باخەوانێك لەم شارەیە … نەبەز گۆران
_(1)_
كەهاتم…
بۆئەوەی گەرمی ئەم ڕۆژگارە نەم سوتێنێت
بەژێر سێبەری قەڵەمەكەی(قوبادی)*ییەوە هاتم.
كاتێك هاتم…
خۆم لەگورگێك ئەچووم بچێت بۆ پەچەی مەڕەكان
بەهەرشوێنێكدا تێدەپەڕیم، بۆنی غەریبییەكەم دەیناساندمەوە.
نە قەڵەمم پێبوو نە كتێب
بارەكەی من، باری قوڵنگ و خەنجەربوو!
بەوێنەی جوتیارێك
زەوییەكەی خۆمم كێڵا و، تۆوی خۆم چاند و، ئەوسا هاتم.
تۆ پەرژین دروستكەر…
كەخۆت سێبەریت، داهۆڵ بۆ كێڵگەكەی من دروست مەكە لێگەڕێ با چۆلەكەكان بە ئازادی بەرهەمەكەم بخۆن.
تۆ كە خۆت تۆوێكی گەنیویت
كە خۆت هیچ بەرهەمێكت نییە، بۆ ئەتەوێت لە خەرمانەكەی من بخۆیت؟!
كە خۆت ناتوانی زەویەك بكێڵی، بۆ تۆوی خۆت بەسەر زەویەكەی مندا دەپژێنی؟!
كە خۆت وەك داهۆڵێك سەرت پڕە لەپوش
بۆ دەتەوێت بەو سەرە پوچەی خۆتەوە چۆلەكەكانی من بترسێنی؟!
نابینی؟! من دوای هەڵگەڕان بە لێرەوارەكاندا بیرم لە بەرزایی كردەوە
دوای لەت لەت بوونم، بیرم لە كۆكردنەوەی پارچە شكاوەكانی خۆم كردەوە
دوای خاڵی بوونەوەی پەیمانەكەی دەستم، دیسانەوە ساقیم بانگكرد
دوای شكانی گۆزەی ئومێدەكانم، قوڕی نائومێدیم كۆكردەوە
ئەم روناكییەی لەمندایە، بە ڕەشەبای هیچ كەسێك ناكوژێتەوە
كەخۆم تیرێك بم لە كەوانێك دەرچووبم، ئیتر تۆ تیر لەچی دەگری؟!
شەوگەڕ خەریكی چیت؟
دەست بۆ خەرمانی من مەبە،
من بۆیە بەرهەمەكەی خۆمم لە خەرمانێكدا كۆكردەوە، تابیسوتێنم و كێڵگەكەمی پێ ڕوناك بكەمەوە.
كەهاتم…
بەرلەوەی تیرەكان ڕوم تێكەن، خۆم بەخەنجەر بەر بوومە خۆم
بەرلەوەی منداڵەكان بەردم تێبگرن، پەنجەرەم بەخۆمەوە نەهێشت
بەرلەوەی بكەومە ناو باخچەی نازی كچانەوە، خۆمكرد بە تۆپەڵێك دڕك
بەرلەوەی خۆبادەران بمبەنە هەوای خۆیانەوە، سەمام لەبیر خۆم بردەوە
بۆئەوەی تا مردن نەناسرێمەوە
خۆمكردە دونیا و، دونیام لەناو خۆمدا ونكرد
خۆمكردە درەخت و گەڵام بەخۆمەوە نەهێشت
خۆمكردە تەنیایی و، لەتەنیایدا بۆ پارچە ونبوەكانم گەڕام.
میوانی درەنگ وەخت…
تۆ بەم پەنجە ناسكانەتەوە كەی هی ئەوەی زەوی بكێڵی
بەم رۆحە تەنگەتەوە كەی هی ئەوەی لەناو گۆڕستاندا بخەوی
بەم قاچە باریكانەتەوە، رێگای كێوەكان ڕێگای تۆ نییە
ئەی هاوەڵی كتێبە مردوەكان
هێشتا تامی برینی وەشەت نەچەشتووە
هێشتا وێرانی دڵ و، وێرانی ماڵت بۆ جیاناكرێتەوە
ئیتر چۆن دەتوانی ببیتە شوانی پەچەی مەڕێك، لەبەردەم گورگێكی وەك مندا؟!
بیرت نەچێت:
((من گورگەكانم خۆشدەوێن، چونكە بێ مێشكەكان دەخۆن.))
من كەهاتم…
بەپێی پەتی هاتم
(نەك بۆ ئەوەی هەست بەبەرزیی و نزمی زەوی بكەم)**
بۆئەوەی ژێر پێكانم ببن بەبرین و تێبگەیت ئەوەی هاتووە
هەتا خەنجەری زیاتری لێدەیت، زیاتر ڕوناكیەكەی دەردەكەوێت.
* * *
ئەو چاكەتەی لەبەر مایە
هی خۆم نییە! هی (باستامی)ییە.***
ئەو خەمەی لە دڵمایە، بچوكترە لە دونیا و گەورەترە لە مرۆڤ.
دەزانی…
ئەو ژنە لای من مرد
بەقسەی دوو غەریبەی بیابان،
جوانییەكەی خۆی شاردەوە و بوو بە تارمایی.
دەزانی…
ئەو پیاوە لای من مرد
مەیخانەی لێ بووبوویە باوەشی ژن.
ئەو رۆحە لای من مرد
مۆمی خانەقایەكی كوژاندەوە تا چرای مزگەوتێك داگیرسێنێت!
ئەو شاعیرە لای من مرد
خۆی لە رۆژئاواوە بە قەفەز دەیانهێنایەوە و، لێرە نەفرەتی لە فڕینی چۆلەكەكانی نیشتیمان دەكرد.
لەناو خۆمدا، لەناو دونیاكەی خۆمدا
ئەو شاعیرەم وەدەرنا
ژنی وەك مەمكدانێك بەسەر تەنافی شیعرەكانییەوە هەڵواسیی
یەكێكی دیكەشم لەخاچ دا، چونكە لەگەڵ پاسەوانەكانی پەرژینە كۆنەكان جیا نەدەكرایەوە
یەكێكی دیكەم بە خۆڵ داپۆشی، تا بۆنی وشە كۆنەكانی دونیا نوێكە پیس نەكات
ئەو شاعیرەم دەربەدەركرد، سەری شیعری بە هاتووهاوار سپیكرد
بێ ئەوەی بەخۆم بزانم، بومە بوكوژی سەردەمەكەی خۆم.
كاتێك سەرۆك هەموو سەگەكانی خۆی بەردابوو
كاتێك چواردەورم خاڵی بوویەوە و خۆم بەتەنیا بینیەوە
بانگی خۆم دا
بانگی من بزمارێك بوو، وێنەیەكی تازەی بە دیوارە كۆنەكانەوە هەڵواسی
بانگی من دەنگی غەریبەیەك بوو لەناو هەموو ئاشناكاندا
(نەم دەویست بتە بچوكەكان بشكێنم و، قوڵنگەكەم بدەمە دەست بتە گەورەكە)****
نەمویست لەناو تەپوتۆزی شەڕەكاندا، بۆ پەناگەیەك بگەرێم بیباكانە سەنگەری خۆم هەڵكەند و،
شەڕی خۆم هەڵگیرساند.
ئەوساتانەی تۆ خەوتبوویت، بەیانیان وەك نۆكاو فرۆشێك ئاگایم دەفرۆشت
ئەو رۆژانەی تۆ دەستت خستبوویە سەر نێوچاوانت تا حەقیقەت نەبینی،
من لەسەر دەرگاكان دەمنووسی: حەقیقەت مەرگ نییە،
حەقیقەت دەرگایەكە كەسێك دەتوانێت بیكاتەوە پەنجەرەی ئومێدێك لە ژیانیدا نەبێت.
هیچ شتێك دڵی منی نەشكاند
ئەوەی دڵی منی شكاند دڵخۆشبوونی ئێوەبوو بە چرای كزی ئومێد
هیچ شتێك منی وێران نەكرد
ئەوەی منی وێرانكرد، وێرانی ئێوە بوو لەبەردەم وێرانیدا.
كەی وتومە شاعیرم؟!
من تەنها دەنگیكم…
دەنگی من دەنگی زەنگی كەنیسەیەكە خۆتت بە بیر دەهێنێتەوە
بەلەمێكم ئەتوانم تا قوڵایی نائومێدی بڕۆم
دۆزەخم، گەر حەز لەتامی سوتاندەكەیت لێم نزیك بەرەوە
برین نووسێكم، هەتا برینێك هەبێت من هەم.
چیرۆك نووسێكم، پاڵەوانەكانی ئێوە دەكوژم و، پاڵەوانی دڕكاوی دەخەمە ناو گۆمە مەنگەكەی ژیانەوە
پالەوانەكانی من لەسەردەمێكدا دەناسرێن دەنگی حەقیقەت لەسەر منارەكانەوە
بگەرێتەوە ناو مرۆڤ.
_(2)_
كێڵگەكەم بێ پەرژینە
ئەو دەسماڵەی لەملمدایە، خەونی تیایە
هی خۆم نییە، دەسماڵەكەی (بێساران)ییە.*****
لەو رۆژەوەی كەوەكانم بینی لەناو قەفەزدا دەیانخوێند، باوەڕم بە قسەكردن نەما.
لەو ساتانەی لەناو ماڵەكەی خۆمم، زیاتر هەست بە غەریبی دەكەم
لەو بەیانیەوەی هاتومەتە ناو شار، تا ئێستاش بە دوای لەتێكی خۆمدا دەگەڕێم
یەكەمجار كە شارم بینی، كاڵبونەوەی مرۆڤ دایپۆشیم!
نەمویست وەك كوڕە باشەكان، دەنكی تەزبیحە كۆنەكان بژمێرم
نەمویست لە باوەشی ژنێكدا، لە باوەشی كتێبێكدا ژیان بمباتەوە
نەمویست بەو رێگایەدا بڕۆم ئێوەی بەسەریدا رۆیشتبوون
هیچ سەرسام نەبووم بە كۆترەكان، بە سنەوبەرەكان، بە روناكی گڵۆپەكان
چونكە لەوێوە، لە گوندەكەمانەوە كەهاتم هەموو ئەو شتانەم لەخۆمدا سڕیەوە ونم دەكەن.
كە ئێوەم بەو جۆرە بینی تەنبورەكەم دا بەسەر شانمدا و گۆرانییەكی تازەم وت:
لەناو شارەكاندا
لەچەندین شوێنەوە پەچەی مەڕەكان رێی رۆیشتنی لێ وندەكردم!
لە چەندین شوێنەوە چەتەم بینی بە سیمایەكی منداڵانەوە
هەر شەوێك باسی روناكیم بكردایە، چەتەكان خەویان لێنەدەكەوت
هەتا سەرۆك زیاتر سەگەكانی خۆی لێم بەردا، مانگەكەم زیاتر دەدرەوشێتەوە
هەتا دڕك و داڵی سەر رێگاكان زیاتر لە قاچەكانم بچەقن، ئاگرەكەی ناخم زیاتر كڵپە دەكات
لەو كاتەیدا خەنجەرەكان گەمارۆمدەدەن، خەیاڵی فڕین دەدا لەسەرم
بەچاوی خۆم ئەوانە دەبینم لە ڕوناكی دەترسن!
بەچاوی خۆم چۆلەكە دەبینم، چیرۆكی پەڕو باڵكردنی خۆی بۆ ڕاوچی دەگێرێتەوە
بەچاوی خۆم قەساب دەبینم، بەخوێن شیعر بۆ دڵدارەكەی دەنووسێ!!
لەناو شارەكاندا
شوێنی زۆر گەڕام،
كۆڵان، شەقام، بازار
بەڵام، مرۆڤێكم نەبینی برینی ماڵئاوایی چرای دڵی كز نەكردبێت
مرۆڤێكم نەبینی، دوریی لە ئازیزێكی تاریكیەكەی ناخی روناك كردبێتەوە.
ئەو جوانییەی لەگەڵ خۆم هێنام لەترسی پیس بوون لەناخمدا شاردمەوە.
ئەوەی لە شارەكاندا بینیم
لەتێكی كردمە سەرباز و
لەتێكی كردمە كوژراوی دەستی ئەو سەربازە.
* **
ئەو قەڵەمەی بەدەستمەوەیە
قەڵەم نییە!
بزمارێكە وێنەی بەئاگایەكی بە خەوی نوستوێكدا پێ هەڵدەواسم
ئەو قەڵەمەی بە دەستمەوەیە
قەڵەم نییە!
گسكی دەست كەناسێكە، لەبری شەقامەكان ناخە پیسەكانی پێ پاك دەكەمەوە.
ئەو قەڵەمەی بە دەستمەوەیە
قەڵەم نییە!
خەنجەرێكە لەسینەی ئەوانەی دەچەقێنم ونبوون لە خودا
ناچار بۆئەوەی دەنگیان بگاتە خودا منارە دروست دەكەن!
هەتا نەبینم جوتیارەكان خەونی نوێ دەكێڵن، دەست لە زەویەكەی خۆم بەرنادەم.
لەبیرمە… باش لە بیرمە
دەمەو عەسرانێك،
لە پێچی كۆڵانی ژنێكدا
كەوتمە ناو جۆگەیەك ئاوی خۆشەویستیەوە و
تا ئێستاش وشك نەبوومەتەوە.
دڵێكم هەیە، وەك دڵی هەموو سەربازەكان، دەنگی شەڕی لێوە دێت
دڵێكم هەیە، وەك دڵی هەموو باخەوانەكان گەرمە
دڵێكم هەیە، وەك دڵی چۆلەكەیەك بەو هەموو بچوكییەوە فێرە فڕینت دەكات
دڵێكم هەیە، وەك دڵی باوكم گەورە، وەك دڵی دایكم پاك
بەخۆم و ئەم دڵەمەوە
لە گۆشەیەكی ژورەكەمدا، خەریكی پاككردنەوەی پەنجەرە پیسەكانی دونیام.
_(3)_
سەیری دەستەكانم كە
دەستەكانم لە نیشتیمان دەچن
بەم دەستانەی خۆم، باری نائومێدیم لەم مرۆڤەوە بردوە بۆ ئەو مرۆڤ
بەم دەستانەی خۆم، لەسەر سینیەك دانە دانەی خۆشبەختی دڵی مرۆڤەكانم تەكاند
بەم دەستانەی خۆم، شەنی ئەو وشانەم كرد لە خەرمانەكۆنەكاندا كەوتبوونە ژێرەوە
بەم دەستانەی خۆم، پەتی سێدارەكەم پچراند و
ڕێكۆتەكەی(قازی)یم كردە بەرم و هاتم بۆ شار.******
لە هیچ كاروانسەرایەك لام نەدا
چونكە خۆم مەستبووم، روم لە مەیخانەكان نەكرد
چونكە خەو نەیبردبوومەوە، دەنگی منارەكان رای نەچڵەكاندم
چونكە رۆحم پاك بوو، رێژنەی بارانەكان تەڕی نەكردم
چونكە تێگەیشتبووم ئێرە شوێنی من نییە، لە ناشوێندا بۆ بوون دەگەڕام
هەموو شەوێك رۆحێك باگم دەكات و
پێم دەڵێت:
بەرلەوەی خەوی ئەبەدی بێت، لەسەر دڵی مرۆڤەكان نیگاری ژیان بكێشە
بەرلەوەی مەرگ بانگت بكات، ئاگرەكەی خۆت داگیرسێنە
بەرلەوەی لەناو مرۆڤەكاندا ونبیت، گۆشەیەكی تەنیایی بۆ خۆت بهێڵەرەوە
ئەو دەنگی بانگی من دەكات، دەنگی حەقیقەتە
لە ئاوێنە شكاوەكەی حەقیقەتدا پارچەیەكم دۆزیەوەتەوە، لەو پارچەیەدا بۆ بوون دەگەڕێم.
هەركاتێك توانیم گەردون بكەم بەخالێك بەسەر گۆنای جوانی ژیانەوە،
ئەوكاتە پێتان دەڵێم:
شاعیرێك بەڕێوەیە
شاعیرێك بەڕێوەیە، پەرژین شكێنە
شاعیرێك بەڕێوەیە، لە ترپەكانی دڵی زەویدا ژیان ئەچنێت.
* * *
نەهاتووم سەبەتەكەم پڕبێت لە سێوی خۆشبەختی
نەهاتووم ڕەنگی كێوەكانم لە خۆم بسڕمەوە و، گوندیی بوون لە خۆما دەركەم
نەهاتووم چاوەكانم پڕكەم لە جوانییەكانی شار و، ناخیشم خاڵی بكەمەوە لە فڕین
هاتووم نائومێدی لە كێڵگەی دڵی ئێوەدا بچێنم
هاتووم هەموو ئەو پەنجەرانە بشكێنم، لەنێوان كۆنو نوێدا بیبنین تەڵخ ئەكەن
هاتووم هەموو ئەو دەرگایانە قفڵكەم، كراونەتەوە بەڕوتاندا تا بتانبەنەوە سەر خەوە كۆنەكە.
چۆن هاتووم ئاواش دەڕۆمەوە
وەك گوڵێك تۆ بەس جوانییەكەم دەبینی
بەڵام، نازانی كە دڕكێكم چەقی بە پەنجەیەكتا ئەوكات ئازارەكەم جوانیەكەمت لە بیر دەباتەوە.
تۆ بەس هێمنیەكەم دەبینی
بەڵام نازانی، كە ڕەشەباكەی ناخم هەڵیكرد، كەپری هەموو ئومێدەكانت تارومار دەكات.
چۆن هاتووم ئاوا دەڕۆمەوە
بۆئەوەی دڵنیابی رێگاكەم ونناكەم،
سەیری ڕوناكی ئاگرەكەم بكە.
نەبەز گۆران
———————————————-
پەراوێزەكان:
-*(قوبادی) مەبەست لە شاعیری سەدە كۆنەكان (خانای قوبادی)ییە، كە یەكێكە لە شاعیرە كوردەكان بە شێوە زاری هەورامی و بە سەبكێكی كوردی شیعری نووسیوویەتی.
-**(..) ئەم دێرە، پیچەوانەی دێڕێكی شاعیر(سوهرابی سپهری)ییە، كە پێی وایە/ داكەندی پێڵاوەكان و رۆیشتن بە پێی پەتی، بۆ هەستكردنە بە كەند و لەندەكانی زەویی.
_***(باستامی) مەبەست لە بناغەدانەری تێگەیشتنی نوێیی دونیای سۆفیگەری (بایەزیدی باستامی)ییە.
_****(..) ئەم دێرە پێچەوانەی ئەو تێگەیشتنە ئاینیەوەیە، كە (ئیبراهیم)پەیامبەر، بتە بچوكەكانی شكاند و قوڵنگەكەی دا بەدەست بتە گەورەكەوە. بەڵكو لەبری ئەوە، لەم رۆژگارەدا پێویستە بتە گەورەكە بشكێنرێت و قوڵنگیش نەدرێتە دەست هیچ بتێكەوە.
_*****(بێسارانی) مەبەست لە بێسارانی شاعیرە. ئەو شاعیرەی بە سەبكێكی كوردی و بە شێوەزاری هەورامی شیعری دەنووسی و، ئەم كۆپلە شیعرە كورتانەی ئێستا ئێمە دەیانووسین، بناغەدانەرەكەی ئەم شاعیرە بووە.
_******(قازی) مەبەست لە قازی محەمەدی گەورەیە، ئەو پیاوەی خۆی لە سێدارەدا، بۆئەوەی رۆحە زیندوەكەی كورد هەمیشە بە ئاگابێت.
