ئایە سیاسەتی دروست کردنی حکوومەتی سەنترەڵ و بە هێز لە دوای کۆلۆنالیزم و سەردەمی گلۆبلازێیشن سەردەگرێ ؟
جەلال بەرزنجی
کەنەدا
زۆر کەس، لەوانەی خەریکی شرۆڤەی سیاسین ، بە پشت بەستن بە سیاسەتی ، سەرۆکی ئەمەریکا ترمپ و سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا تریزا و سەیر نەکردنی هەموو گۆشەکان و دەرئەنجامەکان، دەڵێن بەڵێ.
بەڵام، لە سەردەمی گلۆبلازیشن، کۆچی رۆژهەڵات، باشوور، ئەورپای رۆژهەلات ، ئەمەریکای باشوور، گەورەبوونی شارەکان ، تێکەڵاو بوونی کلتوورەکا ن، کاڵ بوونەوەی کلتوری نەتەوەی باڵا دەست و بە هارمۆنی پێکەوە ژیانیانی پێشینە جیاوازاکان ، بەر بەستن، لە پێش ئەو جۆرە حکوومەتانە تاکو تا سەر بژین.
لە ئەنجامی ئەو سیاسەتەی ترمپ، بانگێشتە بۆ ئەمەریکای مەزن، کە مەبەستی(ئەمریکای سپی پێستاکانە) کۆمارییەکان، کە مافی مرۆڤ وفرەکلتوری لەبەر چاو دەگرن، کۆنگرێس ( هاوس ئۆف ریپرەزە نزەتیفیان) دۆڕاند. ئەندامی کۆنگرێسی دیموکراتەکان ( نانسی پلوسی) بووە سەرۆکی ئەو پؤستە گرنگە. سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا تریزەش بە هاتنەوە دەرەوە لە یەکیەتی ئەوروپا و خەونی بە هێز کردن و پاراستینی بەریتانیا، کورسیەکی زۆری دۆڕاند .ئوسترالیاش لەو ماوەیە، ناسەقامگیرە، لە ماوایەکی کورتدا چەند جار سەرۆکوەزیرانیان گۆڕاوە.
هەر چەندە عێراق ولاتێکی فرە کلتوریە، بەلام، لە میکانتزمی حکوومەتەکان، تا ئێستا ئەوە بەباشی لەبەر چاوناگیرێت و پیادە ناکرێت، هێشتا بۆنی رەگەزپەرستی دێت، بەڵام رەنگە کاردانەوەی زیاد لە پێویستی سەرۆک وەزیرانی پێشوی عێراق،عەبادی لە سەر ریفراندۆم، خەونی حکوومەتێکی مەرکەزی بەهێز، یەکێک بوون، لەو هۆکارانەی کەوا لە هەڵبژادنی ٢٠١٨ چەند کورسیەک لە دەست بدات و نەبێتەوە سەرۆک وەزیران.
لە لایێکی تر،لە ئەورپاو ئەمەریکا، لەبەر بەکار نەهێنانی حەبی سک نەبوون ، کۆندۆم منداڵدان بەستن و ئەو پارە زۆرەی حکومەت مانگانە دەیداتە دایک و باوکی منداڵان ،بۆ نموونە لە کەنەدا ئەو خێزانەی دوو منداڵی لە خوار هەژدە ساڵانی هەبێت ١٠٠٠ دۆلار مانگانە وەر دەگرێت. بۆ هەر منداڵێکی تریش ٥٠٠ دۆلاری ترخەرج دەکرێت. ئەو هۆکارانە وایان کردووە، لەدایک بوونی منداڵێ نۆێ بە رێژەیەکی بەر چاو لە ناو خێزانی رەوەندی موسلمان دەبینرێت. بە پێچەوانەی ئەو دیاردەیە، تاقەت نەمانی رۆژئاوایەکان بۆ منداڵی زۆرو بە خێو کرنیان ، لەلایێکی تر گەشەکردنی حەزی هاورەگەزی، وای کردووە، پێشبینی دەکرێت، لە ئایندە رێژەی کۆچبەر و پەناهەندە لە رێژەی دانیشتوانی ئەسلی ئەو ولاتانە زیاتر بێت.بۆیە سەر گرتنی مۆدیلی ئەو جۆرە حکوومەتانە زەحمەتە.
