ئۆپەرێتی گۆڤارەکانی منداڵان … نوسینی: عەلی حەمەڕەشید به‌رزنجی

کۆمەڵێک منداڵ لەسەر شانۆ کە دەردەکەون، یان ھەریەکەیان گۆڤارێکی منداڵانی پێیە،یان جلوبەرگەکانیان بە بەوێنەی بەرگی گۆڤارەکان نەخشاون،یان بەس بەرگەکانیان لکێنراوە بە سنگ و پشتی منداڵەکانەوە و کڵاوەکانیشیان ھەر لەو بەرگانە دروستکراون ،ئەم گۆرانییە دەڵێن:
گۆڤارەکان :

ببینن چــــــەند ڕازاوەین……….چــەپکە گوڵی ئەم ناوەین
ھــــاوڕێی گشت منداڵانین……….بۆیە وەک ئـــەوان جوانین
پڕ زانیـــاری گـــــرنگین……….بۆ تــاریکی گـــــزنگین
ڕوومــان کردە ھـــەرجێیە……….خەندە و خــــۆشی لەوێیە
نەخشاوین بە وێنەی جوان………..تا دڵخۆشببن ھەمــــووان
منداڵان: کۆمەڵێک منداڵی تر کە لە کوڕ و کچ پێکھاتوون لەملاولای شانۆکەوە بە تێکەڵی وەستاون و ئەم گۆرانییە دەڵێن:
چــەندە جوان و دڵگیرن……….ھـــاوڕێمانن ،زۆر ژیرن
شـــادیتان پێیە کەدێن……….ھەموو دەڵێین بەخێربێن
گۆڤارەکان:
ھــاوڕێ ئازیزەکـانمان……….سوپاسی بێ پایانمــان
بۆ ئێوەی وریا و نــازدار……….منداڵانی گـوند و شــار
لەھەرکوێ پێمان دەگەن………..پێشوازیمــان لێدەکەن
منداڵەکان:
ھـەتا زیاتر بناسـرێن……….کە ئێوە چین؟ئێـوە کێن؟
دەی خــۆتان بناسـێنن……….ئێمــەی منداڵ بدوێنن
گۆڤارەکان:
ئێمەش وەک ئێوە جوانین……….گۆڤــــــاری منداڵانین
تایبەتین بە ئێوەی گوڵ……….خــۆشیتان دەخەینە دڵ
ئەوا بۆ خـــۆ ناساندن………..یەک یەک دێینە دواندن
منداڵەکان:
فەرموون ئازیزان فەرموون……….ھــاوڕێیانی پڕ ئەزموون
ئێمەی منداڵ ئامــادەین………..تەماشــای ئێوە دەکەین
یەکێک لە گۆڤارەکان بەلەنجەولار دێتە پێشەوە کە ئەویش گۆڤاری ( پەپولە) یە و جلەکانی کۆمەڵێک پەپولەی باڵنەخشین و ڕەنگاوڕەنگی پێوەیە لەگەڵ بەرگی گۆڤاری ( پەپولە) و دەڵێ:
منداڵە ڕۆح سوکەکــان…..نەشمیلە بچوکەکـــان
ھەتا زیـــاتر بمناسن…..وەرن وەرن بــۆ لای من
من گۆڤـارێکی شــەنگم…..ڕازاوە و ڕەنگــاوڕەنگم
بمبینن چـەند ڕەنگینم…..لای ئـێوە زۆر شـــیرینم
کێ بمکات بە ھاوڕێی خۆی….ســودی زۆرم دەبێت بۆی
مانگی جــــارێ دەردەچم…..بە دیدارتان شـــاد دەبم
پەڕەکانم نەخشـــــاون…..تیشکی زانست دەھـــاون
بە چیرۆک و ھۆنـــــراوە…..شیرینیم بە خــــۆم داوە
بمبینن لە ھــــەر جێیە…..زانیاری تـــــازەم پێیە
بمناسن ئــــــازیزانم…..پەپولەی ھــــاوڕێتانم
جوانم ،ھەروەکو خۆتان…..چونکە تایبەتم بۆتــان
گۆڤاری (جگەرگۆشەکان) دێتە پێشەوە کە وێنەی کۆمەڵێک منداڵی پێوەیە و بەرگی گۆڤارەکەشی پێوەیە و دەڵێ:
منیش جگەرگۆشەکـــــانم………ھەروەکو پەپولە جـــوانم
لەگەڵ ئەو و لەگەڵ ئێوەش……….ھــــاوڕێیەکی میھرەبانم
دەی بمکەن بە ھاوڕێی خۆتان……….سودی زۆرم دەبێت بۆتان
منیش جگەرگۆشەکــــــانم…….گۆڤارێکی شەنگ و جـــوانم
دەی بمکەن بە ھاوڕێی خۆتان…….سودی زۆرم دەبێت بۆتــــان
بە بابەتی جــۆرا و جــۆرم…….بە زانیـــــاری باش و زۆرم
بە چیرۆک و بە ھۆنــــراوە…….جوانیم زیاتر بە خـۆم داوە
وەکـــــــو گوڵزاری ڕازاوە……تــــا بمناسن لە گشت لاوە
ڕاھاتووم مانگی جارێک دێم…….بۆ لای ئێوەی جوان و ھاوڕێم
بە بـــابەت و زانیاری نوێم……لەگەڵتاندا بێدەنگ بدوێم
گۆڤاری (خەندە) ش دێتە پێشەوە بەپێکەنین وڕوی خۆشەوە و بەرگی گۆڤارەکەی پێوەیە و دەڵێ:
وەکــو پەپولە و جگەرگۆشەکان……….خەندە دەخەمە سەر لێوەکانتان
ھەموو بمناسن گۆڤاری خەندەم………..ھاوڕێی ئەوان و ئێوەشم ھەردەم
ســــودێکی زۆرم ھەیە بۆ ئێوە………بچمە لای ھەرکەس خەندەی لە لێوە
ئــازیزانم مـن گۆڤــــاری خەندەم…….ئای کە دڵخۆش و شاد و ئاســــوودەم
ســــودێکی زۆرم ھــــەیە بـــۆ ئێوە……بچمە لای ھەرکەس خــەندەی لە لێوە
چیرۆکی خـــۆش و ھۆنــراوەی شیرین……وێنەی ڕەنگا و ڕەنگ ڕازاوە و ڕەنگــین
بابەتی تـــازە ی پڕ لە زانیـــاری……..بۆ ئێوەی منداڵ دەکەم بە دیـــاری
گۆڤاری (گوڵەکان) ھەموو گیانی گوڵە و وێنەی بەرگی گۆڤاری گوڵەکانیشی پێوەیە دەڵێ:
من گۆڤاری گوڵەکــــانم……….بە بینینتان شادمــــانم
ھاوڕێی گۆڤاری پەپولە و………..خەندە و جگەرگۆشەکانم
من گۆڤاری گوڵەکانم……بە بینینتان شادمانم
وەکو ئێوە منیش جوانم……سەربڵندم ھاوڕێتانم
پڕ لە بابەت و زانیاریم……بۆ ئێوە جوانترین دیاریم
ئەو کاتانە زۆر دڵخۆشم……پڕ بە دڵ شادی دەنۆشم
کە دێم پێشوازیم لێدەکەن……لەگەڵ خۆتاندا من دەبەن
بە چالاکی و بە دەست و برد……دەمخوێننەوە جوان و ورد
(کانی) گۆڤارێکی ترە و لە شاری مھاباد دەردەچێت بۆ منداڵان بە گۆرانی دێتە پێشەوە و دەڵێ:
من کــانی مھابـــــــادم……..بە دیدارتــــان دڵشــادم
منیش وەک ھــــاوڕێکانم…….گۆڤــــــــاری منداڵانم
کە مانگـــــانە دەردەچم……..ئەوەندە دڵخــــۆش دەبم
وەک گوڵی بۆنخۆش و ئاڵ……..دەگــــەمە دەستی منداڵ
دەمکەن بە ھاوڕێی خۆیان……..زانیاریم پێیە بۆیــــان
(سڤۆرە) ش کە گۆڤارێکی منداڵانە و لە شاری دھۆک دەردەچێت دێتە پێشەوەو دەڵێ:
ئەز سـڤۆراپڕ ئەڤینم……..بۆ زارۆکـا خوێن شیرینم
پڕ خۆشتڤی و دەلالم…….شەنگ و شۆخ و شەپالم
سەرێ ھەیڤا دیارم……..بۆ ھـــــەڤالا نازدارم
ب نڤیسین و ھـــــۆزان……..ب چیرۆکـــــا زارۆکان
ب وێنە و زانیــــاری…….بۆ وە دەبم دیــــاری
گۆڤــارا ســــڤۆرەمە…….بۆ وە گەلــــەک فایدەمە
@@@
گۆڤاری( منداڵی سەردەم): دێتە پێشەوە و بەرگی گۆڤارەکەی پێوەیە و دەڵێ:
منیش گۆڤـــاری منداڵی سـەردەم…..بەھـــاوڕێیەتی ئێوە ئاســـودەم
لەگەڵ گۆڤاری جوانی گوڵەکـــان…..پەپولەو خەندە و جگەرگۆشەکـان
ھەموو ھاوکار و ھاوڕێ و ھاوڕازین……خۆشی بۆ ئێوەی منداڵ دەخــوازین
منیش منداڵی ســەردەم……شیرین و لێو بەخەندەم
گۆڤــــارێکی جیاوازم……بەخـــــۆمەوە دەنازم
وەک تایبەتی کارکردن…..کە بۆتە پێناسەی من
ھـەر چیرۆکێکم تیایە…..ھی زمانی جیا جیایە
کە کــراون بە کوردی…..بە شــیرینی و بە وردی
ھــەر وێنەکانی خۆیان…..دانراوەتەوە بۆیـــــان
زانیاری تازە و سـەردەم…..پێشکەش بە منداڵ دەکەم
دڵخۆش و شــــــادمانم…..کە ھــــاوڕێی منداڵانم
گۆڤاری( زەنگ و بەنگ): کە گۆڤارێکی تری منداڵانە و لە شاری دھۆک دەردەچێت ،دێتە پێشەوە و دەڵێ:
گۆڤارا زەنگ و بەنگم……بۆ زارۆکێن چەلەنگم
ئەزم ھاڤکار و ھەڤال……بۆ وەیێن جوان و دەلال
پڕ لە وێنە و ژ نەخشم……ئەڤینا خۆ د بەخـشم
ب چیرۆک و ھـۆزانم…..بۆ ھەمی ھــەڤالانم
منداڵێک دێتە پێشەوە و دەڵێ:
دڵمـــان پڕ لـە خۆشییە……….بۆیە ئاســـودە دیـارین
بەم ھـــاوڕێ ئـازیزانە………..زیاتر شـاد و بەختیارین
وا ئێستا ئێمــەی منداڵ……….ھاوڕێی پۆلێک گۆڤارین
گۆڤارەکان:
ئێمەی گۆڤـــار بە دیــاری……..بابـــەتی نـــوێ و زانیاری
چیرۆکی بە ســـــود و خۆش……..بزوێنەرێنەری ھەست و ھۆش
ھـۆنراوە و وێنـــەی ڕەنگین……..دێنین بـــۆ ئێوەی شـــیرین
ھەمــــوو مانگێک بەم شێوە……..دێینە دیـــــــــداری ئێوە
بە بابـــــەتی نوێوە دێین……..منداڵ لە کــوێ بێ لـەوێین
منداڵێک دێتە پێشەوە و دەڵێ:
ئەی ئێوە ھەر ئەوەندەن……..زانیاریمــــان پێدەدەن
ھاوڕێکانی ترتان کوان؟……..بۆچی نەھاتوون ئەوان؟
گۆڤارەکان:
ئازیـــزان ئێوە ژیــــرن……..دیــــارە کـــە ڕۆشنبیرن
ئێستا ھەر ئێمە ھاتووین…….ھەموومان تازە دەرچووین
ھەر کامێکمان زوو دەرچین…….لاتــــان ئامــادە دەبین
منداڵ:
حــەز دەکەم ئازیــزانم…….ناوەکــــانیان بزانــم
دەی ناوەکــــانیان بڵێن……..خۆ ئەوانیش ھەر ھاوڕێن
تــا ئـەوانیش بناســین……..بزانین ناوەکــــان چین
ئەوسا گۆڤارەکان یە یەکە دێنە پێشەوە و ناوی گۆڤارەکان دەڵێن کە ماوەیەک پێش ئێستا دەردەچوون بۆ منداڵان:
گۆڤاری پەپولە :
(پێلستانک) و(جــــۆلانێ)……..(تـــۆم و جیری) و (دیلانێ)
(باباگوڕگوڕ) و( گــــۆران)……..لەگەڵ (مێرگی منداڵان)
گۆڤاری گوڵەکان:
(بەرخەکــەم) و (حاجیلە)…………یان( شەمـامە) و ( گردیلە)
یــان (سمۆرە) و (کـــۆلارە)………..تا ئێستا ناویان دیارە
گۆڤاری زەنگ و بەنگ:
(کـــەپر) و (دنیای منداڵان)………یان (پێنووس) و (پەریستان )
(ئاگا) و(پەڕەسێلکە)و (ھەنگ )……( ئاڵەکۆک) و (شۆخ و شەنگ)
گۆڤاری کانی:
(پەلکـــــــەزێڕینە) ی ڕەنگین…….(منداڵی کـــورد)ی شــــیرین
(چریکە) ی جـــــوان و (نایە)…….. (جریوە)وەتــــــان بیرنایە
گۆڤاری خەندە:
(ھەرمانگ) و (مشکە) و (تان تان)…..یــــــــان (روداوی مـــنداڵان)
ئەی گۆڤـــــاری (ئەستێرە)……….یەکەم گۆڤـــــار بوو لێرە
ئا لەم بەشــــەی کوردستان……….بوو بە دیـــــاری منداڵان
گۆڤاری منداڵی سەردەم:
ئەی (کــــاروانی منداڵان)………(کەناری) و (کۆچەر)یش وان
(لالە) و( نێرگز) و( ژیــار) ……..(ئاوات و ھێڤی) و (گــوڵزار)
گۆڤاری جگەرگۆشەکان:
(ھێلانــــەی منداڵان) یش……….ھــــەر بۆ منداڵ دەردەچوو
پڕ وێنەی ڕەنگــــاوڕەنگ و……….زانیاری بەکـــــەڵک بوو
ئەی (بوکەبەبــــارانە)ش……..ھــەر لە ئێوەی جوان دەچوو
ھەموو گۆڤارەکان:
گڕوگـاڵی منداڵانی کورد پێشەنگ بوو
وەکو یەکەم گۆڤار کە بۆ منداڵ دەرچوو
بۆ منداڵان وەکو دیــاری چوارچرا بوو
ھی کۆمـــــاری کوردستان و پێشەوا بوو
تا ھەتـــایە لە مێژوودا ناوی دیارە
وەک کارێکی پڕ بایەخی ئەو کۆمــارە
گۆڤاری پەپولە و زەنگ و بەنگ و گوڵەکان وسڤۆرە:
ئێستا زانیتان کە چەندین گۆڤار
دەرچوون بۆ ئێوەی شیرین و نازدار
گۆڤاری منداڵی سەردەم و خەندە و کانی و جگەرگۆشەکان:
کەواتە ئێوەی ئازیز و گوڵڕوو
ئێوە دڵ پڕ لە خۆزگە و ئارەزوو
خوێندنەوەمان بکەن بە پیشە
تا سەرکەوتوو بن لە ژین ھەمیشە
ھەموو:
بۆ سەربەرزی نیشتمان ھاوکاری یەکتر دەکەین
ھەمیشە لە ھەوڵداین تا بە ئاواتمان دەگەین
گۆڤارەکان:
ئێمەش بڕیارمــان داوە بۆ خزمەتی منداڵان
بابەت و زانیاری نوێ پێشکەش بکەین بێوچان
تا ئێوە ڕۆشنبیر و ئازا و وریا و چــالاک بن
لە ئێستاوە دڵسۆز و خەمخۆری گەل و خاک بن

****************

تێبینی: لەوانەیە گۆڤاری تری منداڵان ھەبێت و من بیرم چوو بێت ، بۆیە ھەر ئازیزێک ناوی گۆڤاری تری لابوو دەتوانێت بەم ناونیشانە بۆم بنێرێت زۆر سوپاسی دەکەم.
alihamarashedbarznji@yahoo.com

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.