Skip to Content

خەیاڵە شێتەكانی (هاوزێ)  … كەریم سمكۆ

خەیاڵە شێتەكانی (هاوزێ) … كەریم سمكۆ

Closed
by كانونی دووه‌م 15, 2019 General, Literature

ڕۆمانەكە نەك تەنها فێری خود خوێندنەوە، یان گەڕانەوە بۆ جەوهەری بیری ئاڵۆزی مرۆڤەكان دەتخشێنێ، بەڵكو وا لە خوێنەر دەكات دیاریكردنی كات و شوێنی خوێندنەوە لەپێش خوێندنەوەی رۆمانەكە دابنێت.
كە (هاوزێ)ـی (دلاوەر رەحیمی)ـم خوێندەوە، گەیشتمە ئەو بڕیارەی دەبێت شوێنی ئارام بۆ ئاشنابوون بە چەند لاپەڕەیەك، گرنگتربێت لە درێژەدان بە خوێندنەوەی هاوزێ.
نڤاری چكۆلانە هەر تەقەیەكی بەگوێدا گەیاندبام، زنجیرەی خەیاڵی ئاڵۆز دەكردم و لە هاوزێ دایدەبڕاندم، هاوزێ بە جیڕەیەكی دەرگا دەبێتە دوژمنت، بە كەشێكی ئارامیش بە (خۆت) ئاشنات دەكات و ناتوانی دەستبەرداری بیت.
دوای هەموو دابڕانێك لە كارە دووبارەبووەكانی رۆژانە، دوای ساردكردنەوەی قاوە و چایی و پڕبوونی میزڵدان و شكاندنی ژوانە دیاریكراوەكان، بە هاوزێدا تێگەیشتم مەستبوون بە مەی چی لە بیری مرۆڤەكان دەكات.

لە 2005 ئەوكاتەی بە (سەد ساڵ تەنیایی) ئاشنابووم، رەنگە بڵێم چوار تا پێنج جار، ئێوە بڵێن حەوت، دەستم بە خوێندنەوەی كردووە و نەمتوانیوە تەواوی بكەم، ئاخر كە (خۆسێ ئەركادیۆ پۆندا) ژووری ماڵەوە جێدەهێڵێت و لە كوختەكە، یانژی لە ژووری حەسارەكەیان خەریكی تاقیكردنەوەكانی دەبێت، خانەوادە و خەڵكی لادێكەشیان نەك بەشێتی دەزانن، بگرە شێتی دەكەن، بەڵام ئەو كۆڵنەدان و پەیوەستبوونەی پۆندا بە ئامانجەكانی، وایلێدەكات شەوانە لەگەڵ خەیاڵەكانیدا ژیان دروست بكات.

ئیدی لە خەیاڵی منیشدا كە هاوزێ بەم جەنجاڵی و ئاڵۆزیی و لێڵەواریەی بە ئەندێشەی بەخشیم، وایكرد لای من پێش شاكارەكەی (ماركیز) بكەوێت و زریزەی هزرم نەپچڕێنێ، رەنگە كەمی قەبارەی رۆمانەكە منی بە هەڵە بردبێتم، نا..نا وایە.
وەك (عاشقان بەپێوە دەمرن) نازانی چۆن دەستی پێكردووە، لە كۆتاییشدا وەك كۆڕەكەی (تاگو) لە فیلمی (پی كەی) بەچیرۆكێك كۆتایی پێ دێنێت و ماڵئاوایی دەكات، بێ ئەوەی زیاتر روونی بكاتەوە، خوێنەر كێش دەكات بۆ ئەوەی هەر بەخۆی خەیاڵ و چیرۆك و بەسەرهاتەكە كۆتایی پێ بێنێت، یان درێژەی پێ بدات.
ڕەنگە لە هزری مندا بە جۆرەها سیناریۆ هێشتاش نەگەمە كۆتایی، خۆ رەنگە ئەمە ژیانی هەموومان بێت! رەنگە ژیانی كەسیشمان نەبێت! كە هاوزێ دەخوێنیتەوە ئیدی ئاساییە تووشی ئەو خەیاڵانەش بیت! رەنگە خەڵكیش بەمە بڵێن (شێتی).

چیرۆكە پۆڕنۆكان تەنها بۆ درێژەدان یان بۆ تاموبۆی رۆمانەكە بۆ حەسانەوەی مێشك داندراون، دەنا لەناو ئەو دیمەن و مەشهەدە خەیاڵی و تراژیدیایانە ئەستەمە خوێنەر بۆ ورووژاندن راكێشێت.

داڵغەو خەیاڵ، گەڕانەوە بۆ رۆژانی رابردوو، یان رۆیشتن بۆ ژیانی داهاتوو، كەڵكەڵەی مێشك و پەستانی هزر لەسەر مرۆڤ لە ساتێكی دیاریكراودا وادەكات مرۆڤ بیری بۆ شتی جیاواز و سەیر سەیر بچێت.
وەك بیركردنەوەی ناوی ئەو كانیاوەی كە فاروق بیری لێ دەكردەوە و نەیدەزانی لەلایەن دایكی یان پووری ناوەكەی پێی گوتراوە و ئێستایش لەسەر زاری سەما دەكات و بیری ناكەوێتەوە.

ئەم لۆكەیشنانە زۆرجار لەژیانی خۆماندا پەییمان پێبردووە، كە بە شەوانە دەست لەملانێی هاوزێ دەكەیت هەر لە خۆتەوە دەگەیتە ئەو رایەی كە ئێمەش ئەو خەیاڵ و بیركردنەوە پووچانەمان زۆر جار نا، هەموو كات تووش بووە. چۆن؟ ئەها ئاوڕێك لە ژیانی رابردووی كۆمەڵایەتی، رامیاری، ئابووری، فەرهەنگی خۆت بدەوە، ساتێك بوەستەو هەموو شتەكان وەك ئاوێنە بهێنەوە بەرچاوی خۆت و لەكن هزری خۆت دایانبنێ.. چۆن بوو؟ بەراست تووشی ئەو بیركردنەوانە نابیتەوە؟ راست دەكەیت.

خۆزگە چیرۆكی سكپڕی ئەسمەر لەسەرەتای رۆمانەكە بوایە و بەم ئەفكارانەی فارووق و بەم بیرلەخۆكردنەوە و وڕێنانەوە دەستی پێ بكردایە.
پرسیاركردن لە خۆت، وەڵامدانەوە لە خۆت زۆرجار چۆڵی وەتاغ دەكاتە شەقامێكی تەژی قەرەباڵغ، هەر یەكەی بە كاری خۆیەوە سەرقاڵ دەبێ و كەس ئاگای لە كەس نییە، زۆرجار لەبیركردنەوەكانی ژیان تەوژم و بیری ئاڵۆز لەناو خانەكانی مێشكت شەپۆل دەدەن، ئینجا لە شەقامەكەدا پڕیەتی لە كەسی جیا.. یەڵڵا تەماتە، خەیار، وەرەوە بۆ شێلمەی كوڵاو، تەق..تەق.. ئەو سەماوەرە چاك نابێتەوە، وڕەی كوورە و جیڕەی ئامێرەكانی دارتاش و زرینگ زرینگ.. خەریكی بیور كوتانەوەن. عارەبانەیەك لە دواوە پاڵت پێوەدەنێ “لاچۆ كاكە.. رێگاكەت گرتووە بێكار بۆ لێرە وەستاوی؟” پێم دەڵێت.

لەناو مشتومڕی خەیاڵدا منیش بە ئاگادێمەوە، سەیری لای راست و چەپ و سەروو و ژووری خۆت دەكەیت. هەر لە خۆتەوە هەست بە خێرایی دەنگەكان و زرینگانەوەیان لە گوێچكەدا دەكەیت، خێرایی وێنەی دەموچاوەكان، خێرایی كات، ژیان زیاتر خێرایی پێوە دیار دەبێت، خێراتر بیر دەكەیتەوە.. ئیتر دوای كاتێكی دوورو درێژ دێیتەوە سەر بنەڕەتی جارانی خۆت كە لە ژوورێكی چۆڵی وەك كوێژیلە تێیدا خوێندبێتی! ئیدی خەیاڵەكانی خۆت و هاوزێ ژوورەكان دەكاتە حەمامی ژنان!

گفتوگۆی ئەسمەر و فارووق لەسەر پرسیاركردن و بڵێ و ناڵێم و چی؟ هەزاران مانا بە خوێنەر دەگەیەنێ..
-كاكە فارووق؟
+سەرم هەڵدەبڕم و هیچم نەگووت!
-كاكە فارووق، دەڵێم..
+ئێ بڵێ. دەی؟
-هیچ
+بۆ هیچ؟
-هیچ، چونكە تۆ ناتەوێ!
+یانی چی؟
-تۆ ناتەوێ من قسە بكەم.
+بڵێ چیت دەوێ، بڵێ!
-چی، خەندەیەكی تاڵ و درێژ… ل (164)

رەنگە ئەمجۆرە وتووێژە، ئەمجۆرە بێدەنگییە هەزاران مانا ببەخشێتە ئەو كەسەی لە زمانی ئەم ئاخاوتنە تێدەگات. ئیدی هاوزێ پڕیەتی لەم خەیاڵە، بەڵام دواجار شێتت دەكات و هەر لە خۆتەوە دەڵێیت: ئەرێ (رەحیمی) شێت نییە؟
“من چركەم بەڕێ كرد، نەك سەعات، نەك رۆژ. ئەو چركانەم هەر ماوەیەك بە شتێكەوە بارم دەكردن، تەسبیحێكی درێژی قەزوانم دەگرتە دەستم و دەنك دەنك دەمژماردن؛ رزگارم دەبێ ڕزگارم نابێ، ڕزگارم دەبێ ڕزگارم نابێ، ڕزگارم دەبێ ڕزگارم نابێ، دەبێ نابێ، دەبێ نابێ، دەبێ نابێ، دەبم نابم، دەبم نابم، دەبم نابم! كەمجار گەیشتوومە كۆتایی، بەڵام ڕزگارم نەبووە!” ل (139)
هەموومان واین، بەڵام خۆمان لە گێلی دەدەین، كە (هاوزێ) دەخوێنیتەوە، دەگەیتە حەقیقەتی خۆت، زۆرجار قسەكردن لەگەڵ خۆت دەتگەیەنێتە ناوەڕۆكی گرێكوێرەكان، كە كردوومانەتە پەڵەی رەش و بەبەر پەردەی هیوا و ئامانجەكانی ژیان هەڵمانواسیوە.

mm

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.

Previous
Next
Kurdish