Skip to Content

كێ کردیو كێ خواردی…؟! … موزەفەر عەبدوڵڵا

Closed
by ئازار 13, 2018 General

ئەمە گوتەیەکی پڕ ماناو مەغزای لەمێژینەیە کە هەمیشە لەسەر زاری خەڵکەو دەوترێتەوە لە کاتی بردن و دزینی بەرهەمی کاروڕەنجو تێکۆشانی کەسانێک لە لایەن یان کەسانیکەوە.ئەم گوتەیە ڕێک دێتەوە لەگەڵ کرۆکی سیستەمی سەرمایەداریدا کە چینی کرێکار کار دەکاتو چینی بۆرژوا بەرهەمی کار دەیخوات.بێگومانە هەمو ئەمەش بەهۆی ئەوەی چینی بۆرژوای خاوەن سەرمایەو ئامرازەکانی بەرهەمهینان بە هێزی ڕێکخراوی دەسەڵاتی سیاسی لە چوارچیوەی دەوڵەتو حکومەتو دامودەزگا یاساییو راپەراندنو قەزایی و چەکداری و راگەیاندنو دەیانی دەزگای تر هەلومەرجی بەرهەمهینان دەپارێزێت.

ئێستاش کە سەروبەندی یادی ساڵانەی هاتنە مەیدانی جەماوەری کوردستانە لە دژی ڕژێمی قەومی فاشی بەعس لە ساڵی ١٩٩١ هەمیشە گوێمان لەم گوتەیە دەبێت کە ڕاپەرین خەڵک کردی بەڵام پارتی و یەکێتی وەک تاقمێکی چەکداری شاخی بنەماڵەیی و خێڵەکی بەرهەمی راپەرینی خەڵکیان خواردو لەبەری حەسانەوەو بونە خاوەنی دەسەڵاتو پارەو کۆمپانیاو ڤیللاو سەرمایەو خەڵکیشیان لەبرسا کوشتوە.

بۆڵێکوڵینەوەو ڕونکردنەوەو رایدانێکی کورت لەسەر پرسی ڕاپەرینو پاسادانی بەسەر ئەم گوتەیەدا، وا پێویست دەکات لێرەدا جارێکی تر دوای ٢٧ ساڵ چاوێکی ڕەخنەیی خێرا بخشێنینەوە بەسەر هەمو ئەو ڕوداوانەدا کە لەوساڵانەدا ڕویاندا.

دیارە ئەوە ڕوونە کە ڕوداوی هاتنە مەیدانی خەڵکی لە: ڕژانە ناو کۆڵانو شەقامو گۆڕەپانەکانەوە تا هێرش بردن بۆ سەر بنکەو بارەگاکانی بەعس و سەربازگەو جبەخانەو ، تەنانەت تا دامودەزگا و کۆگا حکومیەکانو بەتاڵانبردنیان، هەموی لە سایەی هەلومەرجێکی سیاسی پڕ ئاڵوگۆڕو وەرچەرخانی نێودەوڵەتی و ناوچەیی وناوخویدا بوو. وە جەماوەر بە بێ یەکگرتن و ڕێکخراوبونی جەماوەری چینایەتی خۆیان و، بە بەرزکردنەوەی دروشمی وەدەرنانی ڕژێمی سەرکوتگەر دەبێت لە کوردستان بچێتە دەر کۆببنەوە و دەستیان دایە ڕاپەین.ئەمە جگە لە چەندین دورشمو خواستی ترکە هەنێکیان مۆرکی چەپییان پێوە بوو . زۆریشیان پیاهەڵدان و ستایشی حزبە قەومی یەکان و هیزی پیشمەرگەو سەرکردەکانیان بوو لە لایەن ئەندامانو لایەنگرانیان و رێکخستنە نهینی یەکانیانەوە لەناو خەڵکدا.

تا ئەو جێگایە دەگەڕێتەوە بە هەلومەرجی ناوخۆیی بریتی بو لە بونی ڕژێمی سەرکوتگەری ناسیونال قەومی عەرەبی کە دەیان ساڵ بوو بە ئاگرو ئاسن دەسەڵاتی سەپاندبو بەسەر خەڵکی عێراق بە گشتی و کوردستان بە تایبەتی .وە هەمو جوڵانەوەو حزبو چالاکییەکی سیاسی وڕێکخراوەیی قەدەغەکردبوو. لەوانەش جوڵانەوەی ناسیونال قەومی کوردو حزبەکانیان، کە گەورەترینیان یەکێتی و پارتی بونو، خاوەنی هێزی چەکداری ملیشایی دەیان ساڵ بون.

هاوکات ڕژێم تازە لە شەڕێکی هەشت ساڵە لە دژی رژێمی ئیسلامی لە ئێران هاتبوە دەر.بەهۆی ئەو شەرەوە توشی قەیرانێکی قوڵی ئابوری بوبو. ئەمە سەرەڕای قەیرانی قوڵی ئایدیولۆژی و سیاسی جوڵانەوەی ناسیونالیزمی عەرەبی ، کە حزبی بەعسی دەسەڵاتدار لایەنیکی بەهێزی بوو، لەبەرامبەر کۆمەڵێک بەرهەڵست – تحدیات –ی نوێی ئەو دەروانە.لەوانە بە تایبەتی بە دەسەڵات گەییشتنی جوڵانەوەی ئیسلامی سیاسی شیعەگەرا لە ئێران کە ببوە مەترسی گەورە بۆ سەر دەسەڵاتی ناسیونال عەرەبی ئیسلامی سونەگەرا ،بە تایبەتی لە کەنداوی عەرەبی.بیگومان ئەمەش خۆی یەكێک لە هۆکارە سەرەکی یەکان بوو بۆ بەرپابونی ئەو جەنگە کۆنەپەرستانەیە.

دوای کۆتایی هاتنی جەنگ کە هەشت ساڵی خایاند ،لە چوارچیوەی هەلومەرجێکی تازە بەدیهاتویی جیهانیدا ، ڕژێمی بەعس بۆ قەرەبو کردنەوەی هەمو شکستە ئابوری و سیاسی و سەربازی یەکانی ، کوەیتی داگیرکرد .لەم شەڕو داگیرکاریەشدا نەک هەر سەرکەوتو نەبو بەڵکو شکستێکی گەورەی تری توش بوو کە بووە زیاتر قوڵبونەوەی چەند قاتی قەیرانە هەمەلایەنەکانی .
بێگومان هەمو ئەمانە هاوکات بوو لەگەڵ دەسپێکردنی گەورەترین ئاڵوگۆڕو وەرچەرخانی جیهانی کە خۆی لە کۆتایی هاتنی دوو جەمسەری دونیا ،کە هەرەسی جەمسەری بلۆکی ڕۆژهەڵاتی بەناوی سوسیالیستی و باڵادەستی هەرە ڕاستی بۆرژوا ئیمپریالی بوو، بە ڕابەری ئەمریکا.وە ئەم داگیرکاریو شەڕەی ڕژێمی بەعسیش لە کوەیت بوە ئامرازو بەهانەیەک بۆ زیاترهێزنواندنی ئەمریکاو دەخاڵەت لە عێراقو ناوچەکەو ڕاگەیاندنی سیاسەتو ستراتیژی نوێی جیهانی .

سەرەنجام ڕژێمی بەعسو سوپا زەبەلاحەکەی بە شکستێکی گەورە پاشەکشەی کردو بە تەواوی بوە مایەی لاوازی دەسەڵاتە سەرکوتگەرەکەیو بیزاری زیاتری خەڵک .وە هاتنە پێشەوەی دەرفەتی زیاتر بۆ نیشاندانی ئیرادەیان لە دژی رژیم.دیارە پێویستە ئاماژە بەوەش بکەین کە ئابڵوقەی ئابوری جیهانی لە لایەن ڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکانەوە، کە ئەمریکا باڵادەستی رەهای بەسەریدا هەبوو ،خەڵکی کردبوە سەر ساجی عەلی ،وەک دەڵێن ، کە ئەمەش هۆکارێک بو بۆ زیاتر توڕەبونی خەڵکو سود وەرگرتن لەهەر دەرفەتێک بۆ روخانی ڕژێم.

هەمو ئەمانە هاوتەریب بوون لەگەڵ بانگشەکانی ئەمریکاو دەوڵەتە هاوپەیمانەکانی ڕۆژئاواو ناتۆ بۆ دیموکراسی ومافی مرۆڤ و زۆر دروشمی بریقەداری تر.وە کاریگەریان هەبوو لەسەر پەرەگرتنی نارەزایەتی خەڵکی کوردستان تا ئاستی ڕاپەرین بەمانا باوەکەی . ئەمە جگە لەوەی پارتی ویەکیتی و هاوپەیمانەکانیان لە پێش جەماوەرو ڕێکخراوە چەپەکانەوە باشتر لە خۆ ئامادەکردنی ریکخراوەیی و سیاسی و سەربازیدا بون بۆ ئاڵوگۆڕەکان.ئەوان هەمیشە وەک بەدیلی سیاسی ئامادە بون و نەخشەو پلانیان دادەڕیژا.خۆ ئەگەر چی لەناو شارەکان سەرمەشقی هەمو خۆپیشاندانو هەڵمەتەکانیش نەبوبن بەلام هەمێشە خۆیان وەک بەدیلی سیاسی و کۆمەڵایەتی و سەربازی رژێم دەخستە پێش چاو.

ئەگەرچی ڕێکخراوو گروپو هەڵسوراوەکانی بزتنەوەی کۆمۆنیزمی کرێکاریش بە گشتی ، سەرەڕای دستبردنیان بۆ کۆبونەوە گشتی یەکانی کرێکاران و خەڵکی لە کارگەو گەڕەکو شوێنە گشتی یەکان و،دامەزراندنی شوراکانو هەڵبژاردنی نوێنەرانو قسە کردن لە دەسەڵاتی شورایی بەرامبەر بە دەسەڵاتی حزبە قەومی یەکان ، بەڵام هەر کەوتنە ژێر کاریگەری ئەو دۆخو کەشە سیاسی و فکری یەی کە باڵی کێشابوبەسەر جیهانو عیراقو کوردستاندا.هەر بۆیە ئەم چەپە نوی یەش بوە پاشکۆی روداوەکان.

ئەم چەپە نوێیەش هێشتا هەر بڕوای وابو کە هەرهاتنە مەیدانێکی بە کۆمەڵی خەڵک و بەرزکردنەوەی دروشمی روخانی ڕژێمێک خود بە خود دەیگەیەنیتە سەر دەسەڵاتی دڵخوازی خۆیان.ئەمەش یانی دانانی ئەم ڕوداوانە بەهەمان پرنسیپ و پیوانە گشتی یەکانی راپەرینە نەریتی یەکان بە بی لەبەرچاو گرتنی ئەو هەمو ئاڵوگۆڕو وەرچەرخانە فکری و سیاسیو ئابوری و کۆمەڵایەتی و سەربازییە کە لەو سەروبەندەدا هاتنەپێش.

بۆیە کاتێک لەم گۆشە نیگایەوە،و لە بۆتەی هەمو ئەو دۆخە ناوخۆییوناوچەییو جیهانی یەدا چاو بخشێنینەوە بەو ڕوداوانەی مانگی مارسی ٩١ ، کە پێیان دەڵێین ڕاپەڕین ، دەگەینە ئەو ڕایەی کە بەڵێ ئەم ڕوداوانە ئەگەر چی بوە مایەی هاتنە مەیدانی خەڵک و بە گەڕ خستنی ئیرادەیان و کۆمەڵێک دەسکەوتو ئەزمونیش بەڵام لە ڕووی ناوەڕۆکی ئایدیولۆژیو فکریو سیاسیو کەلتورو نەریتەوە لە چوارچێوەی جولانەوەی ناسیونال قەومی کورد- کوردایەتی-بوو، کە ناوەڕۆكێكی بنەماڵەیی و خێڵەکی لەڕادەبەدەر دواکەوتوانەی هەیە .بە تایبەتی ئەم جولانەوەیەش لەهەر کاتێک زیاتر کەوتە ژێر هەژمونی ئاسۆو ئامانجەکانی ئەو وەرچەرخانە راستڕەوی جیهانی یە بەرابەری دەوڵەتی ئیمپریالی ئەمریکا .
هەر بۆیە ئەگەر خەڵکی راپەڕینێشیان کردبێت و ئەم تاقمانە هیچیشیان نەکردبێت لەو ڕوداوانە بەڵام بەرهەمەکەیان خوارد بەهۆی ئەوەی ئەوان بەدیل بون و هێزی ڕێکخراوی سیاسیو سەربازی و دەیان ساڵ ئەزمونیان هەبوو.

جا هەر ڕاو بۆچونو لێکدانەوەیەک بۆ ئەو ڕوداوانە، بۆ ئەوەش کە پێی دەڵێین ڕاپەڕینی ئازاری ١٩٩١ ،کە ئاکامەکەی گرتنی دەستی دەسەڵاتی سیاسی ئەمانە بون تا ئییستا، لەم گوشەنیگا چینایەتی یەوە نەبێت ئەوە ناتوانێت ڕاوبۆچونو هەڵویستگیری بابەتی و دروستی سیاسی کۆمۆنسیتانە بێت بۆ ئەو ڕودوانە. وە ناشبێت بە ئەزمونێک بۆ داهاتوی بەرەی ئازادیخوازی و یەکسانیخوازیو چەپوکۆمۆنسیت.

بۆ ئەوەی لە داهاتودا دەرفەت نەدرێت بەوەی بەرهەمی کاروڕاپەڕینی زۆرایەتی خەڵک کەمایەتی یەکی چەکداری دزو گەندەڵ بیخوات وەک ئەم سی ساڵە ئەوە پێویستە جەماوەر خۆیان لەسەر فکرو سیاسەتو نەریتو شێوازێکی نوێ ڕێکخەنو چەکدار کەن.وە داوای بەدیلو دەسەڵاتی ڕاستەوخۆی خۆیان بکەن کە ئەویش دەسەڵاتی جەماوەری شورایی یە لە خوارەوە بۆ سەرەوە کە لە روداوەکانی ئازاری ٩١ سەریهەڵداو بۆتە ئەزمونێک بۆ داهاتو سەرەرای هەر کەموکوری یەک کە هەیبوو

Previous
Next
Kurdish