ئەردۆگان دوا خەلیفەی ئیسلام … ئەردەڵان قەرەبای
هەتا بێت زیاتر ئیسلامبوونی ئەردۆگان دەردەکەوێت. ئەو کابرایە ئەگەر شێوەی دەرەوەی هەندێک لە مرۆڤی ئەم سەردەمە دەچێت بەس ناوەرۆکەکەی ئیسلامیە. ئەردۆگان هەر لە سەرەتاوە دوو ڕووی جیاوازی لە خۆی نیشانداوە. ڕووێکی مۆدێرن و ڕووێکی ئیسلامی. هێرشی ئەو خەلیفەیە بۆ سەر (چیای کوردان) کە داگیرکەری ناوەکەی بۆ عەفرین گۆڕیوە ئەوەی لە گوماندا نەهێشتۆتە ئەو خەلیفەیە خەونی گێڕانەوەی خەلافەتی ئیسلامیە بەڕاستی. ئەردۆگان سڵ لەوە ناکاتەوە پەنا بۆ فێڵ و درۆ و ڕیاکاری ببات. ئەمە لە ئیسلامدا بە تەقیە ناسراوە. تەقیە کە بە عەرەبی وا دەنووسرێ (التقییە) هەرچەند ئەمڕۆ وا دەزانرێت تەنیا مەزهەبی شیعە پەیڕەوی دەکات بەڵام بەڕاستی یەکێ لە ڕێگاکانی پێغەمبەر بووە.
لە قورئانیشدا جێگای کراوەتەوە:
لا يتخذ المؤمنون الكافرين أولياء (أصدقاء) من دون المؤمنين ومن يفعل ذلك فليس من الله فى شئ إلا أن تتقوا منهم تقاة ويحذركم الله نفسه وإلى الله المصير”. سورة آل عمران 28:3.
پێغەمبەر بۆ نموونە کەعب بن ئەشرەف و شەعبان بن خالد الهذلی و چەند کەسێکی تری بەو شێوەیە لەناوبرد هەر لەبەر ئەوەی باوەڕیان پێی نەبوو. ئیسلام ڕێگای موسڵمانی داوە لەگەڵ دوژمندا درۆ بکات و لەو بارەیەوە حەدیس هەیە. هەتاکو ئەمڕۆ دەوڵەتە ئیسلامیەکان پەیڕەوی ئەو شەریعەتە دەکەن. هەرکە یاسر عەرەفات ڕوو بە ڕووی ڕەخنەی ئیسلامیەکان بۆوە کە چۆن لەگەڵ یەهوودی نەوەی بەرازدا پەیمانی مۆر کردووە پێی وتن پێغەمبەر بە بیری خۆتان بهێننەوە کە لەگەڵ یەهوددا پەیمانی حودەیبیەی مۆر کرد. مەبەستی ئەوە بوو ئەو کاتەی بێهێز بوو پەیمانی مۆر کردو کە بەهێز بوو لێی پەشیمان بۆوە. تەقیە نەهجی ئەردۆگانە و هەر بە فێڵ و تەڵەکەبازی هێناویەتی.
لە لایەک لەگەڵ وڵاتانی ڕۆژئاوایە و پەیمانی لەگەڵ بەستوون و لە لایەکی تر لەگەڵ دنیای ئیسلامیە. ئەردۆگان ئەمڕۆ جوێن بە سەرۆکی ئەمەریکا دەدات و وا دەزانی سبەی دەبێتە شەڕیان بەڵام وا دەرناچێ. سبەی سەردانی دەکات و دەڵێ ئێمە هاوپەیمانین. هەڕەشە لە ڕاوێژگاری ئەڵمانیا دەکات و بە زمانی بازاڕ هەزار جنێوی پێ دەدا. دەگاتە ئەوەی پێی بڵێ دەتڕوخێنم بەڵام هێندەی پێناچی دەستی خستۆتە ناو دەستی. لەگەڵ ئێران و روسیاو دەوڵەتەکانی تریش بەهەمان شێوە.
ئەردۆگان سەرۆکی سوریا بە گەورەترین دیکتاتۆر وەسف دەکات و دەڵێ هەر کەسێ پەیوەندی بەو سەرۆکەوە هەبێ دوژمنی ئیسلامە بەڵام کە هێرش دەکاتە سەر عەفرین پەیمانی لەگەڵ دەبەستێت. میراڵ ئەکشیناری سەرۆکی پارتی چاکەی تورکی کە ژنێکە بە دوژمنی ئەردۆگان دانرێت و بە ژنە ئاسنینەکە ناوی دەرکردووە بەپێی ڕۆژنامەی زەمانی تورکی ڕەخنەی توند لە ئەردۆگان دەگرێ و دەڵێ تۆ چۆن لەسەرەوە بە ڕێژیمێک دەڵێی دیکتاتۆر و لەژێریشەوە دەست دەخەیتە ناو دەستی؟ بۆیە عەلی یەلدرم ڕۆژی دوای ئەوە هەر بەپێی قسەی ڕۆژنامەی زەمان ناچار دەبێت بڵێ نوێنەری سووری لەو کۆنگرەیەدا بەشدارە کە لە کۆتایی مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵدا لە سوتشی دەبەسترێت کە بۆ گفتوگۆی لایەنەکانە. ئەمە جاران بە کفر دادەنرا هیچ نەبێ بە ئاشکرا بەڵام لەژێرەوە ئەردۆگان هەموو کارێک دەکات بۆ فراوانکردنی دەستەڵاتەکەی و گێڕانەوەی خیلافەی ئیسلامی.
ئەردۆگان بەو شێوازە ئیسلامیەی کە لە قورئان و سوننە و مێژووی ئیسلامی وەرگرتووە زۆر سوودی لە ڕووداوەکان وەرگرتووەو لە خزمەتی خۆیدا بەکاریهێناون. داگیرکردنی عێراق لەلایەن ئەمەریکاوە سوودی زۆری پێ گەیاند کە تازە دەستەلاتی گرتبوو. ئەوێک ئەندامی ناتۆ بێت و باڵوێزخانەی ئیسرایلی لە پایتەختی خۆی کردبێتەوە بەڵام بە دیوەکەی تریشدا خۆی بە پارێزەری ئیسلام و دژی کافران بزانێت سەیر نییە لای جەماوەری ئیسلامی پێگەی بەرز بکرێتەوە کە ئەوەی لایان گرنگە درووشمە.
لەسێدارەدانی سەددام حسێن و شەڕی لوبنان، شەڕی حەماس و ئیسرائیل و زۆری تر بوونە پاڵپشت بۆ ئەردۆگان، کە لە هەموو ئەوانەشدا دوو ڕووی هەبووە، ڕووێک لەگەڵ ئەمەریکا و ئیسرائیل و ڕووێک لەگەڵ جیهانی ئیسلامی.
لە هەموو دنیای ئیسلامی بە باشووری کوردستانیشەوە ئەردۆگان وەک ڕزگارکەری ئیسلام سەیر کراوە. کەم نین ئەو ڕۆشنبیرانەی ئەردۆگانیان بە پێشەنگی خۆیان زانیوە. ڕاستە لەم چەند ساڵەی دواییدا ئەو ڕۆشنبیرانە لە ڕوویان نایەت وەک جاران بە ئاشکرا پیایا هەڵبدەن بەڵام بۆ نموونە کەناڵی ڕووداوی پارتی هێشتا بە ئاشکرا ئەردۆگان بە ڕابەری موسڵمانانی جیهان دەزانێ. ڕۆژگارێ یەکگرتوو کە هێزی لە ئێستا زیاتر بوو خۆی لە ئەردۆگان و پارتەکەی جیا نەدەکردەوە.
ئایا ڕاستە ئەردۆگان و پارتەکەی تورکیایان بوژاندۆتەوە؟
ئەوە یەکێکە لەو پروپاگەندانەی لە دنیای ئیسلامیدا دەکرێ کە ڕۆشنبیرانی باشووری کوردستانیشی گرتۆتە بەڵام ئایا ڕاستە؟ ئایا ڕاستە وەک ئەوەی ڕووداو و کەناڵە ئیسلامییەکانی تر بانگەشەی بۆ دەکەن گەندەڵی لە تورکیا کەم بۆتەوە؟ هەر بۆ نموونە بەر لە هاتنی ئەردۆگان و پارتەکەی تورکیا لە لیستی بەڕێوەبەرایەتی حوکومی دنیادا پلەی ٣٣ی هەبوو کە لە سەرووی ئیتاڵیا بوو بەڵام لە ساڵی ٢٠١٥ بۆ پلەی ٦٦ دابەزی. هەروەها لەڕووی سەربەخۆیی دادگاوە تورکیا لە کۆی ١٤٢ دەوڵەتدا پلەی ٨٨ی هەیە کە پلەیەکی زۆر نزمە. لە ڕووی ئازادیی ڕۆژنامەگەریدا پلەی ١٤٨ی هەیە کە ١٧٩ دەوڵەت تیایا بەشدارن. ئەو پلەیە زۆر زۆر نزمە. ئەوە باسی ٢٠١٥ەیە کە ئەردۆگان لەم دوو سێ ساڵەی دوایی تەمەنیدا تورکیای تەواو کردۆتە وڵاتێکی دیکتاتۆریی داڕوخاو.
پرسیار ئەوەی ئایا خەونی ئەردۆگان دێتە دێ؟ ئایا دەتوانێ خەلافەی ئیسلامی لەسەر شێوزای خەلافەی لەناوچووی عوسمانی بگەڕێنێتەوە؟
وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارە نەخێرە ئەگەر زانیمان تورکیا لەناوەوە بە دەست چەند کێشەی گەورەوە دەناڵێنێت کە هەر بۆ پۆشینی ئەو کێشانەیە ڕوو لە دەرەوە دەکات و داگیرکردنی عەفرینیش پەیوەندی ڕاستەوخۆی بەو کێشانەوە هەیە.
ئەگەر زانیمان گولەنیەکان کە نوسخەیەکی تری ئیسلامین چ هەڕەشەیەکی گەورەیەن بۆ ئەردۆکان دروست کردووە زیاتر بۆمان دەدرکەوێ خەونی ئەردۆگان پووچەڵ دەبێتەوە. ئەگەرچی گولەین و ئەردۆگان هەمان شتن بەڵام لەوەدا جیاوازن کە گولەنیەکان هەر بەپێی تەقیەی ئیسلامی پێیانوایە هێشتا کاتی ئەوە نییە بە ئاشکرا باس لە گێڕانەوەی خیلافە بکرێ بەڵکو وا پێویست دەکات جارێ بۆ فریودانی دنیای ڕۆژئاوا دیموکراتی و مافی مرۆڤ و شتی تر بە گرنگ سەیر بکرێن لەبەر ئەوەی هێشتا موسڵمان هێزی کەمە.
هەڕەشەیەکی تر بۆ سەر دەستەڵاتی ئەردۆگان و خەونەکەی ئەو ژنەیە کە لەسەرەوە ناوی هات، میراڵ ئاکشنار. ئەو ژنە توانیویەتی جەماوەرێکی گەورەی عەلمانی بۆ خۆی کۆبکاتەوەو مەبەستیەتی تورکیا لەم زەلکاوە دەربهێنێت کە بەهۆی ئەردۆگانەوە تێیکەوتووە.
ناکرێت ئەوە بشارینەوە کە ئەو ژنەیش لەبەرامبەر مەسەلەی کوردا هەمان ڕوانینی ئەردۆگانی هەیە و باوەڕی بەوە نیە نەتەوەیەک هەبێ بەناوی کورد بەڵام زۆر ڕەخنەشی لە ئەردۆگان گرتووە کە سەرکردە کوردەکانی ئەشکەنجە داوە و لە زیندانی خستوون.
بەبڕوای من هەڕەشەی هەرە گەورە بۆ سەر ئەردۆگان بەتایبەتی و هەموو حوکمێکی ئیسلامی بەگشتی ئەو گۆرانەیە کە لەم چەند ساڵەی دوایدا بەسەر دنیای ئیسلامدا هاتووە. دنیای ئیسلام بەتایبەتی لەگەڵ هاتنی داعشەوە بەهیچ شێوەیەک ئەوەی جاران نییە و زۆر گۆڕاوە.
بەشێکی زۆری ئەو جەماوەرە هیوای بە حزبی ئیسلامی نەماوە بۆئە ئەردۆگان ناتوانێت لە ڕێگای هەڵبژاردنی ڕاستیەوە خۆی نوێ بکاتەوە. لە هەڵبژاردنی ئایندەدا ئەردۆگان چاوەڕێ دەکرێ بکەوێت و میراڵ ئاکشنەر جێگای بگرێتەوە. ئەمە تەنیا پەیوەندی بەتورکیاوە نییە بەڵکو پەیوەندی بە هەموو دنیای ئیسلامیەوە هەیە. لە باشووری کوردستانیشدا ئیسلامیەکان شکستی گەورە دەخۆن یەکگرتوو لەمێژە هێزی خۆی لە دەستداوە.
ئەمجارە گۆڕان و کۆمەڵیش بەشێکی زۆری کورسییەکانیان دەدۆڕێنن. ئەگەر گەندەڵی و دیکتاتۆریەتی پارتی و یەکێتی نەبووایە گۆڕان لە دایک نەدەبوو و حزبەک ئیسلامییەکانی ترش بەو شێوەیە دەرنەدەکەوتن. ئەو گۆڕانکارییە هەر خۆی دواجار لە بەرژەوەندی ئەردۆگان و پارتەکەیدا نییە کە ئەوە چەند ساڵە بەشێکی هێزەکەیان لەو هەرێمە وەردەگرن بەتایبەتی دوای ئەوەی لەگەڵ بنەماڵەی بارزانی پەیمانی بازرگانیان مۆر کردووە. ئەگەرچی ئەردۆگان بەپێی ئەو باوەڕەی هەیەتی ئەوەی بە خەیاڵیدا نایەت مۆرکردنی پەیمانە.
