چۆن سیاسەتی سیاسەتجۆکەری زەبری شکۆشکێنی لە کورد وەشاند… نیگار نادر
لە دوای داگیرکردنەوەی کوردستان زۆر گرنگە پەنجەبخرێتە سەر کرۆکی ئەو شکەست و هەڵانەی کە بوونەتە هۆی جۆرێک لەسیاسەتکردن و ڕسکانی سیاسەتجۆکەری ، ئەو شۆک بوون و تێکهەژانە سیاسیەی هەرێمیش ئەوەمان نیشاندەدات کە لە ڕابردوودا ئەزموونی دەسەڵاتداری و سەرکردایەتی سیاسی کورد لەسەر بنەمای سیاسەتجۆکەری هەڵچنراوە ، هەروەها بەدریژایی ئەو ئەزموونە نەخشەی بەرژەوەندی و پەیوەندیەکانی خۆی لەگەڵ دەوڵەتانی زلهێزو هاوپەیمانەکانی جەنگیش دا لەسەر هەمان بنەما داڕشتوە ،هەر لەسەر ئەو بنەمایەو بەو شێوازەش چۆوەتە ناو بەرژەوەندی و هاوکێشە نێودەوڵەتی و ناوچەییەکانی ووڵاتانی دەورروبەر ،لەناوخۆی هەرێمێشدا لەسەر هەمان بنەمای سیاسەتجۆکەری پارتەکان ڕێککەوتن و باڵانسی هێزیان ڕاگرتوەو بونەتە ئۆپۆزسێۆن و لەدژی یەکتر وەستاونەتەوە!..
لەناوەراستی ئۆکتۆبەری شومدا کە جەنگ ئاسایشی دەروونی هاووڵاتیانی هەرێمی خستۆتە لەرزین و هەموو ئاماژە سیاسی و ئەمنی وسایکۆلۆژیەکان وا نیشاندەدەن کە بوونی نەتەوەی کورد لە ژێر هەڕەشەی مەترسیەکی گەورەدایە، کە مەترسی هەڵبڕینەوەی هەرێمی کوردستانە بۆ سەر عێراق و کەوتنی هەولێرە، بەڵام ئەوەی کوێرکەرو شەرمهێنەوە، ئەو مەترسی و هەڕەشەو ترسە لەلایەن دژەدەسەڵاتەکانی هەرێمەوە بە خۆشحاڵیەکی پرۆ ئێرانی و عەرەبسەروەریەوە پێشوازی لێدەکرێ!
کۆمەڵگەکەش کە کۆمەڵگەیەکی دابەشکراوی حیزبیە هەر بەودابەشکراویە شپرزەو سەرلێشێواوەو بەشێوەیەکی لاوەکی وحەپەساو پەرچەکردای بەرامبەر ئەو جەنگە نیشاندەدا،دووبەرەکیەکی ترسناک لەناخی هاونیشتیمانیاندا شەپۆل دەدا،ناپاکی پەروەریەکی کوشندە بەپاساو دادەپۆشرێ،سایکۆلۆژیەتی کینەسازی بەجۆرەها شێواز سرەوەی جەنگێکی تری ناوخۆی لێ چاوەڕواندەکرێ..
کۆمەڵگەی سیاسی کوردی لەڕووی سیاسی و ژیاریەوە گەلێک چەقبەستوە بەڵام لە ڕووکەشدا هاوشێوەی نیۆرک و نەمسا خۆی نەمایشدەکا، لە سوشیاڵ میدیا و میدیایەکانیدا بەلەشکر سیاسەتکاریجۆکەرو مرۆڤی سواغکراو بە مۆدیرن بوونێکی ساختە بانگەشەی ئازادی تێدادەکەن و پۆزی پرۆفیشیناڵی تێدالێدەدەن، بەلەشکر کەسانی نا شارەزا ولاواز لە پێگەو پۆستی گرنگدا وەک یاساناس و دیپلۆمات و ئەندام پەرلەمان ساویلکانەو جۆکەرانە سیاسەتیان پێسپێردراوە دەرئەنجامیش بونەتە هۆی چەوبەستووی سیاسی و زەرەری کوشندەیان لە ناوبانگی کورد دا..
جەنگێکی گەورە بە پیلانگەلێکی ناوچەیی تژی لە توندڕەوی و داگیرکاری لەدژی کورد هەڵایساوە بەڵام لەو جەنگەدا تا ئیستا حاڵەتی ئامادەباشی جەنگ بە فەرمی لەلایەن حکوومەتەوە بۆ کۆمەڵگە ڕانەگەێنراوە ؟! دەرزەنێک مێدیای ناکامڵی بیرکورت و دەستکورت سیاسەتی بەرگری جەنگی ڕاستەقینەیان پێوەدیارنیە، هاوشێوەی دەڵاڵێک وێنە و هەواڵی پڕترس بەگەرەلاوژەێی دەگوازنەوە، کە کاریگەریەکی نەرێنی لەسەر سایکۆلۆژیەتی هاونیشتیمانیان دروستدەکا ، ناکارن هەربەچەند سرودێکی بەرگری نیشتیمانی وەرەی هاونیشتیمانیان نەبەز راگڕن !
مێدیای ناوزەدکراو بە میدیای ئازاد، راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ دژایەتی ئەزموونی حکوومەت دەکا لەو کاتە هەستیارەی جەنگدا کار بۆ داروخاندنی چوارچێوەی هەرێمی کوردستان دەکا!! چ کارەساتە سۆشیاڵ مێدیا ومێدیاگەلێکی وەها قەبە بەڵام خاڵی لە پرینسێپی پاراستنی ئاسایشی نیشتیمانی! کە بەداخەوە لەسەتاسەری هەرێمدا تا ئێستا کە نەتوانراوە ستراتیژیەکی نیشتیمانی بۆ بەرگری و ورەراگرتنی هاونیشتیمانیان لەکاتی جەنگدا دابرێژرێت ، بەڵام پێویستە میدیا هۆشیارانە مامەڵە لەگەڵ پاراستن و تێکنەدانی سایکۆلۆژیەتی هاونیشتیمانیان بکات و بە هەرنرخێک بێت خزمەت بە دوژمنانی کورد نەکات..
دەبینین لەوجەنگەدا تاقوتەرا هێزی پێشمەرگە لە بەرگری دایە ،حکوومەت لە پلانی چاوەڕوانی چونە بەغدا زیاتر هیچ پلانێکی بەرەنگاری و ئەمنی بڵاونەکردۆتەوە، هێزو لایەنەکانی دەرەوەی حکوومەت تەنها ئەجێندای تێکشکاندنی دەسەڵاتی حکوومەت و دەستخستنی دەسەڵاتداری هەرێمیان بۆخۆیان پێیە! لە هەڵپەی دەسەڵاتپەروەریدا گوتارەکانیان وا دیاردەدات هەتا مەیلی سازش لەگەڵ دوژمنانیشدا دەکەن .
ووزەو هێزی بەرگری بە سەرتاسەری کۆمەڵگەوە دیارنیە؟! ئەگەر وردتر سەرنج بدەین بە لەشکر کۆنە وەزیری خانەنشینکراو سوپانشینکراو و رۆشەنبیرنشینکراو سەدان ناوبانگنشینکراوی تری ئەو کۆمەڵگەیە لەماڵەکانیاندا حەپەساون ،لەو جەنگەدا نەک هەرئەو خێرمەندانەی لەسەرەوە ئاماژە پێدراون،بەڵکو نەمامۆستایەکانی زانکۆ نە دوکتۆر نە رۆناکبیر نە هیچ یەک لە چینەکانی تری کۆمەڵگە خواستی بەرگری لەو خاکەیان سڕو مەدەنیانە رێکنەخراون! لەکاتێکدا دەبێت کومەڵگە بە تێکڕایی هێزی بەرگری نیشانی دوژمنانی بدات!
بەهەزاران بۆیمباغلەمل خۆیان لەپشت لاپتۆپەکانیاندا حەشارداوە! بە لێشاو نەخوێندەواری زمانپیسی دەروون شێواو لەو تارواگەیەڕا لەپشتی پەیج و ئەو سمارتفۆنانەوە هێرشدەکەن لەرێگەی لایڤێکی نەدیبدیانەی کینەسازدا گەورەترین کە خزمەت بە دوژمنانی کورد دەکەن ،لێرە دەبێت بپرسین ئایا ئەگەر جەنگێک بەو سایکۆلۆژیەت و ستراتیژیەتەوە بەڕێوەبچێ دەبێت ئەنجامی چ دەرچێت؟! چارەنووسی ئەو نەتەوەیە چ کارەساتێکی تر بێت؟!
سیاسەتی سیاسەتجۆکەری لە قۆناغی ئەو شکەستەدا پێویستە وەک تێرمێکی نوێ ئاوێتەی ئەزموون وپێناسەی سیاسەتی کوردی بکرێ ، چونکە لەلایەک ئەوە بنەمایەک بووە بۆ سیاسەتکردن لەگەڵ بەناو هاوپەیمانانی رۆژئاواو لەگەڵ دەوڵەتانی دراوسێ ، لەلایەکی ترەوە بنەمای کارکردنی هێزەکان بووە لەناوخۆی هەرێمی کوردستاندا ،هەروەها بەهەمان سیاسەتیش لەگەل دەوڵەتانی دراوسێ مامەڵەیان کردوەو بونەتە هاوپەیمانیان! هەرلەبەرئەوەش هێزێکی یەکگرتووی بەئیرادەیەکی خۆکردی کوردانە نەڕسکاوە ،بەهەرەمەکی و کلاسیکیانە بەرژەوەندیە حیزبی و کەسیەکانیان کردۆتە پێشینەو بەسیاسەتێکی جۆکەر شێواز سیاسەتیان کردوە. ..
سیاسەتجۆکەری وەک پیشەسازیەک بووە کە سەدان سیاسەتکارجۆکەر، پەرلەمانتارجۆکەر، وەزیرجۆکەر و ئەکادیمجۆکەرو بازرگانجۆکەرو ناوبانگجۆکەری تری بەرهەمهێنان تا لە ئەنجامدا گەورەترین زەبری نەتەوەیی و سیاسیان لە هەرێمی کوردستان دا ..
ئەو کورد‌قڕانەی ئیستا دەبینین دەرەئەنجامی ئەو عەرەبسەروەریە دێت کە دەسەڵاتدارانی کورد بەدرێژایی میژووی شۆرشگێری وحوکمداریان بانگەشەی بۆ دەکەن بەناوی (برایەتی کوردو عەرەب) کە لەراستیدا برایەتیەکی ساختەیە و لە مینتاڵیەتی عەرەبدا شتێک نیە بەناوی برایەتی لەگەڵ کورد ، تەنها کورد ساویلکانە ئەو خەیاڵپڵاوە سیاسیە لەرزۆکەی هەبووە، گەواهیش بۆ ئەوە کورد لە ئەزموونی چەندین ساڵەی حکوومەتی هەرێمدا کە ئەزمونێکی تەواو نیمچە سەربەخۆیی بوو نەیتوانیوە سیاسەتێک دابرێژێت بۆ کۆتایی هێنان بە کوولتوری عەرەبسەروەری ..
ئەو دەسەڵاتە بێباکانە ئەو زمانەی بەگەلێک شێواز لەفەرهەنگی خۆیدا هێشتەوە! بۆنموونە تا ئیستاش تاکی کورد شانازی بە وەدەستهێنانی بڕوانامەیەک دەکا کە لە زانکۆیەکی عەرەبی پێبەخشراوە ،ئەو زمانە لە تابلۆی شارەکاندا پرشنگ دەداتەوە، لەوەش کارەساتتر دەبینین ئێستا لە کاتی ئەو کوردقڕانەدا زۆربەی سیاسەتبازە هەلبازەکان بەناوی دژەدەسەڵات و تەڵەکەی ترەوە رۆژانە سازش بۆ عەرەبەکان دەکەن، لەکەناڵە شۆڤینیوەشینە عەرەبیەکان چاوپێکەوتن دەکەن و تەمەنایی خۆیان پێشاندەدەن کە بە سواڵکردن بۆ بەغدا پرسی کورد چارەسەردەکەن..
ئەو جەنگەی کورد لە سەردەمی ئەو هەڵکشانە ترسەناکەی تەکنەلۆژیادا ڕویداوە لەبەرئەوە وەک ڤێرژنێکی ترسناکی لەجەنگی سایکۆلۆژی لەڕێگەی سۆشیال میدیاوە تۆوی خۆی دەچێنێت، هەروەها توندوتیژیەکی دەروونی ترسناک و لە بەدیجیتاڵبونی دووبەرەکی و جوێنفرۆشی بەدئاکاری زێدەتر و قوڵتر لەوکۆمەڵگەیەدا بڵاودەکاتەوە ، بەتایبەت کۆمەڵگەی سیاسی کە دەبینین لە پێناو دەسەڵاتسەروەری و دەسەڵاتپەروەریدا تۆوی چ کینەسازیەکی کۆمەڵایەتی دەچێنن ، تائیستا هیچ دوژمنێک ئەوەندە سوکایەتی بەکورد نەکردوە کە کورد لەوجەنگەدا بەناوبانگی یەکتریان کردوەو شکۆی یەکتریان تێدازڕاند..
هەموو دەبێ بزانین ئەو جەنگە تەنها جەنگی قسەنوسەکانی فەیسبووک نیە ئەو جەنگە جەنگی بەرگری لە دەسەڵاتێکی شاستایل نیە کە هاوڵاتیەکانی برسین و قەیرانەکان دایانهێزاندوون ، ئەو جەنگە جەنگی پشتڕاستکردنەوەی هێزیک و بنەماڵەیەک نیە ،ئەو جەنگە جەنگی پەرلەمان و کورسی ئەو ئەو نیە، ئەو جەنگە جەنگی پرکینەپەروەی کوردان نیە، بەڵکو ئەو جەنگە جەنگی مان و نەمانی نەخشەی هەرێمی کوردستانە ، ئەو جەنگە جەنگی پاراستنی خاک و شکۆی کوردە ، ئەگەر هەمووان وەک یەک بەشدارنەبن تێیدا، ئەوا باهۆزێکی فاشیانە بەڕێوەیەو هەموومان پێکەوە لولدەدەا..
ئەمەریکا کە سەروەری قازانجپەرستانە لە جیهاندا ، سەلماندی چۆن قازانجگۆڕكێ لەژیر ناوی سیاسەت دا گەمە پێدەکا و بەرژەوەندیەکانی بە شێوەیەکی تر درێژە پێدەدا، بەڵام لەئیستادا هەرێم بەبەردەوامیدان بە سیاسەتجۆکەری سیاسەتێکی لێکهەڵوەشاوەوە سەختە بەرگری لەشکۆی خۆی بکاتەوە و کارگێریەکی پتەوە بینابکاتەوە، ئۆپۆزسێۆن کە لەسەرەتاوە سیاسەتێکی تەمومژاویان هەیە ناراستەوخۆ سەرقاڵی ( کۆپیپێستی) ئەزموونی دیمۆکراسی وسیاسەتی ووڵاتانی رۆژئاوان تا لەهەرێم پیادەی بکەن، تائێستاش پرۆژەیەکی تۆکمەی یەکگرتنی ئیرادەی نەتەوەییان نەخستۆتە ڕوو، بەسازشکاریەوە لەنێوان هاوکێشە سیاسەکانی ناوخۆ و دەرەوە بێنەوبەرەدەکا، لەبەرئەوە ئەستەمە چاوەڕوانی گۆرانکاری و بەرگریەکی خۆکردی نەتەوەیی لێ بەدیبکرێ..
هێرشێکی شوڤێنی بەرەو هەرێم جمەی دێت هیرشێک کە پێکهاتوە لە دەجۆر میلیشیاو توندڕەوی ئێرانی ساخت بەئاڵای هەمەجۆرەوە بەبەرچاوی جیهانەوە ، خوێنی پێشمەرگە دەڕێژن، جۆرەها توندوتیژی دەرونی و فیزیکی ئەنجامدەدەن، بەڵام ئەوەی دوژمن هاندەرە لە کۆی ئەو هەموو ئەندام پەرلەمانانە کە هەندێکیان پاش ئەو شکەستە دەبێت ناوزەدبکرێن بە پەرلەمانتارجۆکەر، هەروەها زۆریتر لە خاوەن پێگەو پلەی بەغدانشینەکان ،کە چەندین ساڵە دەسەڵات دایبەستوون بەناوی جیاوازو پۆستی جیاواز هەتا بەرگری لەکورد بکەن ! هەڵوێستێکی مەردانە نەبیسترا، تاکە کەسێک دەستلەکارکێشانەوەی ڕانەگەیاند؟! بەبیانووی ئەوەی ئەوان دەکارن دووبارە دەستکەوت لە عێراق بۆ کوردستان پەیدابکەن!
خاکێکی زۆری کوردستان هەڵبڕدراوەتەوە سەر عێراق ، بەهەزارن کەس ئاوارەو لێقەوماوبوون،خۆ دەبێت دژەدەسەڵاتداران کە لەبەرگی ئۆپۆزسێۆن وتایتڵی تردا سەرەتاتکەدەکەن پرۆژەی نیشتیمانیان ڕابگەیاندبا؟! کە بریتی با لە گەڕاندنەوەی شکۆی کوردو شکۆی دانوساندنی کورد لەگەڵ بەغدا، هەروەهاتروسکایی چارەسەری قەیرانەکانی شکۆمەندانەترو زیرەکانەتر لەپرۆژەی حکوومەتی هەرێم تێدابا؟!
بەخەسار مامەڵە پێوەکردن و نەزانی و ساویلکەیی لەسیاسەتەکانی نەوت فرۆشتنی هەرێمدا تا سەرئێسقان ئازاردەرن ، نموونەش لۆگۆیەکەی (کەی ئار جی) یە بە ئینگلیزی کە لەشکرێک سیاسەتبازی تاراوگەنشین و وەزیرجۆکەر تا دوێنێ بازرگانیان پێوەدەکرد ئەوڕۆ خۆیان بنسەنگەر کردوە و پاشەکشەی تا بزانن چ بەسەر حکوومەتەکەی کوردستاندادێت ! ئەوەش گەواهیدەرە بۆ ئەوەی ئەو سیستەمە چ جۆرە سیاسیەکی جۆکەری بەرهەمهێناون بەتایبەت لە کەرتی نەوت دا.
ئەگەر لە دوورڕا لە هەرێمی کوردستان دەڕوانی، دەبینی دروست هاوشێوەی زۆنگاوێکی داوەستاوی سیاسەتە کە ئەوجەنگە تێکی شڵەقاندوە ،ئەوجوگرافیایە لەناوەڕاستڕا بەسەردوو بەشدا دابەشکراوە ،بەسەر دوهێزی جیاوازو دوو کوولتوری جیاواز بەسەر دەسەڵاتپەروەران و دەسەڵاتڕەتکەران دا ، بەسەر چینێک هەرزەبۆرژوای نەوت و بەسەر هاوڵاتیانی برسی و کەمدەرامەتدا ، بەسەر هێزی بێهێز بەرامبەر دەوڵەتانی ناوچەکەو جیهاندا، بەسەرهێزی دژبەیەکی کورد لەناوخۆدا ،بەسەر دووبازاڕی جیاوازی ئابووری و سیاسی دا ، بەسەر ملێۆنان تاکی بێزارو بێ دڵبەستەیی و بێ خۆشەویستی بۆ نیشتیماندا ، کە کۆی ئەو دابەشبوون و کینەپەروەریەش مەترسیەکی گەورەن و بنەمان بۆ لێکهەڵوەشاندنەوەو شکاندنی کۆدەکانی ئاسایشی نەتەوەین لە هەرێمدا و هۆکارن بۆ چاندنی خواستی دوژمنان..
ترۆپکی مەترسی لەئیستادائەو دەسەڵاتپەروەریە تژی لە دووبەرەکیەیە کە هۆکارە بۆ دووبارە داسەپاندنی عەرەبسەروەری لە هەرێمدا ،ئەگەر پاش ئەو شکەستە هەموو ئەو ئاماژەو دیاردانە زۆر زانایانە بەخێرایی چارەسەرنەکرێن و یەکگرتوویەک و هاوبەرگریەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی دروست نەکرێت، ئەگەر ژیرانە سەرکردەیەکی شارەزا ئەو بۆشایایانەی ناو ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسی پێکەوەگرێنەداتەوە دەرئەنجام ئەو دەسەڵاتپەروەی و سیاسەتجۆکەریە بەشێوازی جیاواز و لەئایندەدا ئەگەری شکەستی گەورەتریشی لێدەکرێت ، ئەگەر هاتوو هاوباڵانسی هێزی زلهێزەکانیش بگۆردرێ لەوناوچەدا ئەوا کورد بەو سیاسەتجۆکەریە ناتوانێ پێداگریی لەسەر دروستکردنی دەوڵەتی سەربەخۆیی خۆی بکات ..
—————————————
*سیاسەتجۆکەری| فرزێکی نوێیە کە تایبەت بەو قۆناغەی کورد و بۆ ئەو نوسینە دروستمکردوە ،مەبەستیش لەسیاسەجۆکەری ئەوەیە کە تائێستا کورد نەیتوانیوە سیاسەتێکی خۆسازی کوردانەی تایبەت بەبەرژەوەندی خۆی هەبێت کە لەسەربنەمای ئیرادەیەکی بەهێز و یەکگرتووی نەتەوەییەوە سەرچاوەی گرتبێت تا ئاسایشی نەتەوەیی خۆی پێ بپارێزێت ،بەشێوەی جۆکەر ئاسان کاریکردوەو بەکارهێنراوە بۆ کردنەوە و چارەسەری بەرژەوەندی هاوکیشەسیاسیەکانی دەسەلاتدارانی جیهان و دەوروبەرمان ..
*هەموو ئەو وشانەی تر کە لێکدراون وەکو فریزیکی نوێ بەمەستی قوڵتر رۆچوونە بۆ ناو ئەو پرسە هەستیاریە لەو قۆناغە سەختەی کوردستاندا .. .
*جۆکەر/ سیمبۆلێکە بۆ ئەو کارتەی دەچێتە ناو هەموو یاریەکەوە بەبێ ئەوەی تایبەتمەندی بەخۆی پاراستبێت .
