Skip to Content

ئه‌ندێشه‌ى به‌ سه‌رۆك بوون ….  عه‌لى مسته‌فا

ئه‌ندێشه‌ى به‌ سه‌رۆك بوون …. عه‌لى مسته‌فا

Closed
by نیسان 11, 2018 General, Opinion

سايكۆلۆژياى به‌ سه‌رۆك بوون ياخود هه‌وڵدان بۆ ئه‌وه‌ى ببيت به‌ سه‌ركرده‌يه‌كى ديارى ناو كۆمه‌ڵگاو يان به‌ڕێوه‌بردنى ڕێكخراوێكى نه‌ته‌وه‌يى نيشتمانى، به‌ ته‌نها حه‌زێكى خۆپه‌رستى و مه‌به‌ستێكى شه‌خسى نييه‌، تا بتوانرێت له‌ ڕێگاى حه‌زه‌وه‌ بگه‌يته‌ مه‌به‌ستى سه‌ركردايه‌تى كردن. ئه‌وانه‌ى به‌ته‌نها ويستيان ده‌سه‌ڵات و كۆمه‌كى خوديه‌ له‌ مانه‌وه‌يان يان گه‌يشتنيان به‌ لووتكه‌ى ده‌سه‌ڵات، له‌ به‌رهه‌ڵستى و پرۆسه‌ى ئينتماى بزۆزى خۆيه‌وه‌ سه‌ركێشى بكات ئه‌وا دواجار به‌ له‌به‌رچاو نه‌گرتنى دۆخى سياسى و ماف و ئه‌ركى نيشتمانى و نه‌ته‌وه‌يى و به‌ هه‌ند نه‌زانينى ديبلۆماسيه‌ته‌كانى ناوه‌كى و ده‌ره‌كى هه‌وڵێكى هه‌ناسه‌ كورت و پرۆسيسه‌ كردنێكى نا عه‌قلى و دور له‌ واقيعى سياسى به‌رئه‌نجامى ده‌بێت. بۆيه‌ پێويسته‌ ئه‌ندێشه‌ كردن بۆ سه‌رۆكايه‌تى له‌ تێڕوانينێكى سياسى كۆمه‌ڵايه‌تى سه‌رچاوه‌ بگرێت و له‌ سه‌ر ئينتماى به‌رژه‌وه‌ندييه‌ باڵاكانى نيشتمانى و به‌ دروست هه‌ڵگرتنى هه‌ستى ئينسانى چه‌كه‌ره‌ بكات.

ژينگه‌ى سياسى و بارودۆخى كۆمه‌ڵايه‌تى و هه‌ڵكشان و داكشانى ماف، به‌ده‌ست نه‌يارانى نه‌ژادى نيشتمانى و نه‌ته‌وه‌ييه‌وه‌، هۆكارێكن به‌ڕووى هاوڵاتى و خۆجێيه‌ جيوازه‌كانى نيشتمانه‌وه‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌ و ده‌بێته‌ مايه‌ى سه‌رنج و قبوڵ نه‌كردن و هه‌ڵوه‌سته‌ كردنى نيشتمانيانه‌و، دژ وه‌ستانه‌وه‌ به‌ ڕووى داگيركارى و نادادوه‌رى. وه‌هه‌روه‌ها بوونى سه‌رپێچييه‌ ياسايى و سياسى و، زه‌وت كردنى ئه‌ركى نيشتمانى و كللتور و ڕه‌وشت و به‌ها ئينسانيه‌كان، له‌ پاڵ بابه‌ته‌كانى تر دێن كه‌ ده‌بنه‌ مايه‌ى نيگه‌رانى و پێشێلى مافى ده‌سته‌يه‌ك يان ميلله‌تێك يان گروپێكى فيكرى و ڕێكخراوو حزبێكى سياسى. ئه‌مه‌ش توڕه‌يى و ناڕه‌زايى لێده‌كه‌وێته‌وه‌ و ده‌بيته‌ ده‌نگۆيه‌كى گه‌وره‌و، ئه‌م ده‌نگۆيه‌ش هه‌ر نه‌ته‌وه‌يه‌ك به‌فرسه‌تى ده‌زانێت بۆ ئه‌وه‌ى له‌سه‌ر ماف و ئه‌رك بێته‌ ده‌نگ و پێشه‌وايتى پرۆسه‌يه‌كى ئه‌خلاقى بكات.

له‌ نێوه‌ندى هه‌موو ئارێشه‌كانى نيشتمانى و ئينسانيدا كه‌سايه‌تيه‌ك به‌ شێوه‌يه‌كى ديناميكى يانيش به‌ شێوه‌يه‌كى ئه‌رك هه‌ڵگرتن ده‌بێته‌ سه‌رده‌فته‌رى چاره‌نووسه‌كان و هه‌موو لايه‌كى ماف خوراو چاوى ئومێدى ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر، بۆيه‌ ئه‌و كه‌سه‌ى ئه‌م به‌رپرسياريه‌تيه‌ سه‌ره‌تاييه‌ هه‌ڵيده‌گرێت ده‌بێت به‌ شێوه‌يه‌كى ژيرانه‌ ڕه‌فتار له‌گه‌ل دۆخه‌ جياوازه‌كاندا بكات، واقيع و ناواقيع له‌ پێگه‌ى سياسى خۆيدا به‌ وردى ده‌ست نيشان بكات و له‌ ڕێژه‌ى له‌ سه‌دا (98) له‌ بابه‌ته‌ عاتيفى و سۆزدارييه‌كان بێته‌ ده‌ره‌وه‌. بۆ ئه‌وه‌ى بتوانێت پرۆسه‌ى به‌رپرسياريه‌تى موماره‌سه‌ بكات و خولياى گه‌يشتن به‌ ده‌سه‌ڵات و داكۆكيكردن له‌ داواكانى گه‌ل و به‌رگريكردن له‌ خاك و به‌هاو بنه‌ما نيشتمانيه‌كان، له‌ چوارچێوه‌يه‌كى كۆنتڕۆلكراودا به‌ده‌ست بێنێت.

باڵاكردن و بوون به‌ گه‌وره‌يه‌ك ختووكه‌يه‌كى خۆپه‌رستييه‌ له‌ هه‌موو مرۆڤێكدا هه‌يه‌، واته‌ هه‌موو مرۆڤێك له‌ هه‌ردوو ڕه‌گه‌زدا ئاره‌زووى ئه‌وه‌ى هه‌يه‌ ببێته‌ سه‌رۆك، جا سه‌رۆكى ڕێكخراوێكى مه‌ده‌نييه‌ ياخود قوتابخانه‌يه‌كه‌ ياخود ده‌زگايه‌كى خێرخوازييه‌، يان كه‌لكه‌ڵه‌ى ئه‌وه‌ى هه‌يه‌ له‌ كۆنگره‌كه‌دا به‌ بێ مه‌رج و هيچ هه‌وڵێك ئاره‌زووه‌كه‌ى بێته‌ دى و ببێته‌ سه‌رۆكى حيزب. ئه‌دى ئاره‌زووى بوون به‌ سه‌رۆكى نيشتمانێك و ميلله‌تێكى چه‌ند مليۆنى ده‌بى چ ئاره‌زووێكى گه‌وره‌ بێت، بۆ هه‌ر ئينسانێك بێته‌ دى. گومان هه‌ڵناگرێت كۆمه‌ڵێك شت هه‌يه‌ خوا پێدانه‌، وه‌ك هه‌موو ئه‌و خاڵ و خاسيه‌تانى له‌ مرۆڤى قياديدا هه‌يه‌، له‌ مرۆڤێكى تردا نيه‌. به‌ڵام جێگاى ئاماژه‌و گرنگى پێدانه‌ هه‌موو مرۆڤه‌ قيادييه‌كان چۆن هه‌نگاو له‌گه‌ڵ دۆخ و ژينگه‌ى سياسى و بزوتنه‌وه‌ى شۆڕشگێڕى و تێكۆشاندا هه‌ڵده‌گرن تا بتوانن ببن به‌ سه‌ركرده‌يه‌كى لێهاتوو و ديارى كۆمه‌ڵگا.

هه‌موو كه‌سايه‌تييه‌ سياسيه‌ عه‌قليه‌كان له‌پاڵ ئاره‌زووى به‌ هێزى خۆپه‌رستيان بۆ گه‌يشتن به‌ سه‌ركردايه‌تى باڵا، ده‌بێت به‌ هۆشيارى كۆمه‌ڵايه‌تى و جێبه‌جێكردن و به‌ڕێوه‌بردنى ووردى ئيدارى نيشتمانى موماره‌سه‌ى پێشه‌وايه‌تى خۆى بكات، وه‌ك ئه‌وه‌ى له‌ هه‌ر هه‌يئه‌تێكدا كۆنترۆلى سيفاتى پێشه‌وايه‌تى خۆى بپارێزێت و له‌ سيفاتدا جێبه‌جێى بكات. ته‌نانه‌ت هه‌وڵه‌ سه‌ره‌تاكانى تيكۆشان بۆ مه‌سه‌له‌ نيشتمانى و چاره‌نووس سازه‌ نيشتمانيه‌كان پێويست ده‌كات پێشه‌وا وه‌ك نوێنه‌رى يه‌كه‌مى نيشتمانى بێته‌وه‌ ڕيزى هاولاتيان بۆ كاركردن و هه‌و‌ڵى به‌ره‌و پێش بردنى ئه‌ركى بريار و جيبه‌جێكردن، بۆ ئه‌وه‌ى بتوانرێت له‌ لووتكه‌ى كۆميته‌ى نيشتمانيدا ياسا بۆ هه‌موو بابه‌ته‌ جوداكان دابڕێژرێت و جێبه‌جێكارى هاوسه‌نگ ببێته‌ مه‌سه‌له‌يه‌كى نيشتمانى. هه‌ر كات كه‌سايه‌تى سياسى هه‌ڵكه‌وت مه‌رج نيه‌ ببێته‌ مايه‌ى ئومێدى كۆمه‌ڵگاو له‌ به‌رژه‌وه‌ندى هاوبه‌شدا بمێنێته‌وه‌. ئه‌مه‌ حاله‌تيكى شازه‌ به‌لام تۆتاليتاريه‌كى كۆمه‌ڵايه‌تيه‌، به‌و واتايه‌ى كۆمه‌ڵگا به‌ تێكڕاى ويست ئه‌م جۆره‌ پێشه‌وايه‌يان بژارده‌ بووه‌. هه‌ر له‌هه‌مان حاله‌تيش كاتێك بژارده‌كه‌ هى كۆمه‌ڵگا بێت پێشه‌وايه‌تيه‌كى كۆمه‌ڵايه‌تى پارێزه‌رى به‌رژه‌وه‌ندى گشتى ده‌بێت.
له‌ هه‌ردوو حاله‌تدا ئێمه‌ بۆ سيفاته‌ قيادى و ويستى ناخى قاعيد بۆ جێبه‌جێكارى ده‌گه‌ڕێينه‌وه‌، چونكه‌ له‌ هه‌ردوو باردا بژارده‌كه‌ له‌لاى گه‌ل ياخود كۆمه‌ڵگاوه‌ بووه‌، ئه‌مه‌ش ته‌نها بژاردنه‌ وه‌ك نوێنه‌ر چ له‌ هه‌ڵبژاردنى گشتيدا ياخود ڕازى بوون له‌ دۆخيكى نائاساييدا، وه‌ك ڕاپه‌رينى ده‌سته‌يه‌ك يان گه‌لێك به‌سه‌ر به‌رامبه‌ردا. ئيتر ئه‌وه‌ى ده‌مينێته‌وه‌ سيفاتى قيادى و ويستى ناخى قاعيده‌ له‌ ئان و ساتى پێشه‌وايه‌تى كردن و ئه‌رك هه‌ڵگرتنى نيشتمانى و ڕێكخراوه‌يى و ديبلۆماسى و پاراستن و يان بێسه‌روبه‌ر كردنى به‌رژه‌وه‌ندى گشتى خه‌ڵكدا.


عه‌لى مسته‌فا / شه‌قڵاوه‌

Previous
Next
Kurdish