,
she will not rise and turn off the rain.
She is in her room, fondling old things,
my poems, turning her album. Even if thunder falls
like a crash of plates from the sky,
she does not come out.
Don’t you know I love you but am hopeless
at fixing the rain? But I am learning slowly
to love the dark days, the steaming hills,
the air with gossiping mosquitoes,
and to sip the medicine of bitterness,
so that when you emerge, my sister,
parting the beads of the rain,
with your forehead of flowers and eyes of forgiveness,
all with not be as it was, but it will be true
(you see they will not let me love
as I want), because, my sister, then
I would have learnt to love black days like bright ones,
The black rain, the white hills, when once
I loved only my happiness and you.
باران زۆرە، ژیان زۆرە وەك ئاسمانێکی
قووت دراوی ئەو ئۆگەستە تاریکە
وەرگێڕ لێرەدا بە هەڵە وشەی swollen ی بە قووتدراو وەرگێڕاوە، پێم وایە لەگەڵ وشەی swallow دا لێی تێکەڵ بووە. وشەی swollen کە پاست پارتیسپڵ-ی وشەی swell ە واتە ئاوسان یان هەڵئاوسان. بەڵام swallow واتە قووتدان. کەواتە swollen sky واتە ئاسمانی ئاوساو.
دێڕی My sister, the sun, broods in her yellow room and won’t come out
وەرگێڕ بەم جۆرەی لێ کردووە:
رۆژی خوشکم باڵندەیەکە نایەوێت لە ژوورە
زەردەکەی بێتە دەرەوە
بە لەبەرچاو گرتنی وشەی ڕۆژ کە چەند مانایەك بەدەستەوە ئەدات؛ ڕۆژ [“یوم” و “نهار”ی عەرەبی]، هەروەها خۆر، خوێنەری کورد تووشی چەواشە ئەبێ لەوەی ئاخۆ مەبەستی شاعیر ئەو ڕۆژەیە کە خوشکم بەسەری ئەبات یان مەبەستی لە خۆری خوشکمە، کە دیسان ماناکەی ڕوون نییە. بەڵام بە چوونەوە سەر دەقی ئەسڵی بۆمان ڕوون ئەبێتەوە کە شاعیر خۆری بە خوشکی خۆی چوواندووە. جگە لەوە، وەرگێڕ وشەی “باڵندە”ی بۆ ئەو دێڕە زیاد کردووە، کە لە دەقە ئینگلیزییەکەدا نییە. لە فەرهەنگی Oxford دا هاتووە:
Brood: (of a bird) sit on (eggs) to hatch them
واتە کڕ کەوتنی باڵندە لەسەر هێلکە بە مەبەستی هەڵهێنان
بەڵام ئەمە مەبەستی شاعیر نییە، بەڵکو مەبەستی لە گۆشەگیرییە، چونکە مانایەکی دیکەی وشەی بروود لە فەرهەنگی ئۆکسفد:
Brood: think deeply about something that makes one unhappy
بە قووڵی بیرکردنەوە لە شتێك کە خەمبارو دڵتەنگی کردووی. کە ئەمەیان مەبەستی شاعیرە.
Rivers overrun; still,
She will not rise and turn off the rain.
ڕووبار دەڕوا
هەڵناسێتەوە باران بکوژێنێتەوە
لە زمانی ئینگلیزیدا ئەو کردارانەی لەگەڵ ڕۆیستنی ڕووبار river بەکار ئەهێنرێن ئەمانەن: flow, run بەڵام کە بوو بە overflow, overrun ئەوا مەبەست لێیان هەڵچوونی ڕووبارە بەجۆرێك کەنارەکانی داپۆشێ.. هەرچی دێڕی دووەمە ئیحای ئەوە بە خوێنەری کورد ئەدا کە ئەوە ڕووبارەکەیە هەڵناسێتەوە باران بکوژێنێتەوە، بەڵام بە لەبەرچاوگرتنی ڕاناوی She کە پێشتر ئاماژەی بۆ کراوە، بۆمان دەرئەکەوێ کە مەبەستی شاعیر خۆرە نەك باران.
She is in her room, fondling old things,
my poems, turning her album. Even if thunder falls
like a crash of plates from the sky,
she does not come out.
لە ژوورەکەی ئەوە، لە شتە کۆنەکان دەگەڕێ
شیعرەکانم ئەلبوومەکەی ئەو دەگۆڕن
ئەگەر هەورە تریشقە وەك تەنێکی ناسک
لە ئاسمان چەخماخە بدات
ئەو لە ژوورەکەی نایەتە دەرەوە
وەرگێڕانە کوردییەکە هەندێ ناڕوونە نازانرێ کێ لە ژووری کییە؟، مەبەست چییە لە “شیعرەکانم ئەلبوومەکەی ئەو دەگۆڕن”؟. بەڵام لە دەقە ئینگلیزییەکەدا ئەو، کە مەبەستی لە خۆرە، لە ژوورەکەی خۆیدایە، دەست بەسەر شتە کۆنەکان و شیعرەکانمدا ئەهێنێ (نەك ئەگۆڕێ) و ئەلبوومەکەی خۆی بەسەر ئەکاتەوە. تەنانەت گەر هەورە تریشقەش بکەوێتە خوارێ (یان چەخماخە بدات) وەك شکانی قاپ و قاچاغ، ئەو لە ژوورەکەی خۆی نایەتە دەرەوە.
Don’t you know I love you but am hopeless
at fixing the rain?
نازانێ بۆ خۆشم دەوێت
لە باران چاکردنەوە بی هیوام،
وەرگێڕ وشەی fix ی بە چاککردنەوە وەرگێڕاوە، کە ئەوە تەنیا یەکێکە لە ماناکانی، بەڵام مەبەستی شاعیر لە چەسپ بوون یان وەستانی بارانە هەروەك پێشتر ئاماژەی بۆ کردووە. ئەمە سەرەڕای دێڕی یەکەم کە لە دەقە ئینگلیزییەکەدا لە شێوەی پرسیار نووسراوە.
(ئەی) نازانی خۆشم ئەوێی بەڵام من بێ هیوام
لە وەستانی باران؟
But I am learning slowly
to love the dark days, the steaming hills,
the air with gossiping mosquitoes,
and to sip the medicine of bitterness,
لەسەرەخۆ فێر دەبم
بۆ ئەوەی ڕۆژیکی تاریک و
گردێکی سەر بە تەمت خۆش بوێت
بۆ ئەوەی دەرمانی بەختەوەری بخۆیتەوە
مەبەستی شاعیر:
بەڵام لەسەرخۆ فێر دەبم
بۆ ئەوەی ڕۆژە تاریکەکان و، گردە هەڵمینەکان و
هەوای پڕ لە ویزەویزی مێشوولەم خۆش بوێت و (وەرگێڕ ئەم دێڕەی پەڕاندووە)
دەرمانی تاڵیی هەڵقوڕێنم (نەك بەختەوەری)
so that when you emerge, my sister,
parting the beads of the rain,
with your forehead of flowers and eyes of forgiveness,
کە سەرنجی خوشکم دەدەیت
دڵۆپە باران دابەش دەکەیت
بە نێوچەوانێک لە گوڵ
دوو چاو لە لێبوردەیی
کاتێ، خوشکم، تۆ دەرئەکەویت و
بە نێوچەوانێک لە گوڵ و دوو چاوی لێبوردەیی
زەنگیانەی باران جیا ئەکەیتەوە
all with not be as it was, but it will be true
(you see they will not let me love
as I want), because, my sister, then
(وەرگێر ئەم کۆپلەیەی پەڕاندووە)
شتەکان وەکو خۆیان نامێننەوە، بەڵام ئەبن بە شتی ڕاستەقینە
(وەك ئەزانی لێم ناگەڕێن بە ئارەزووی خۆم
خۆشەویستی بکەم)، لەبەر ئەوەی، خوشکم، ئەوکاتە
I would have learnt to love black days like bright ones,
The black rain, the white hills, when once
I loved only my happiness and you.
وەرگێڕانەکەی جەلال:
من فێر بووم ڕۆژە تاریکەکانم وەک
پڕشنگدارەکان خۆش بووێت
بارانی ڕەش، گردی سپی
کاتێ جارێک تەنیا ئاسوودە بم و
تۆم خۆش ویست
مەبەستی شاعیر:
من فێر ئەبم ڕۆژە تاریکەکانم وەك رۆژە پڕشنگدارەکان خۆش بوێ
بارانی ڕەش و، گردی سپیم خۆش بوێ
وەک ئەو کاتەی، تەنیا ئاسوودەیی خۆم و تۆم خۆش ئەویست.
لە کۆتاییدا؛
ڕاستکردنەوەی هەندێ زانیاریی کەسیی لەبارەی شاعیر؛ ناوی دێرێك ئاڵتن واڵکۆت (بە ئەمێرکی: وۆڵکات)ە، لە سەینت لووشە (نەك سانت لوسا) لە دایک بووە، کە دوورگەیەکی سەربەخۆیە لە دەریای کاریبی. ئەو 14 خەڵاتەی بەدەستی هێناوە هەمووی شیعری نییە، بەڵکو بۆ شیعرو شانۆگەری و کتێبەکانی دی و، یاخود بۆ سەرجەم بەرهەمەکانیەتی. خەڵاتی گریفین نەك گریفنی. خاوەنی 24 کۆمەڵە شیعرە نەك 14. ساڵانی 2010 تا 2013 پرۆفێسۆری شیعر بووە لە زانکۆی ئێسیکس-ی بەریتانی.
