ڕوه‌تی سوننه‌ی سیاسی و شیعه به‌ره‌و كوێ؟* … سه‌لام ناوخۆش
ڕۆژێك له ڕۆژان تاكی سوننی مه‌زه‌ب له خۆی پرسیوه ، ئه‌و هه‌موو دروشمه‌ی ئیران : مرگ به‌ر ئه‌مریكا و مرگ به‌ر ئیسرائیل له هه‌شتاكانه‌وه ، بۆچی كردارێكی چه‌كداری شیعه مه‌زه‌بی به‌رانبه‌ر ئه‌و دووه ڵێنه‌كه‌وتۆته‌وه؟ هه‌روه‌ها بۆچی له خۆمان ناپرسین : بۆچی ئه‌و هه‌موو ته‌قینه‌وه‌ی له ئه‌وروپا و ئه‌مریكا و رۆژهه‌ڵاتی ناوین ده‌كرێت ، هه‌موو بزاڤه سوننی مه‌زه‌به‌كانن له ڕواڵه‌تدا؟
چه‌ندان كتێب هه‌ن كه قسه له سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه هاوبه‌شه‌كان ده‌كه‌ن ، یه‌كێك له‌وانه كتێبی المصالح المشتركه** .
له نێو به‌ره‌ی سوننی مه‌زه‌بدا ڕه‌وتی جیاواز هه‌ن بۆ نموونه كه‌نداویه‌كان ده‌یانه‌وێ ناوچه‌كه‌یان له هه‌ژموونی عه‌سكه‌ری شیعه( ئیران) بپارێزن و په‌ره به ره‌فاهیه‌تی خۆیان بده‌ن ، ئه‌وانه قه‌بوڵی ده‌سه‌ڵاتی كۆماریی ناكه‌ن و ده‌یانه‌وێ سیسته‌مێكی ویراسی –بنه‌ماڵه‌یی له ناوچه‌كه هه‌بێت” كه زه‌ره‌ری بۆ ئه‌وان نه‌بێت، بۆ نموونه هه‌ر كاتێك له مصر ئیخوان له ده‌سه‌ڵات ده‌ركه‌وت و مورسی به هه‌ڵبژاردن بووه سه‌رۆك ، قیامه‌ت ڕوویدا ده‌وڵه‌تی وه‌ك سعودیه و ئیمارات توانیان به پاره مورسی شكست به‌و ئه‌زموونه بێنن و به‌شدار بن له ڕوخاندنی ، مصرێكی لاواز و په‌ككه‌وته به ده‌ست سیسی گیانه‌لا بكات ، باشتره له ئیخوانێك به‌یانی به زه‌ره‌ری ئه‌وان ته‌واو بێت . ئه‌و خه‌ته كه‌نداوییه هه‌ر دوژمنی شیعه نییه ، به‌ڵكو دژی هه‌موو ڕه‌وتێكی سوننیشه كه وا بزانن كورسی ده‌سه‌ڵات و ڕه‌فاهیه‌تیان ده‌له‌رزێنی .
توركیا به‌ناوی تر و ئامانجی تر له به‌ره‌ی سوننی بوو . ئاكپارتی ده‌یه‌ویست جارێكی تر ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانیی له توركیا و عێراق و سوریا…زیندوبكاته‌وه و به ئیمپراتۆریه‌تێكی سوننی به‌رانبه‌ر ئیمپراتۆریه‌تی شیعه ڕاوه‌ستێت!
هه‌ر له ڕێگای توركیا به پله یه‌ك و كه‌نداو به پله دوو ، مه‌سعود بارزانی چوو بووه ناو ئه‌و به‌ره‌یه‌وه ، چونكه ده‌یزانی جگه له ئیران خۆی ، به‌ڵكو عێراق و سوریاش به‌ره‌و ده‌وڵه‌تی شیعه ده‌چن . شیعه‌ش ده‌سه‌ڵاتی ببێت به‌رانبه‌ر كورد چی به سه‌ر كوردانی ڕۆژهه‌ڵات هێنا ، ئه‌مه‌ش به سه‌ر باشوور ده‌هێنێت.
خه‌ڵك وا زه‌ن ده‌با له ڕواڵه‌تدا ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ ڕه‌وتی كه‌نداو و توركیا و كوردی دابوو به‌رانبه‌ر هه‌ڕه‌شه‌ی شیعه‌گه‌ریی . له ڕاستیدا ئه‌مریكا و ئیران به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شیان زیاتره نه‌ك به‌ره‌ی ئه‌مریكا و سوننه .
ئه‌مریكا و ئیران یه‌ك ئامانجی سه‌ره‌كی كۆیان ده‌كاته‌وه ئه‌ویش لێدانی ئیسلامی عه‌قیده‌ییه ، هه‌رچی ئه‌مریكا و به‌ره‌ی سوننه‌یه به به‌هێزكردنی به‌ره‌ی سوننه كۆتایی ده‌هات ، له‌مه‌شدا ئه‌مریكا ته‌نیا قازانجی ماددیی له كه‌نداو ده‌بینی نه‌ك ئامانجی عوسمانی و ده‌وڵه‌تداری كوردیی ! به‌ڵكو ئه‌و دووانه سه‌رئێشه‌بوون بۆ ئه‌مریكا !له‌و هاوپه‌یمانیه‌ی ئه‌مریكا –ئیران ، ئیسرائیلیش هه‌یه ، پرسی ئیران گێت له هه‌شتاكان ده‌سپێكی به دیاركه‌وتنی په‌یوه‌ندیه‌كانه ، ئیسرائیل نه ده‌یه‌وێت ئیران بڕوخێت یا له شه‌ڕدا بكه‌وێت ئه‌وه‌ته سه‌رۆكی موساد به ئاشكرا ده‌ڵێت : چه‌كه‌كانی ئه‌وان بوو نه‌یهێشت ئیران بكه‌وێت ***
ئه‌مریكا و به‌ره‌ی سوننه‌ی سیاسی
ئه‌مریكا چۆن توانی به‌ره‌ی كۆمۆنیزم به‌بێ شه‌ڕ ببه‌زێنێ ، ویستی و ده‌یه‌وێت به هه‌مان ستراتیژ به‌ره‌ی سوننه ببه‌زێنێت و به پێوه‌ری جیسكی هه‌یاسی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵاتی شیعه بكات .
ئه‌مریكا هه‌وڵیدا له هه‌ر سێ ڕه‌وتی به‌ره‌ی سوننه‌ی سیاسی بدات . سه‌ره‌تا له توركیا ده‌ستیپێكرد و كوده‌تای ته‌موزی 2016 سازكرد ، به‌ڵام كوده‌تاكه سه‌ری نه‌گرت هه‌روه‌ها دوای گه‌شتی تره‌مپ بۆ كه‌نداو ، هه‌رزوو به‌ره‌ی كه‌نداوی كرده دوو ، سعودیا و ئیماراتی كرده دژی قه‌ته‌ر . دروستكردنی ئه‌و ناكۆكیه چاوه‌ڕێ كراو بوو ، ته‌نیا كه‌نالی جه‌زیره كۆشك و كورسی ئیمارات و سعودیه هه‌ژاندبوو !
پێش ڕیفراندۆمی ئه‌یلول ، زۆربه‌ی ڕۆناكبیری كورد ده‌ركی به درزی نێوان به‌ره‌ی كوردی ده‌كرد . به‌ره‌ی شیعه و به‌ره‌ی سوننه‌ی سیاسی زۆر به زه‌قی ده‌بینران ، له نه‌زه‌ر خودی مه‌سعود بارزانیش چاوه‌ڕێ نه‌ده‌كرا ، كه‌سانی سانه‌وی له‌گه‌ڵ به‌ره‌ی شیعه ڕێكبكه‌ون زه‌برێكی كوشنده له ئه‌زموونی ڕیفراندۆم بده‌ن ، به‌مه‌ش گره‌و له سه‌ر ئه‌سپی تۆپیو یا به‌زیو بكه‌ن . ئه‌مریكا نه‌یتوانی له كه‌نداو و توركیا هیچ بكات ، بۆیه له ڕه‌وته لۆكالیه‌كه‌ی كوردی باشووری دا . بۆ خۆشبوونی سیناریۆكه ، هه‌ر له دوای خیانه‌تی 16ی ئۆكتۆبه ری 2017 توانی ڕه‌وتی مه‌سعود بارزانی بێده‌نگ بكا و به‌ره‌ی لایه‌نگرانی ئیران و عێراق سه‌ربكه‌ون ، به جۆرێك كه‌ركوك به ته‌نیا ڕۆژێك بكه‌وێت .
چاره‌نووسی دوو ڕه‌وته ده‌سه‌ڵاتداره‌كه‌ی سوننه درزێكی تری تێكه‌وت . توركیا وازی له بیرۆكه‌ی عوسمانیه‌ت هێنا و بووه هاوپه‌یمانی ڕووسیا هه‌ر له ڕێگای ڕووسیاوه‌ش لوتكه‌ی سێ قۆڵی پۆتین-رۆحانی – ئه‌ردۆگان گرێدا . ئه‌و پاشه‌كشه‌ی ئه‌ردۆگان له به‌ره‌ی سوننی به زه‌ره‌ری كوردی ڕۆژئاوا ته‌واو ده‌بێ ، دوور نییه به‌ر له ساڵی نوێ ڕووسیا و ئیران هیچ به‌رهه‌ڵستیه‌ك نه‌كه‌ن له‌وه‌ی توركیا عه‌فرین له ڕووی بگرێت !
سعودیه و كه‌نداویه‌كانی تر بێ پاڵپشت ماونه‌ته‌وه ، ئه‌مریكا له‌م پرۆسه‌یه قازانجێكی دوو لایه‌نه ده‌كات : ده‌وڵه‌تی وه‌ك سعودیا و ئیمارات ناچار ده‌كات به ملیاره‌ها دۆلار له كڕینی چه‌ك له ئه‌مریكا خه‌رج بكه‌ن ، ئه‌و فه‌رمووده‌یه‌ش بێته‌دی كه باس له‌وه ده‌كات ماڵی خوا بۆ موسڵمانان ئه‌سته‌م ده‌بێت ! به‌مه‌ش خه‌ونی ئه‌مریكی و شیعه دێنه دی :
– ئه‌مریكا ته‌واو ڕاسته‌وخۆ تر ده‌ست به سه‌ر كه‌نداو ده‌گری و خه‌ونی عوسمانییه‌ت له‌بار ده‌بات.
– خامه‌نه‌ئی ڕابه‌ری شیعه له ناوچه‌كه ، وه‌ك موحه‌مه‌د سه‌لمان وتی : ده‌یه‌وێ ببێته هیتله‌ری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین ، ئه‌مه‌ش كاردانه‌وه‌ی لێده‌كه‌وێته‌وه.
– پرسی كوردیش له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین وه‌ك سه‌رده‌می دوای ( سیڤه‌ر)ی لێدێت ، چونكه هاوپه‌یمانی ژێر به ژێری ئه‌مریكی-ئیرانی هه‌ر ئه‌وه‌ی لێ چاوه‌ڕێ ده‌كرێ ، دكتۆره شیرین فوئاد مه‌عصومیش وته‌نی : ئه‌مریكا ڕۆژه‌ك له ڕۆژه‌كان لایه‌نگری حكومه‌تی كوردی نه‌كردووه هه‌تا ئه‌وه‌ی 16ی تشرینی یه‌كه‌م ڕوویدا به خیانه‌تی ئه‌مریكا له كورد لێكبده‌ینه‌وه!
– هه‌ر بۆیه چاوه‌ڕێ ده‌كرێ له ساڵی نوێدا ، ئیران شه‌ڕێكی عه‌سكه‌ری دژی سعودیا بكات و ره‌وشی باشووری كوردستان –عێراق به قازانجی شیعه ته‌واو بێت ، توركیاش خاڵه ستراتیژیه‌كانی رۆژئاوای كوردستان بگرێت ، له ئه‌نجامدا ڕوه‌تی ڕوداوه‌كانیش به قازانجی شیعه ته‌واو ببێت و ئه‌مریكاش وه‌ك ته‌ماشاكه‌رێك بێ له‌و شه‌ڕه‌دا هه‌تا هه‌ردوولا ته‌واو ماندوو ده‌كات!
– * ڕوه‌ت : واجهه ، ئاراسته
– ** حلف المصالح المشتركه، تریتا بارزی
***
AddThis Sharing Buttons
Share to Facebook40Share to TwitterShare to Google+Share to ارسال ايميل
مقالات:ماذا تعرف عن التعاون الخفيّ بين إيران وإسرائيل؟
–
سه‌لام ناوخۆش \ مامۆستای زانكۆ
