چاوپێکەوتنی ڕەزا ئاڵتون …. گفتوگۆی: عبدالله العضوی
لە یۆنیۆ(حوزەیران)دا داوای چاوپێکەوتنی سەرکردەی دیاری پارتی کرێکارانی کوردوستان په‌كه‌كه جەمیل بایکم کرد، بەڵێنێکم بۆ ھەوڵدان بۆی پێدرا، بەڵام بەڵێنی دڵنیاکەرەی چاوپێکەوتنم پێنەدرا، کارەکەم لەبیرکرد و گومانم وابوو لەبیرکراوە، بەتایبەتیش چونکە سەرکردەکانی ئەم پارتە – بە تیرۆریست پۆلێنکراوە- لە ئەنجامی بارودۆخی ئاسایشی شاخەکانی قەندیلەوە لە چاوپێکەوتنی رۆژنامەوانی دووردەکەونەوە. ناوەڕاستی مانگی نۆ (سیپتەمبەر)، “یەکێک لە ڕێکخەرانی چاوپێکەوتنە ڕۆژنامەوانیەکان لەناو په‌كه‌كه” مژدەیەکی پێدام کە دەتوانم چاوپێکەوتن ئەنجامبدەم، پرسیارمکرد ئایا بایک ڕازیبووە، وەڵامیدایەوە نەخێر، [بەڵکو] چاوت بە ڕەزا ئاڵتون دەکەوێت، ئەوەی –
پێیدەوترێت- وەزیری دەرەوەی پارتی کرێکاران، و یەکێک لە ھاوڕێکانی عەبدوڵا ئۆجەلان لەماوەی مانەوەیدا لە سوریا، وەک ڕۆژنامەنوسێک ھەلێک بوو بۆم تا چاوم بە پیاوێک کە بە تیرۆریست ناسێنراوە و لەسەرەوەی داواکراوەکانی دەسەڵاتەکانی تورکیایە بکەوێت، و لە ناوەڕاستی ڕەقاییەکانی کوردستانی عێراقدا گفتوگۆیەکی درێژی لەگەڵدا ئەنجامبدەم، لە بەخت خراپی من، بەھۆی ڕیفراندۆم و لێکەوتە ھەرێمیەکانیەوە جوڵەی ئاسمانی لە نێوان ھەرێم و تورکیادا وەستاوە، ھەڵبژاردەی بەردەمم ئەوەبوو کە ئەو ڕێیە درێژە تەی بکەم، لە ئەستەنبوڵەوە بەرەو باشور ڕومکردە فڕۆکەخانەی شرناخ، لەوێشەوە بەرەو دەروازەی ئیبراھیم خەلیل (سنووری تورکیا لەگەڵ کوردستاندا)، پاشان بەرەو زاخۆ و دوای ئەویش ھەولێر، ئینجا سلیمانی. نیوەی شەو گەیشتمە سلێمانی – گەشتەکە ٣٢ کاتژمێری خایاند- پێویست بوو پشوو بدەم، تا ڕۆژی دواتر بڕۆم بۆ چیا سەختەکانی قەندیل؛ بارەگانی پارتی کرێکاران و شوێنی چاوپێکەوتنەکە لەوێیە. کاتەکە بەگوێرەی ڕەزا ئاڵتون بە خولەک حسابکرابوو، چونکە بارودۆخی ئاسایش بەسەریدا دەیسەپێنێت کە لە یەک شوێندا بۆ ماوەیەکی درێژ نەمێنێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا ڕەزا ئاڵتون بەرگەی فزوڵیە ڕۆژنامەوانیە بێزارکەرەکەمی گرت تا ٣ سەعات و ٤٠ دەقیەقەی لەگەڵمدا بەسەربەرێت، لە گفتوگۆیەکدا تیایدا باسی ھەموو ئەوەی پەیوەندی بە ڕێکخراوەکە و پەیوەندی [ڕێکخراوەکە] بە پارتی یەکێتی دیموکراتی په‌یه‌ده و دۆخی ئێستا لەگەڵ تورکیا و ئێران و ڕژێمی سوریدا کرد، ئەوەی توشی موفاجەئەی کردین ئەوەیە کە تا ئێستاش لە پەیوەندی ئاسایشی دان لەگەڵیدا[لەگەڵ ڕژێمی سوریا]… گفتوگۆکە وەڵامی بۆ زۆر لە پرسیارەکان لەبارەی پارتی کرێکارانی کوردوستانەوە تێدایە، بەتایبەتیش دوای ئەوەی باڵەکانی لە سوریاو عێراقدا ڕوونبوەتەوە..
بۆ وردەکاری ئەم گفتوگۆیە:
• ئایا پێتوایە ئەوەی لەکەرکوکدا ڕوویدا و دەرچوونی “پێشمەرگە” شکستێکە بۆ مەسعود بارزانی؟
– بارزانی ھەر لەسەرەتاوە ھەنگاوێکی ھەڵەی ناو لەسەری سووربوو، سەرەڕای ئەوەش کە دەیزانی ھێزەکانی ناتوانن بەرگری لە ھەنگاوەکانی بکەن، بەھۆی ئەم بڕیارەوە پەیوەندیەکانی لەگەڵ تورکیاو ئێراندا خراپ بوو پاش ئەوەی پێشتر جێگیربوو. ڕێمبدە بڵێم کە ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوین تایبەتمەندی خۆی ھەیە، ڕووداوە سیاسیەکان چاودێرەکانیان فریودەدەن، بۆ نمونە لایەنێک سەرکەوتنێکی سەرتاپاگیر بەدیدەھێنێت، بەھۆی ئەوەوە نەشوەی سەرکەوتن دەیگرێت، بەڵام پاش دوو ڕۆژ ئاشکرادەبێت کە ئەو شکستیخواردووە.
•لە کەرکوک شتێک ڕوویدا ھاوشێوەی ئەوەبوو لەکۆبانێ ڕویدا، بەڵام لە کەرکوک پارتی کرێکارانی کوردستان تەڤڵ نەبوو وەک ئەوەی لە کۆبانی تەڤڵ بوو؟
– چونکە دۆخی کەرکوک جیاوازە، کێشەکە ئەوەیە کە ڕووداوەکان ھەموویان لەو خاڵەدا تەقینەوە کە کەرکوک ھی کێیە؟ ھی عەرەب یان کوردەکان یان ھی تورکمانەکان.
ئێمە ناتوانین ببینە لایەنێک بڵێت کە کەرکوک [شارێکی] کوردی پوختە، ھەروەھا عەرەبی پوخت و تورکی پوختیش نیە، شارێکە بۆ ھەموو گەلان، شارێکی مۆزایکە، ھەڵوێستیشمان ئەوەیە کە چارەسەری کێشەکان نابێت لەسەر بنچینەی دەمارگیری نەتەوەیی بێت. ئەگەر لە کەرکوک تەڤڵ بوینایە ئەوا بەدڵنیاییەوە پێشمەرگەی پارتی دیموکراتی و پێشمەرگەی یەکێتی نیشتیمانی پاشەکشەیان نەدەکرد لێی، و دەستکەوتە سیاسیەکانیش بۆ ھەردوولا دەبوو، ئەۆ دوانەی کە دۆخەکان بەشێوەیەکی ھەڵە دەخوێننەوە و ھەنگاوی سیاسی ھەڵە دەنێن، ئێمەیش دەبوینە بەیدەقێک لە خزمەتی سیاسەتە ھەڵەکانیاندا.
• ئایا پەیوەندیەکی باش ھەیە لەنێوان حەشدی شەعبی و کرێکارانی کوردستاندا لە موسڵ.. لەوێ ناوچەگەلی دراوسێ یەک ھەن؟
– بەدڵنیاییەوە ھیچ پەیوەندیەکی ڕاستەوخۆ بوونی نیە، لە ناوچەکانی بەریەککەوتن پەیوەندی ھەیە بەبێ بوونی تێگەیشتنی سیاسیی و سەربازی لەنێوان ئێمەو ئەواندا.
حەشدی شەعبی کۆپیەکی لەرزۆکی داعشە، مەبەستم ئەوەیە میلیشیاگەلێکە ڕێکخستنی تێدا نیە، ئەم ناوە موقتەدا سەدر لێیناوە.
• پارتی کرێکاران پارتێکە ماوە ماوە دەگۆڕێت، ئۆجەلانیش پێداچوونەوەی زۆری پێشکەشکردووە، ئایا لەم ماوە زۆر گرنگەی ڕۆژھەڵاتی ناوین دا، [پەکەکە] وایدانانێت کە دووبارە بیرکردنەوە لە شوێنگرتن(التموچع) لەنێوان تورکیا و ئێران و سوریا و عێراقدا باشتر بێت لە مانەوە لە شاخەکاندا؟
– مانەوەمان لە شاخەکاندا بە خەندەقێکی ستراتیژی دادەنێین، دۆزی کوردیش ئاڵۆزترین دۆزە لە ڕۆژھەڵاتی ناوین دا، ئەگەر چارەسەرنەکرێت ئەوا شاخەکان جێناھێڵین، بەڵام ئێمە لە شاخەکاندا گەمارۆنەدراوین، سیاسەتەکانمان کاریگەری لەسەر ھەموو ئەو شوێنانە ھەیە کەو بوونمان تیایدا ھەیە، لەبەرئەوە بوونمان تەنھا لەسەر شاخەکان کورتنابێتەوە، لە ئێستادا ھیچ وڵاتێکی لە رۆژھەڵاتی ناوین یان جیھاندا نیە ئێمەی تێدا نەبین، پەیوەندیمان لەگەڵ لایەنەکانی تردا ھەیەوە بۆ ھەموو پەیوەندیەکیش کراوەین.
• بەڵام ئایا پارتی کرێکاران ھەر لەشاخ دەمێنێتەوەو بە نھێنی لە ھەموو شوێنێک کاردەکات؟
– دەوروبەری ٨٠٪ ی کوردەکان لە تورکیا لە پشتیوانان و لایەنگرانی ئێمەن، زۆرینەی دەستکەوتەکانیش لە تورکیا و باکور بەھۆی بەرخۆدانەکانی ئەوانەوەیە، ھەرچی پەیوەندی بە ئێران و تورکیاوە ھەیە پەیوەندی ھەیە لەگەڵیاندا، پێشنیاریش ھەیە بۆ چارەسەرکردنی دۆزی کورد لەگەڵیاندا بەشێوەیەکی ئاشتی و دیموکراتی، لە حاڵەتی وەڵامدانەوشدا ئەوا ئێمە ئامادەین، بەڵام لە حاڵەتی نەبوونی وەڵامدا وەکو ئێستا، ئەوا ئێمە لە ڕێگەی ھێزی سەربازیەوە بوونمانە ھەیە.
ئەگەریش لەلایەن ئەو حکومەتانەوە داننەنرێت[بە دۆزی کورد دا] یان پەرژاندنی(قبوڵکردن) دانوساندن و چارەسەری دیمۆکراتانە، ئەوا ھەموو بەریەککەوتنێکی سەربازی بەر ئەنجامی نەپەرژاندنی لایەنەکەی ترە بۆ چارەسەری دۆزەکەمان، بەڵام لە حاڵەتی داننانی ئەم لایەنانە بە چارەسەر و بە ھەنگاوی بەرجەستە – با وادابنێین ئەم شتە ڕوویداوە – ئەوا مانەوەمان لە چیا ھیچ مانایەکی نامێنێت، بەڵام ھیچ ھەنگاوێک بەم ئاراستەیەدا بوونی نیە چونکە لەوێ نکۆڵیکردنی مافەکانی کورد ھەیە.
• لە ھەولێر قەوارەیەکی کوردی ھەیە لە سلێمانیش قەوارەیەکی تر، ھاونیشتیمانیانی کوردیش بەرژەوەندیگەلێکی ئابووریان ھەیە، ئایا پێتوانیە کە تاکە زەرەرمەند ئێوەن لە ھاوکێشەی کوردید ھیچ بەرژەوەندیەکتان نیە؟
– ئێمە لەم گۆشەیەوە لە شتەکان ناڕوانین، ئەگەر لە گۆشەیەی کوردی پەتیەوە بیربکەینەوە ئەوا بەھەڵەداچوون ھەیە، بە نزیکبوونەوەمان لە قەوارەی فیدراڵی عێراقی، ئەوا دۆخی کورد و دەستکەوتەکانی لەدایکبووی چرکەساتێک نین، بەڵکو ئەنجامی کۆمەڵێک ژانگرتنی درێژن کە دەگاتە سەت ساڵ لە تێکۆشان لە ھەرێمی کوردستانی عێراقدا، بەڵام چۆن دەتوانین تابلۆی ئەم فیدراڵیەی کە ئێستا لە باکور[ی عێراق] ھەیە بخوێنینەوە، ئەم کوردە ھیچ ئیرادەیەکی نیە ، بووە بە بووکەشووشەیەک بەدەست ئەمەریکا و ئیسرائیلەوە نە توانای گۆرێن و نە ھێزی ھەیە لە ڕووی سیاسیەوە، لە ڕووی سەربازیشەوە تەنانەت بۆ ڕۆژێکیش لە کەرکوک یان موسڵ نەیتوانی خۆیڕابگرێت.
لە میانەی خوێندنەوەیەکی خێرای مێژووی نوێی کوردەوە دەتوانین بڵێین؛ کە یاخیبوونە کوردیەکانی ئەم دوو سەدەیەی دوایی.. بە پشتبەستن بە ھێزی خودی ڕووینەداوە، ئێستا ئەنجامەکەش ئەوەیە ئەم لایەنە خۆی ھەڵدەداتە ئامێزی ھێزێکی ترەوە( ڕوسیا، ئێران، تورکیا) و پشت بەو ھێزە دەبەستێت و پاشان سەرشۆڕدەبێت و دەکشێتەوە، پاشان پاڵ بە ھێزێکی ترەوە دەدات و ھێرشدەکات و دەشکێت و دەکشێتەو ئا بەم شێوەیە بەردەوامدەبێت، تا ئەوەی گەیشتینە قەوارەیەکی کوردی لە کوردستانی عێراق.. بەڵام لە سایەی نەبوونی ئیرادەی سیاسیدا، تا چ ڕادەیەک دەتوانین بڵێین بەڕاستی ئەمە دەستکەوتە، ئێمە بەلایەنی کەمەوە لە ھیچ شوێنێک بەبێ پێکھەڵپژان نەکشاوینەتەوە، چونکە ئێمە پشت بە ھێزی خۆمان دەبەستین… لێرەوەیە دەڵێین “ئێمە شکستخواردوو نین” .
• ئێران دەوڵەتێکی (شێوێنه‌ره – العابپه) لەناوچەکەدا.. حاڵەتە کوردیەکەی شوێنکەوتەی پارتەکەشتان لە ئێران جوڵەی کەمترە لە سوریا و عێراق و تورکیا.. ئایا ئەمە پشوویەکی ستراتیژی مەدروسە بەلای پارتەکەتانەوە یان بارودۆخەکە لە ئێران جیاوازە؟
– وەک پارت ڕاستەوخۆ گرنگی بە ئێران نادەین، ڕاستە ئێمە چاودێری پەرەسەندنەکان لە ھەموو پارچەکانی کوردستان و ناوچەکەدا دەکەین، بەڵام قورساییەکانمان زیاتر خستووەتە سەر تورکیا بەو ئیعتیبارەی گەورەترین بەشی ئێمە لەخۆدەگرێت و شەڕمان بەردەوامە لە دژی، ئێمە گرنگی بە پەرەسەندنەکان گە ئێران دەدەین، بەتایبەتیش لە پانتایی کوردیدا، بەردەوامیش چارەسەری دۆزی کورد لە ئێران لە سەر بنچینەیەکی دیمۆکراتی و ئاشتی پێشنیار دەکەین و لەسەری سورین، ھێزگەڵێکی کوردیش ھەن باوەڕیان بەم ڕێبازە ھەیە و ھەوڵی خەباتدەدەن لەپێناو دۆزی کورددا و ئێمەش لە پەیوەندیداین لەگەڵیاندا.
ئەگەریش دۆزی کورد بەشێوەیەکی گشتی چارەسەرنەکرێت، ناتوانین بگەینە ڕێکەوتن لەگەڵ ئێراندا کە داننان بە بوونی کورددا ناپەرژێنێت(قبوڵناکات)،
لەبەرانبەریشدا ناتوانین ڕیککەوتن لەگەڵ ھیچ لایەنێکدا بکەین داننان بە دۆزی کورد ڕەتبکاتەوە.
• بۆچی جوڵەی ھاوشێوەی پارتی کرێکارانی کوردستان لە ئێراندا نیە؟
– سەرەتا دەتوانرێ بابەتی ڕێکخستنەکان و ئەو پارتانەی لە سوریا و ئێران ھەن جودابکرێتەوە، ھاوشێوەیی ڵەنێوان ئەم پارتانەی ئێران و سوریادا نیە، بەڵکو دەتوانیت بڵێیت ئەوان بە ڕێباز و فەلسەفەی “ئۆجەلان” سەرسامن و بەگوێرەی تایبەتمەندی ساحەکە خۆیان دەگونجێنن و لەسەر ئەم بنچینە جێگەدەگرن.
سیاسەتی ئێران لە سوریا لەپاڵ ئەسەدەوە دژی کوردە، کار گەیشتە دروستبوونی پێکھەڵبژان لەگەڵ ئێراندا لە قامیشلی و حەسەکە و ناوچەکانی ئێرانیش، ئێران سیاسەتێکی ھەیە دژی “پژاک” پەیڕەویدەکات، ئەوانیش داخوازی سیاسیان ھەیە، ئێمەش ھەموو ئەم دۆخانە دەتوێژینەوە و ھەوڵدەدەین ھەڵیبسەنگێنین، جگە لەمە ھیچ پەیوەندیەکی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئێراندا بوونی نیە.
ئەگەریش ھەر بەرەوپێشچوونێکی ئێرانی دەستکەوتەکانی کورد لە ھەر جێیەک بکاتە ئامانج، وەک ھێرشی قڕکردن بە ڕێکەوتن لەگەڵ ئەسەد دا، ئەوکاتە ئێمەش دووبارە دۆخەکە دەخوێنینەوە.
• ئێستا شێوەی پەیوەندی لەگەڵ ئێراندا یان بارودۆخ بۆ پارتەکەتان ئارامە؟
– ڕاستە ئارامی ھەیە، بەڵام ئەوەی باسدەکرێت ڕێگری لە ڕوودانی ھیچ شتێک ناکات، ڕەنگە ئەوە ئارامی پێش گەردەلوول بێت.
• پێش کەمێک باسی پشتبەستن بە ئەویترت کرد، بزوتنەوەی کوردیش لەنێوان ئەمێریکا و ڕوسیا و دەوەڵەتانی تردا دێت و دەچێت، ئەو ڕۆڵەی ئێستا په‌یه‌ده دەیگێڕێت ئایا پشتبەستن نیە بە دەوڵەتە دەرەکیەکان؟
– بۆ یەکمجار کوردەکان لە ” ڕۆژئاڤا” بەناوی خۆیانەوە مومارەسەی سیاسەتیانکرد؛ کاتێک پشتیان بە ڕێبازی ئۆجەلان و فەلسەفەکەی بەست و کاریگەربوون پێی، ئەوەش ھۆکارێکی سەرەکی بوو بۆ گرتنەبەری ئەم سیاسەتە.
کاتێک دەڵێین ڕوسیا بوونی ھەیە، مانای ئەوە نیە تەنھا ڕووسیا بەڵکو ھێڵی ئۆراسیایی و ھاوپەیمانەکانی لە سوریا بوونیان ھەیە، ھەروەھا ئەمەریکاش نوێنەرایەتی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی و دەوڵەتە ئەوروپیەکان دەکات.
دەپرسین، بۆچی ئەم ھەموو دەوڵەتە لە سوریادا ھەن سەرەڕای بچوکیەکەی؟ وەڵامەکەش ئەوەیە شەڕێک لەسەر ئاستی ڕۆژھەڵاتی ناوین بەرپایە، ھەموو ئەو دەوڵەتە پەیوەندیدارانەش ھەوڵدەدات شوێن پێی خۆی لە ناوچەکەدا بدۆزێتەوە، ھەموو حساباتی خۆی ھەیە بۆ دووبارە [نەخشە] کێشانەوەی ناوچەکە.
ئەگەر ھەوڵی خوێندنەوەیەکی خێرای سیاسەتی په‌یه‌ده بدەین، ناتوانین بڵێین ھەمان سیاسەتە کوردیە ناسراوە تەقلیدیەکە پیادەدەکات؛ چونکە پشت بە شوێنگەکەیی و ھێزەکەی دەبەستێت، پشتیش بە لایەنێکی یارمەتیدەر نابەستێت بەشێوەیەک ئەگەر ئەم لایەنە پاشەکشەیکرد تێکبشکێت.
نمونەی کۆماری مھاباد پشتی بە یارمەتی یەکێتی سۆڤیەت بەست، کاتێکیش یارمەتیەکە وەستا تێکشکا، ئایا دەتوانین بڵێین بۆ پەیەدەش ھەمان شتە، ئەگەر یارمەتی ئەمێریکی بوەستێت و ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی بکشێتەوە؟ لە سوریا ھەموو ھێزەکان دژی کوردبوون، سەرەڕای ئەوەش خۆیان بەدەستەوە نەدا و خۆیان نەخستە باوەشی ھیچ ھێزێکەوە، لەسەر ڕێبازە تایبەتەکەی مایەوەو پشتیان بە ھێزی خۆیان بەست، ئەوەی کە دواتر ھاوپەیمانی نێودەڵەتی ناچار بە پێشکەشکردنی یارمەتی بۆیان کرد پاش ئەوەی لێھاتووی خۆیان سەلماند.
جگە لە پەیەدە نە ڕوسیا و نە ئەمێریکا و نە ھیچ ھێزێکی تری کاریگەر شتێکی بەرجەستەیان پێشکەشنەکردووە، ھەسەدەش تاکە ھێزە کە پرۆژەیەک بۆ سوریای داھاتوو پێشکەشدەکات، ئەویش سوریایەکی دیموکراتی فیدراڵە کە پشت بە ڕەھەندی ئیتنی نەتەوەیی نابەستێت بەڵکو پشت بە ڕەھەندی جوگرافی دەبەستێت.
لە ڕووی سیاسیەوە ئێمە جیاوازین لە ئەمێریکا، پەیەدەش پەیوەندی لەگەڵ ھەموو پێکھاتە کاریگەرانەدا ھەیە کە ئێستا لە سوریادان، بەڵام پاڵناداتە لایەنێکەوە دژی ئەویتر، لە نێوان ئەم پەیوەندیانەشدا پشت بەو پرۆژەیە دەبەستێت کە پێشکەشیکردووە.
• بەڵام پرۆژەی پەیەدە ڕازیبوونی گشت لایەکی بەدەست نەھێناوە، کێشەکەش ئەوەیە بەبێ ڕاوێژکردن بەو کۆمەڵگایانە دەست بەجێبەجێکردنی کرا.. ئایا کاتی پرۆژەکە لە سوریا گونجاوە، ئایا بە تەرحەکەی بارزانی ناچێت بۆ ڕیفراندۆم لە ھەرێمی کوردوستاندا؟
– بەراورد لەنێوان کاتی ڕیفراندۆم و پرۆژەکەی پەیەدە ناکرێت، ئەوەی لە “ڕۆژئاڤا” ڕوودەدات پرۆژەیەکی کوردی نیە، بەڵکو ڕێڕەوێک بۆ ھەموو پێکھاتەکانی گەلی سوری دەکێشێت لە داھاتووی سوریادا، ئەم پرۆژەیەش لەسەرەتایدایەو تا ئێستاش نیشانەکانی ڕوون نین، وەکو نمونەیەک تەرحکراوە کە دەشێت ناوچەکانی تریش پەیڕەویبکەن، چونکە جەنگ ھێشتاش بوونی ھەیە بۆیە پرۆژە سیاسیەکە بە تەریبی لەگەڵ جەنگە سەربازیە ناوچەییکە دا دەڕوات، کاتێکیش کە جەنگ کۆتایی دێت گفتوگۆی سیاسیی دەبێت، قۆناغی سیاسی بنچینەکەیە، لەداھاتوودا ھەر ھێزێک بەپێی قورسایی سیاسیی خۆی قسەی خۆی دەڵێت، زۆربەی ھێزەکانیش لە بێژنگ دراون، میحوەرێک ھەیە پشت بە ئەمەریکا دەبەستێت و ئەویتریش ڕوسیا، سەرباری [ھێزی] کوردی ” ھەسەدە” کە ڕێگای سێیەم دەگرێت.
• ئایا پێتوانیە کە شەڕڤانەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان دەبنە بەشێک لە کێشەکە لە سوریای داھاتوودا؟
– ئۆجەلان ماوەیەکی درێژ لە سوریادا ماوەتەوە، لەوێ کاریگەریشی ھەیە لەسەر بنکە جەماوەریەکە، کاتێکیش دەستمان بە ڕووبەڕووبوونەوەی تورکیا کرد ھەزاران کەس لە گەلی کوردی سوریا یارمەتیان داین و لەگەڵماندا جەنگان.
لەسەرەتای ڕووداوەکانیشدا لە سوریا گەڕانەوە بۆ سوریا بۆ جەنگ، چونکە ئەوان بەشێوەیەکی زۆر پشت بە فەلسەفەی ئۆجەلان دەبەستن ئێمە یارمەتی ئایدۆلۆژیان پێشکەشدەکەین، ئێمە زۆر نزیکین و لە یارمەتیدانی سەربازیان بەردەوام دەبین، ئەمەش مانای ئەوە نیە کە ئێمە کارەکان لە سوریا بەڕێوەدەبەین، ئێمە ئەوە ناپەرژێنین(قبوڵناکەین)، بەڵکو ئەوان خۆیان ئەوە دەکەن، ئێمە یارمەتیان دەدەین و ڕێز لە بڕیارەکانیان دەگرین ھەرچیەک بێت تەنانەت ئەگەر بەدڵیشمان نەبێت.
لە حاڵەتی ڕێککەوتنیشدا (التسویه)، ئەوا ئەو ئەندامانەی پەکەکە کە لەوێ دەجەنگن نابنە ڕێگر لە ڕێگای چارەسەریدا، لەبەرئەوەی لەوێ کادری کوردی سوری لەسەر ئەو خاکە ھەیە و دەزانێت چی دەوێت، لەوکاتەدا ھیچ پێویست بە بوونمان ناکات، بەدڵنیاییشەوە دەکشێنرێنەوە.
• پەیوەندی نێوان پەکەکە و پەیەدە چیە؟
– سەرەتا، پەکەکە دەنگدانەوەی لە ھەموو ناوچەکانی کوردوستان ھەیە، بنکە جەماوەریەکەشی گەورەیە و ھەندێک پیرۆزیشی دەکەن بەھۆی ئەوەی ڕێبازی پێچەوانەی ئەو سیاسەتە کوردیە تەقلیدیە کە ھەیە و ڕێبازی ئێمەیان پەسەندنەکردووە، بەڵام ڕێبازمان لەسەر ئاستی گەل پەرژێنراوە(قبوڵکراوە).
لە ڕۆژئاڤا سۆز و خۆشەویستی بەدیدەکەین چونکە ئۆجەلان نزیکەی ٢٠ ساڵ تیایدا ماوەتەوە، و پەیوەندی لەگەڵ کورد و عەرەبدا ھەبووە، لەم ماوەیەشدا ھەزاران کەس لە ڕۆژئاڤاوە تەڤڵی پەکەکە بوون و تیایاندایە لە ڕووبەڕووبوونەوەی تورکیادا کوژراوە و ئەمەش کاریگەریدەکات و بەستەری سۆزداری لەنێوانماندا پێکدەھێنێت، ئێمەش جوانیەکە بۆ ڕۆژئاڤا دەگەڕێنینەوە، بەجێیانناھێڵین و مەعنەویانە پشتیوانی مافەکانیان دەبین نەک مادیانە، ئەوەش متمانەی گەلی لەنێوانماندا زیادکردووە.
• پەیوەندیەکانی نێوان ڕژێمی سوریا و پارتی کرێکارانی کوردستان ئایا ھێشتاش بەرپایە؟
– بەڵێ پەیوەندی ھەیە لەگەڵ سیستەمی ڕژێمی سوریادا، بەردەوامیش دەبێت تا ئەوان پەیوەندیان بوێت بەو شێوەیەی بۆ ئێمە دەگونجێت، ئێمە ئامادەین بۆ پەیوەندیگرتن لەگەڵ ھەموو لایەنەکاندا، بڕیاری جەنگ و دوژمنایەتیش بەگوێرەی لایەنەکەی ترە.
• تەنانەت لەگەڵ تورکیاشدا ئامادەن بۆ گفتوگۆ؟
– بەداخەوە دۆخی تورکیا ئێستا جەنگە، و پەیوەندی نیە لەگەڵیدا، لە حاڵەتێکیشدا تورکیا گفتوگۆی تەرحکرد ئێمە ئامادەین.
• لەم ساتەدا ئەگەر بارودۆخ لەباربێت تۆ خودی خۆت دەڕۆی بۆ گفتوگۆ لەگەڵ تورکیادا؟
– من نا، لەگەڵ ئەوەشدا.. بڕیار لای من نیە بەڵکو لای سەرکردەکانی پارتە، لە حاڵەتی ڕوودانی ئەوەشدا قسەکەری سەرەکی و ناونیشان عەبدوڵا ئۆجەلانە.
• ئایا پەیوەندی لەنێوان پەیەدە و ڕژێمی سوریادا ھەیە؟
– بەپێی زانیاری من پەیوەندی لەنێوانیاندا ھەیە.
• ئایا متمانە بە ئەمەریکا دەکەیت؟
– نەخێر، ئێمە بزوتنەوەیەکی بەرھەڵستکاری ئیمپریالێزمین، ھیچ لێدوانێکیش لەلایەن پەکەکەوە نەدراوە بڵێت ئێمە متمانەدەکەین و ئامادەین بۆ ھاوپەیمانی لەگەڵ ئەمەریکادا، ھەروەھا لەلایەنی ئەمێریکیشەوە ئەوە نیە، ئەمێریکاش دەمانخاتە ناو لیستی تێرۆرەوە بۆیە پشتیوانی تورکیا دەکات لە دژمان، جەنگیش دژی تورکیا جەنگە دژ بە ئەمێریکا، ھەرچی بە نسبەت دۆخی ڕۆژئاڤاوەیە ئەوە تایبەتە.
• ئایا پەکەکە ئامادەیە بۆ پەیوەندی لەگەڵ ئەمێریکادا؟
– لەسەر ئاستی ستراتیژی ناشێت لەگەڵ ئەمێریکادا بجوڵێیت، ئەو پەیوەندیانەش لە ڕۆژئاڤا ھەیە لەسەر ئاستی تەکتیکی و پشتیوانی سەربازیە، ڕوونیش نیە ئەم پەیوەندیە تا کوێ دەگات، ناشکرێت فاڵبگرینەوە و کە سیاسەتی ئەمێریکا لە سوریای داھاتوودا چۆن دەبێت و پەیەدەش لەبەرانبەریدا چۆن مامەڵەدەکات، لەوانەشە لەسەر ئاستی سوریا پەیوەندیگەلێکی تەکتیکی لەگەڵ ئەمێریکا و ڕوسیا ھەبێت لەسەر بنچینەی چارەسەرکردنی دۆخی کورد لە سوریا ئەمەش شتێکی ترە.
• ئایا پێشبینی پەیوەندیەکی درێژ دەکەیت لەنێوان پەیەدە و ئەمێریکادا؟
– لەم حاڵەتەدا پێویستە بوترێت کە پەیەدە لەسەرێتی ڕێبازی ئایدۆلۆژی و فیکری خۆی بگۆڕێت، ڕێبازی پەیڕەوکراو لەیەکناچن، بەڵکو لەگەڵ ڕێبازی ئایدۆلۆژی ئەمێریکادا لەناوچەکە جیاوازدەکەونەوە، ئێمە ئەم پەیوەندیانە ناودەنێین ناچاری، خۆشویستراو نیە و بژاردەی دووەمیش نیە.
• بۆچوونت لەسەر کەوتنی ڕژێمی سوریا و ڕۆیشتنی ئەسەد چیە، لەگەڵی یان دژ؟
– نزیکبوونەوەی بنچینەیینمان بە مانەوە یان ڕۆیشتنیەوە نیە، پەیوەست نیە بە کەسێک یان بە سیستەمێکەوە بە ئەندازەی ئەوەی داننانە بە مافی خۆمان لە جێبەجێکردنی پرۆژەی دیموکراتی فیدراڵی، با وادابنێین کە داننرا بە بە پرۆژەی دیموکراتی فیدراڵیدا.. ئەسەد تیایدا دەبێت و ڕۆڵی دەبێت سەرباری پێکھاتەکانی تر، ئەمەش مانای کۆتاییھاتنی ئەسەدە وەک زھنیەت، بەڵام بە داواکردنی ڕۆیشتنی دەبینە بزوتنەوەیەک ئامانجی کەسێتیەکە، ئەمەش بزوتنەوەیەکی سیاسیی نیە.
• عەفرین لە دۆخێکی زۆر سەخت دایە، پێشبینیدەکەن چی لەوێ ڕووبدات و بژاردەکانتان چین؟
– چوونەناوەی تورکیا بۆ ئیدلب و گۆڕانکاریەکانی ئەم دواییە، لە ئەنجامی ھاوپەیمانی ڕووسی- تورکی و بڕیارەکانی ئەستانەوە، و جوڵەی ھاوبەشیان لە ئێستادا مانای ھاوپەیمانیان نیە بەڕاستی.
تورکیا دەخوازێت کۆتایی بە پەیەدە بھێنێت لە سوریا، بەڵام ڕوسیا بەکاریدەھێنێت بۆ کۆتاییھێنان بەو گروپە توندڕەوانەی ئارەزووییان ناکات، لە ڕێگای تورکیاوە زۆرینەی ئەم گروپانە لە ئیدلب جێگیرکراون، پاش ئەوەی گروپە ئیسلامیەکان لە ئیدلب کۆبوونەوە ناوچەکانی کەمکردنەوەی گرژیان ڕاگەیاند، ئەوەش سیاسەتێکی ژیرانەیە، چۆن ڕوسیاو ئێران لە ڕێگای تورکیاوە وایانلێکرد گروپە ئۆپۆزیسیۆنەکانی ڕژێمی سوریا بکشێنێتەوە بەبێ ھیچ بەریەککەوتنێک لەگەڵیاندا، لەبەرانبەریشدا ڕوسیا وتی کوردەکان ناڕۆنە ڕۆژئاوای فوراتەوە، بەمشێوەیەش تورکیا وایدانا سەرکەوتنێکی گەورەیە بۆی لەبنەڕەتدا سەرکەوتن بوو بۆ ڕژێم و ڕوسیا، ڕوسیا و ئێرانیەکان دەزانن ئەگەر ئەوان دەرگایان کردەوە بۆ تورکیا، ئەو مەترسیەکی گەورەیە لەسەریان.
چوونە ناوەی تورکیا بۆ عەفرین بەبێ پەسەندکردنی ڕوسیی – ئێرانی نابێت، لە ھەمان کاتیشدا لە حاڵەتی ڕوودانی ئەم شتەدا دەبێتە ھۆی بەریەککەوتنی توند، سەرئەنجامیش دابەشبوونێک دەبێت لە سوریادا، پێموانیە بەئاسانی وتنی بەڵێ و پێدانی گڵۆپی سەوز دەبێت بۆ ھێرشکردنە سەر عەفرین، ناکرێت بڵێین ئەستەمە، چونکە گریمانەیەکە ڕێی تێدەچێت، بەڵام لە ئێستادا قورسە، لەحاڵەتی بوونیشیدا مەترسیدار دەبێت.
• چی دەبێت ئەگەر ئەو ڕێککەوتنە کرا کە باستکرد و تورکیا چووە عەفرینەوە؟
– ڕەنگە، لە حاڵەتێکدا ھەموو دەوڵەتە مەزنەکان ڕێککەوتن، ھیچ شتێک ئەستەم نیە، بەڵام لەسەر ھەمووانە بزانن کە بەرخۆدان ھەر دەمێنێت تا کۆتا ھەناسە، بە شکستێکی لەمشێوە ڕازینابین و کۆبانێیەکی تر دەژینینەوە.
• چی دەبێت ئەگەر تورکیا وێرای ئۆجەلان لەسێدارە بدات؟
– ئەم ئەگەرە ڕێیتێدەچێت، لە حاڵەتی ڕوودانیشیدا سەرەتای گۆڕانێکی مێژوویی دەبێت و دەگەینە خاڵێک کە ھەرگیز گەڕانەوەی تێدا نیە ئەویش جەنگە، سەرەڕای ھەموو ئەمەش ھەر دەڵێین پێویستە گفتوگۆ و دانوستاندن ھەبێت، لە حاڵەتی گەیشتنیدا بەم خاڵە و لەسێدارەدانی ئۆجەلان، ئەم دەرگایە دادەخرێت.
سه‌رچاوه: ماڵپه‌ڕی عوكاز.
گفتوگۆی: عبدالله العضوی (شاخەکانی قەندیل – باکوری عێراق).
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
