Skip to Content

لە فاشییە کڵاو ڕەشەکانەوە بۆ فاشییە کڵاو سپییەکان … جیهاد موحمەد

لە فاشییە کڵاو ڕەشەکانەوە بۆ فاشییە کڵاو سپییەکان … جیهاد موحمەد

Closed
by شوبات 5, 2018 General

فاشیەت، یان فاشیزم ئادیۆلۆجیەتێکی ئاڵۆزە، ڕەنگە نەتوانرێت بە ئاسانی پێناسە بکرێت، بەڵام کۆی ڕا جیاوازەکان لەسەر ئەوە کۆکن کە فاشیزم بە واتای ستەمکاریی نەتەوەیی و نەتەوەپەرستیی و نەژادپەرستییە. ئەم ئادیۆلۆجیە ستەمکارە دەیەوێت جیاکاریی لە نێوان ڕەگەز و توخم و ڕەنگی پێست و زماندا بکات بەو نیازەی کە پێی وایە هەندێک نەتەوەی بنەڕەتیی و ڕاقی هەن کە پاقژترن لە نەتەوەکانی دیکە.

ئەم ئایدۆلۆجیە فاشییە لە جەنگی جیهانی یەکەمەوە دەرکەوت و ئدلۆف هیتلەر لە ئەڵەمانیا و مۆسۆلۆنی لە ئیتالیا لە سیەکان و چلەکانی سەدەی بیستدا ڕابەرییان کرد. بەڵام ئەم بزووتنەوە فاشیزمییە قەتیس نەما تەنها لەم دوو وڵاتەدا، بەڵکو گەلێک نەتەوەپەرستیی لە وڵاتانی تردا گرتەوە، وەک فرانشیسکۆ فرانکۆ لە ئیسپانیا و خوان بیرۆن لە ئەرجەنتین و زۆر نەتەوە و وڵاتی تر.

ئەم ئایدۆلۆجییە دژایەتی سەرسەختی مارکسییەکان و فەلسەفەی مارکسیی و لیبرالێزمی دەکرد. لە ئیتالیادا بۆ خۆ جیاکردنەوە زۆر جار کڵاوی ڕەشیان لەسەر دەکرد، کڵاوی ڕەش بووبوو بە سیمبول و نیشانەی خۆ جیاکردنەوەیان لە نیشانەکانی ئایدۆلۆجییەکانی دیکە.

فاشییەتی ئەو سەردەمەی ئەڵەمانیا و ئیتالیا تەنها ئیلهامیان لە نەتەوەپەرستیی و نەژادپەرستییەوە وەردگرت. فاشیزم درێژەی کێشا تا ڕۆژگارەکانی ئەمڕۆ. لەم سەدیەدا ئەوەی سەرکردایەتی فاشیزم دەکات ئەردۆغان و حیزبەکەیەتی(ئەکپارتی)، فاشیزمی ئەردۆغانی لە سەدەی بیستویەکدا زیاتر لە فاشیزمی جاران دڕندەتر و ترسناکترە، دڕەندەیی و ترسناکیشی لەوەوە هاتووە کە ئیلهام و بیری کۆنەپەرستیان لە نەتەوەپەرستیی و دینییەوە وەردەگیرت. بە جۆرێک ڕۆچۆتە ناو دینەوە و قوڵبۆتەوە تیاییدا کە خوازیاری ئەوەیە هەموو جیهان و بە تایبەتی ڕۆژهەڵاتی ناوین و دەوڵەت و وڵاتانی ئیسلامیی بگێڕێتەوە بۆ سەردەمی کۆنی خەلافەت و بە تایبەتی خەلافەتی عوسمانییەکان. ئەم فاشییزمییەی ئەردۆغان بۆ خۆ جیاکردنەوە لە هەموو ئایدۆلۆجییەکانی دیکە کاڵاوی ڕەشی فاشیزمیی گۆڕیوە بۆ کڵاوی سپی ئیسلامییانە، بۆیە مەلا مێزەر سپیەکان بەردەوام نزا و پاڕانەوە بۆ سەرکەوتنی دەکەن.

فاشیزمیی ئەردۆغانی بە جۆرێک لە تورکیادا قوڵبۆتەوە کە وردە وردە لە هەوڵی ئەوەدان بە تەواوەتی سیکۆلاریزمییەکەی کەمال ئەتاتورک و خودی کەمال ئەتاتورک لە بیر تورکەکان بەرنەوە، ئێستا مێگەل ئاسا مەلا مێزەر سپییەکان کە وەک باس دەکرێت ژمارەیان زیاترە لە ٩٠هەزار مەلان گوتاری هەینیان تەرخانکردووە بۆ نزا و پاڕانەوە بۆ سەرکەوتنی ئەم ئایدۆلۆجییە فاشیزمە.

لە سەرانسەری دەوڵەتە ئیسلامییەکاندا زۆربەی زۆری ئیخوانەکان و سەلەفەییەکان کۆی تاقم و دەستەی چەکدارە تیرۆریستییەکان پشتیوانی لەم ئادیۆلۆجییە سەرسەختە دینیی و قەومپەرستییە دەکەن. کار گەیشتۆتە ئەوەی کە مەلایەکی سوونی مەزهەمبی وەک مەلا کامەران لە کوردستاندا ڕایدەگەیەنێت کە دژایەتی ئەردۆغان و تەنانەت حکومەت و دەوڵەتی شیعە مەزهەبیش لە ئێراندا دژایەتی خوا و دینی ئیسلام و ئەو بەها مرۆییانەیە کە لە ساڵی ١٩٤٨دا نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاندووە. ئەم بانگهێشتەی مەلا کامەران لەوەوە دێت کە هەرچ پەیڕە و پڕۆگارم و ئەجندایەکی دینیی هەیە هەموویان لە دواجاردا لە یەک سەنگەردا دەوەستن دژی دیموکراسیی و مافی مرۆڤ و ئازادیی و سەربەخۆیی و شکۆمەندی مرۆڤ. مەلا کامەران دەیەوێت سوود لە بەهاکانی مرۆڤ و مافی مرۆڤیش ببینێت و پێچەوانەیکاتەوە بۆ خزمەت بە ئایدۆلۆجییە فاشییە نەتەوەپەرستیی و دیننەکەی ئەردۆغان و ئەکپارتی.

فاشییەتی ئەردۆغان بەوە ڕازی نییە کە کەمال ئەتاتورکی نەتەوەپەرست و نەژادپەرست چەندین نەتەوەی لە تورکیاد پاکتاوکرد، چەندین جاریش پڕۆسەی پاکاتاوکردنی نەتەوەی کوردی گرتەبەر، بۆیە بۆ پشتیوانی لە نەتەوەپەرستیی و نەژادپەرستییەکەیان پەنای بۆ فاشیەزمیی دینییش بردوە و هەردوو فاشیزمیی نەتەوەیی و دینیی پێکەوە گرێداوە. بەکارهێنانی دین لای ئەردۆغان تەنها لە پێناوی قوڵبوونەوەدایە لە ئایدۆلۆجیەتی فاشیزمیی، چونکە تەنها بە فاشیزمیی نەتەوەیی تێر نابێت و دڵی ئاو ناخواتەوە.

جیهاد موحمەد/ ٠٢/٠٢/٢٠١٨

Previous
Next
Kurdish