كه‌سیه‌تی پاڵه‌وان له‌ڕۆمانی دێوبه‌همه‌ن دا … سه‌دیق سه‌عید ڕواندزی

كاره‌كته‌ر،به‌یه‌كێك له‌ڕه‌گه‌زه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی بینای هونه‌ری ده‌قی ڕۆمان داده‌نرێت. كه‌ڕۆڵێكی بنه‌ڕه‌تی ده‌بینێت له‌وازیكردنی ڕووداوه‌كاندا.كاره‌كته‌ر چ وه‌ك گێڕه‌ڕه‌وی ڕووداوه‌كان، واته‌ له‌یه‌ك كاتدا هه‌م پاڵه‌وانی ڕووداوه‌كان و هه‌میش گێڕه‌ڕه‌وه‌ی ڕووداوه‌كان وه‌ك كه‌سی یه‌كه‌می تاك، یاخود ته‌نها به‌ڕۆڵبینینی بێت له‌ ڕووداوه‌كان و ڕۆماننووس بگێڕه‌وه‌ بێت، له‌هه‌ردووكاتدا بایه‌خی خۆی هه‌یه‌. هیچ ده‌قێكی چیڕۆك و ڕۆمان نییه‌، كه‌سایه‌تی وه‌ك ڕه‌گه‌زێكی ده‌ق، یه‌كێك له‌پێكهێنه‌ره‌ سه‌ره‌كییه‌كانی نه‌بێت. گرنگ نییه‌ لێره‌دا كه‌سایه‌تییه‌كه‌، واقیعیه‌ یا ئه‌فسانه‌یی، مرۆڤه‌ یا گیانه‌وه‌ر،. له‌نێوكه‌سایه‌تییه‌ جۆراو جۆره‌كانی ڕۆماندا، شێوه‌یه‌ك له‌كه‌سایه‌تی بوونی هه‌یه‌ كه‌ پێی ده‌وترێت پاڵه‌وان.بێگومان چه‌مكی پاڵه‌وان كه‌پتر ڕه‌هه‌ندێكی هونه‌ری هه‌یه‌، چه‌ند خه‌سڵه‌تێك جیای ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌كه‌سایه‌تی. پاڵه‌وان تا دوایین ساتی ڕووداوه‌كان، بوونی هه‌یه‌و له‌گه‌ڵ ڕه‌وتی ڕووداوه‌كان ده‌ڕوات. یه‌كێكه‌ له‌ پێكهێنه‌ره‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان كه‌ ڕه‌نگه‌ به‌ته‌واوبوونی ڕۆڵه‌كه‌ی، كۆتایی به‌به‌شێكی زۆری ڕووداوه‌كانیش بێت.

وێرای ئه‌مه‌ش هه‌میشه‌ پاڵه‌وان ده‌لاله‌تێكی به‌هێزی هه‌یه‌ كه‌ده‌توانێت ڕووبه‌ڕووی گرفته‌كان ببێته‌وه‌.وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌ فلمێكدا ده‌یبینین. به‌ڵام له‌گه‌ڵ به‌ره‌و پێشه‌وه‌چوونی ژانری ڕۆمان، ئیدی پاڵه‌وانیش چیتر ئه‌وفۆڕمه‌ جێگیره‌ی نه‌ماوه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی پێشتر هه‌یبوو. به‌پێچه‌وانه‌وه‌، ده‌شێ پاڵه‌وان كه‌سێكی دۆڕاوو به‌زیو بێت. كه‌سێك بێت به‌رگه‌ی ڕووداوه‌كان نه‌گرێت. به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ڕۆڵه‌كه‌ی هه‌ربنه‌ڕه‌تییه‌ له‌ڕه‌وتی ڕووداوه‌كاندا.ڕۆمانی (دێو به‌همه‌ن) یه‌كێكه‌ له‌و ڕۆمانانه‌ی كه‌گرنگییه‌كی له‌ڕاده‌به‌ده‌ری به‌ چه‌مكی پاڵه‌وان له‌ڕۆمانه‌كه‌داوه‌.

ته‌نانه‌ت ناونیشانی ڕۆمانه‌كه‌ش،هه‌ربه‌ناوی پاڵه‌وانی ڕۆمانه‌كه‌یه‌ كه‌ دێوبه‌همه‌نه‌. به‌بڕوای من وه‌ك خوێنه‌رێك، ڕۆماننووس له‌ناونانی ڕۆمانه‌كه‌ی تا ئه‌ندازه‌یه‌كی زۆرسه‌ركه‌وتووبووه‌. چونكه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ناونیشان ئه‌لقه‌ی به‌یه‌كه‌وه‌ گرێدانی خوێنه‌رو ده‌قه‌، هاوكات خودی دێو به‌همه‌ن وه‌ك ناونیشان چه‌ندین ده‌لاله‌ت ده‌گه‌یه‌نێت. ئه‌م ناونیشانه‌ له‌لایه‌كه‌وه‌ ده‌لاله‌تێكی ئه‌فسانه‌یی هه‌یه‌، چونكه‌ ئێمه‌ هه‌میشه‌ له‌ ڕێگه‌ی حیكایه‌ت و گێڕانه‌وه‌ میللییه‌كانه‌وه‌ گوێبیستی دێو وه‌ك گیانه‌ورێكی ئه‌فسانه‌یی بووینه‌ كه‌له‌واقیعدا بوونی نییه‌. هاوكات ده‌لاله‌تێكی پڕله‌ترس و ڕامانیشی هه‌یه‌، به‌وه‌ی دێو و مرۆڤ له‌یه‌كده‌دا، وێرای ئه‌مه‌ش ده‌له‌لاتێكی پرسیار ئامێزیشی هه‌یه‌، كه‌مرۆڤ تووشی دوودڵی و پرسیار ده‌كات به‌وه‌ی كه‌مرۆڤ چۆن ده‌بێته‌ دێو؟ئه‌مه‌ له‌لایه‌ك له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌، خودی ناونیشانی ڕۆمانه‌كه‌، ناونیشانێكی نامۆو سه‌رنج ڕاكێشه‌، كه‌ ئه‌وهه‌سته‌لای خوێنه‌ر دروست ده‌كات له‌و ده‌روازه‌وه‌ بچێته‌ نێو ڕووداوه‌كانی ڕۆمانه‌كه‌. نایشارمه‌وه‌ من وه‌ك خوێنه‌رێك كاتێ هاوڕێیه‌كم ڕاسپارد له‌سلێمانییه‌وه‌ ئه‌و ڕۆمانه‌م بۆ بێنێت له‌سۆنگه‌ی ناونیشانه‌كه‌ی بوو.

چونكه‌ دێو به‌همه‌ن بووه‌ پرسیارو ڕامان له‌لام، كه‌ ده‌بێ ئه‌و ڕۆمانه‌ باسی چی بكات.لێره‌وه‌ش كاتێ ڕۆمانه‌كه‌م خوێنده‌وه‌، هه‌ستم به‌وه‌ كرد كه‌ پاڵه‌وان وه‌ك ڕه‌گه‌زێكی سه‌ره‌كی ده‌قی ڕۆمان، بایه‌خێكی زۆری پێدراوه‌. ئه‌م ڕۆمانه‌، باس له‌واقیعی سه‌خت و ناشرینی شه‌ڕی ناوخۆ ده‌كات، كاتێ براكان سه‌نگه‌ریان له‌یه‌كتری ده‌گرت. ڕۆماننووس كه‌ ناوی دووحزبی به‌ حزبی ئه‌ی و بی هێناوه‌، ئیدی باس له‌شه‌ڕو خوێنڕشتنه‌كانی ئه‌و دووحزبه‌ ده‌كات له‌سه‌رده‌می یه‌كێ له‌به‌شداربووه‌كانی ئه‌و شه‌ڕانه‌ كه‌ئه‌ویش دێو به‌همه‌نه‌.ئه‌وه‌نده‌ی وه‌ك خوێنه‌رێك تێبینیم كردبێت، بڕوام وایه‌ ڕووداوه‌كانی ئه‌و ڕۆمانه‌ ده‌ره‌نجامی ئه‌و واقیعه‌ سیاسییه‌یه‌ كه‌ سی و یه‌كی ئاب دروستی كرد.كاتێ دوو هێز شه‌ڕی یه‌كتری ده‌كه‌ن و ئیدی چیڕۆكه‌كانی خوێن و دیل كوشتن و فه‌رمانده‌ی ترسنۆك و پێشمه‌رگه‌ی ئازاو پاك و به‌راوردی پێشمه‌رگایه‌تی له‌سه‌رده‌می شاخ وناو شارده‌ستپێده‌كات.

هه‌موو ئه‌م ڕووداوانه‌ش خودی دێوبه‌همه‌ن ده‌یانگێڕێته‌وه‌.ده‌سپێكی ڕۆمانه‌كه‌ش به‌گێڕانه‌وه‌كانی دێو به‌همه‌ن ده‌ستپێده‌كات، كاتێ له‌ زینداندایه‌، سمكۆڕێوی و پاسه‌وانه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ن. لێره‌دا ڕۆماننووس ڕووێكی هه‌ره‌ ناشرین و بێمانای شه‌ڕمان نیشانده‌دات. كه‌ئه‌ویش ده‌شێ له‌ شه‌ڕدا پاڵه‌وانه‌كان ببنه‌ دیل و به‌ده‌ست ترسنۆك و بوده‌ڵه‌كانه‌وه‌ گاڵته‌یان پێبكرێت. كه‌مێژووی شه‌ڕی براكان له‌كوردستان ته‌ژییه‌ له‌و جۆره‌ وێنانه‌. دێوكه‌هێمایه‌ بۆ ئازایه‌تی و دروستكردنی ترس له‌ دڵی به‌رامبه‌ر، به‌ده‌ست ڕێویێكه‌وه‌ كه‌هێمایه‌ بۆ فێڵ و ترسنۆكی،گیرۆده‌یه‌. وه‌ك چۆن ده‌یان پیاوی قاره‌مان له‌مێژوودا به‌ده‌ست ترسنۆكه‌كانه‌وه‌ شه‌هید كراون.بێگومان مه‌به‌ستی ئێمه‌ باسكردن نییه‌ له‌ ڕووداوه‌كانی ڕۆمانه‌كه‌، به‌ڵكو ده‌مانه‌وێت له‌ گۆشه‌نیگای پاڵه‌وانه‌وه‌ بچینه‌ نێو ڕۆمانه‌كه‌. به‌ده‌ربڕینێكی تر، ده‌مانه‌وێت كه‌سیه‌تی دێوبه‌همه‌ن شڕۆڤه‌ بكه‌ین.

كه‌ چ جۆره‌ مرۆڤێكه‌، له‌ ئاستی كۆمه‌ڵایه‌تی وسیاسی و زۆر ڕووی تریشه‌وه‌. چونكه‌ كاتێ به‌وردی له‌ سه‌ر دێوبه‌همه‌ن له‌ ڕۆمانه‌كه‌ ده‌وه‌ستین، ئه‌وا ئێمه‌ وێنه‌ی مرۆڤێك ده‌بینین كه‌ چه‌ندین خه‌سڵه‌تی جۆراوجۆری هه‌یه‌. به‌ڵام هه‌موو ئه‌وجۆراو جۆریه‌، دواجار مانایه‌ك ده‌گه‌یه‌نن كه‌ ئه‌ویش دێو به‌همه‌ن زاده‌و به‌رهه‌می كۆمه‌لگه‌و كلتووری كوردییه‌.شوناسی هه‌مان شوناسی ئه‌و هه‌زاران پێشمه‌رگه‌ پاك و قاره‌مانانه‌یه‌، كه‌به‌خوێن و ئومێدێكی زۆره‌وه‌ چه‌كی كوردایه‌تییان له‌ شانكرد، به‌ڵام شه‌ڕی شاخ و شه‌ڕی شاره‌كان و ململانێی هێزه‌كان و كوشتنی دیل و نادادوه‌ری نێوان فه‌رمانده‌ و پێشمه‌رگه‌كان، نائومێدی كردن. ئه‌وان خه‌ونێكییان هه‌بوو، به‌ڵام واقیع به‌ خه‌ونێكی دیكه‌ی دوورله‌ خواستی خۆیان ئاشنای كردن.بۆیه‌ دێو به‌همه‌ن نموونه‌یه‌كی بچووكراوه‌یه‌ له‌واقیعێكی سیاسی ناشرین و گه‌وره‌ كه‌ به‌دڵنییایه‌وه‌ دێو به‌همه‌نه‌كان و ڕۆماننووس و منیش وه‌ك خوێنه‌رێكی شه‌یدای ئه‌ده‌بیات،ئازار ده‌دات.

بۆیه‌ ڕۆمانی دێو به‌همه‌ن واقیعێكی ناشرین نیشان نادات كه‌ڕه‌نگه‌ خوێنه‌رانێكی ساده‌ هه‌بن به‌و شێوه‌یه‌ له‌و ڕۆمانه‌ گه‌یشتبن، به‌ڵكو باسی واقیعێك ده‌كات كه‌بوونی هه‌بووه‌. به‌ده‌ربڕینێكی تر، دێوبه‌همه‌ن دنیای جوانی ئێمه‌ ناشرین ناكات، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ خودی دنیای سیاسی ئێمه‌ ناشرین بوو، ئه‌و ته‌نها ئاماژه‌ی پێ ده‌كات.بێگومان وه‌ك باسمان كرد ئه‌م ڕۆمانه‌، بایه‌خێكی زۆری به‌ پاڵه‌وان داوه‌،كه‌سیه‌تی دێو به‌همه‌ن وه‌ك پاڵه‌وانی ڕۆمانه‌كه‌، ده‌شێ له‌ سه‌رچه‌ندین ئاستدا ببینرێت. بۆیه‌ ئێمه‌ لێره‌دا كه‌سیه‌تی دێو به‌ههمه‌ن له‌گه‌لێك ڕووه‌وه‌ شڕۆڤه‌ ده‌كه‌ین، بۆ ئه‌وه‌ی بزانین دێو به‌همه‌ن كێیه‌؟

یه‌كه‌م:_ دێو به‌همه‌ن له‌ڕووی كۆمه‌ڵایه‌تی و پیشه‌ییه‌وه‌:_

دێوبه‌همه‌ن، كه‌سایه‌تییه‌كی خاكی،به‌رپرسیار هه‌ست به‌ لێپسراوه‌تی،له‌ناخ و دڵ و ده‌روونیدایه‌. ئه‌و پێشمه‌رگه‌ی كۆنی سه‌رده‌می شاخه‌و به‌و په‌ڕی هیواو بڕوابوون به‌بنه‌ما شۆڕشگێرییه‌كان به‌شداری شۆڕش و خه‌باتی شاخی كردووه‌. له‌نزیكه‌وه‌ نه‌هامه‌تییه‌كانی بینیوه‌. شه‌ڕی براكان و ململانێی ناڕه‌وای هێزه‌ سیاسییه‌كان و چه‌ندین دیمه‌نی دیكه‌ی ناشرینیش كه‌ ئه‌و وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك خۆزگه‌ی ده‌خواست بوونیان نه‌بایه‌. پێشتریش له‌زیندانی به‌عس زیندانی بووه‌. سه‌ختییه‌كانی ژێرده‌ستی به‌ عسییه‌كانیشی بینیوه‌. له‌ ڕۆمانه‌كه‌شدا زیندانییه‌، به‌ڵام ئه‌مجاره‌یان زیندانی براكان. بۆیه‌ هه‌موو ڕۆژێك سمكۆ ڕێوی دیمه‌نه‌ قێزه‌وه‌نه‌كانی زیندانی سه‌رده‌می به‌عسی به‌ بیردێنێته‌وه‌. دێو به‌هه‌مه‌ن گه‌رچی وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك به‌شداری شه‌ڕی ناوخۆو شكانی هێزه‌كه‌یی و پاشه‌كشه‌ی سه‌ر سنوور ده‌كات، به‌ڵام ئه‌م واقیعه‌ بژارده‌یه‌كه‌ دوور له‌تێڕوانین و ڕه‌هه‌ندی مرۆییانه‌ی دێو به‌همه‌ن.

هه‌ربۆیه‌ له‌ چه‌ندین شوێنی ڕۆمانه‌كه‌ په‌شیمانی خۆی ده‌رده‌بڕێت و ڕه‌خنه‌ له‌ به‌رهه‌می ئێستای شۆڕش و خه‌باتی شاخ ده‌گرێت. بۆنموونه‌:(من هه‌ر پێشمه‌رگه‌كه‌ی جارانم ڵا36) واته‌ ئه‌و نه‌كه‌وتۆته‌ ژێر كاریگه‌ریه‌تی ئه‌و واقیعه‌ قێزه‌وه‌نه‌ی كه‌ده‌شێ شۆڕشه‌كان له‌دوای خۆیان دروستی بكه‌ن.(ئه‌وان ئێستاش شاهانه‌ ده‌ژین ڵا39) دیاره‌ مه‌به‌ستی فه‌رمانده‌و سه‌ركرده‌كانی شۆڕشه‌. لێره‌دا ئه‌و ده‌ربڕینه‌م بیر هاته‌وه‌ كه‌ده‌ڵێ:( شۆڕش زانا پلانی بۆ دائه‌نێت، ئازا جێبه‌جێی ده‌كات، ترسنۆك به‌ره‌كه‌ی ده‌خوات).یاخود له‌شوێنێكی دیكه‌ی ڕۆمانه‌كه‌دا ده‌ڵێت(به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌مه‌ی ئێستا له‌پێشمه‌رگایه‌تی جاران ناچێت.جاران له‌سه‌ر یه‌ك خوان نانمان ده‌خواردوو پێڵاوی یه‌كتریمان له‌به‌رده‌كردڵا40). لێره‌وه‌ ئه‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌دێو به‌همه‌ن چه‌ند په‌شیمان و بێبه‌رییه‌ له‌وه‌ی ئێستا به‌ناوی پێشمه‌رگایه‌تی و كوردایه‌تی ده‌كرێت.به‌ڵام په‌شیمان نییه‌ له‌وه‌ی وه‌ك گه‌نجێك و كوردێك لاویه‌تی خۆی به‌ شۆڕش و كوردایه‌تی به‌خشی. چونكه‌ ئه‌و خه‌ونی دیكه‌ی هه‌بوو، هاوشێوه‌ی خه‌ونی هه‌زاران گه‌نجی ئه‌م وڵاته‌. دووه‌م:دێو به‌همه‌ن له‌ڕووی ناسنامه‌ی شاره‌وه‌:_

گه‌رچی به‌درێژایی ڕۆمانه‌كه‌، ڕۆماننووس ناوی چه‌ندین شارو شه‌قام و ناونیشان دێنێت، به‌ڵام له‌ هیچیاندا ناوی ڕاسته‌قینه‌ی شوێنه‌كان نابات.چونكه‌ ئه‌و ده‌زانێت ئه‌وه‌ی ئه‌و نووسیویه‌تی ڕۆمانه‌ نه‌ك گێڕانه‌وه‌ی مێژوو. چونكه‌ ئه‌گه‌ر له‌ ڕووداودا كات و شوێن و كاره‌كته‌ره‌كان به‌هه‌مان شێوه‌ی واقیع گوزارشتییان لێكرا، ئه‌وا مێژوو ده‌گێڕدرێته‌وه‌، كه‌گه‌لێك جاربه‌ناو به‌شێك له‌ڕۆماننووسه‌ بێ ئه‌زموونه‌كانی ئێمه‌ ده‌كه‌ونه‌ ئه‌و هه‌ڵه‌وه‌. بۆیه‌ خوێنه‌رنازانێت دێو به‌همه‌ن خه‌ڵكی كام شوێنه‌. به‌ڵام له‌په‌راوێزی خوێنه‌وه‌ی ڕۆمانه‌كه‌ وسه‌رنجدان له‌و وه‌سفه‌ی ڕۆماننووس بۆ ژینگه‌و شوێنه‌كان كردوویه‌تی، ئیدی ناسنامه‌ی دێوبه‌همه‌نمان له‌ ڕووی شاره‌وه‌ بۆ ده‌رده‌كه‌وێت. بۆنموونه‌:(له‌شاره‌ حه‌یاته‌كه‌ی خۆم). یاخود ده‌ڵێت:(جگه‌ له‌ ساڵانی پێشمه‌رگایه‌تی هه‌مووته‌مه‌نی خۆم له‌م شاره‌دابه‌سه‌ربردووه‌.

له‌وه‌ته‌ی هه‌یه‌ ئازاو ئازاد خولقاوه‌،له‌ماوه‌ی دووسه‌د ساڵی ته‌مه‌نیدا،هیچ هێزێك چه‌ند خاوه‌ن چه‌ك و جبه‌ خانه‌ش بێت نه‌یتوانیوه‌ جڵه‌وی بكات). كاتێ وه‌سفی ئه‌و شاره‌ ده‌بینین، هیچ گومانێكمان نامێنێت كه‌ ئه‌و شاره‌ سلێمانی هه‌ڵمه‌ت و قوربانی و پایته‌ختی ڕۆشنبیرییه‌. به‌درێژایی مێژووی دووسه‌دو سی و پێنچ ساڵه‌ی دامه‌زراندنی ئه‌و شاره‌، تائێستا هیچ هێزێك نه‌یتوانیوه‌ بۆ هه‌میشه‌ سلێمانی ڕام بكات. ئه‌م شاره‌ كه‌یه‌كێكه‌ له‌ شاره‌ زیندووه‌كانی كوردستان، هه‌میشه‌له‌ڕه‌تكردنه‌وه‌و گۆڕینی واقیعێك به‌واقیعێكی دیكه‌ بووه‌.كلتوورو زمان و پاشخانێكی ڕۆشنبیری تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌ كه‌ جیای ده‌كاته‌وه‌ له‌ شاره‌كانی تر. زیندووه‌تی سلێمانی به‌بڕوای من له‌و نوێبوونه‌وه‌یه‌و ڕامنه‌كردنه‌دایه‌. چونكه‌ بێگومان شتیێك چه‌ند زیندووش بێت كه‌وه‌ستا بۆگه‌ن ده‌بێت!!.

سێیه‌م- پاشخانی ڕۆشنبیری دێوبه‌همه‌ن:_

به‌درێژایی ڕۆمانه‌كه‌، ڕۆماننووس هیچ ئاماژه‌یه‌كی به‌ئاستی زانستی و خوێنده‌واری دێوبه‌همه‌ن و پاشخانی ڕۆشنبیری نه‌كردووه‌. واته‌ خوێنه‌رنازانێت دێو به‌همه‌ن هه‌رته‌نها پێشمه‌رگه‌یه‌كی ساده‌و میللی نه‌خوێنده‌واری نێو كۆمه‌ڵگه‌ی كوردییه‌، یاخود كادیرێكی سیاسی هوشیاركه‌درك به‌كێشه‌ فیكری و سیاسییه‌كان ده‌كات. به‌ڵام كاتێ خه‌سڵه‌ته‌ هزری و كه‌سیه‌تییه‌كانی دێوبه‌همه‌ن له‌ ڕۆمانه‌كه‌دا ده‌خوێنینه‌وه‌، ئیدی ده‌گه‌ینه‌ ئه‌وڕاستییه‌ی كه‌دێوبه‌همه‌ن نه‌ك ته‌نها كه‌سێكی خوێنه‌واره‌،بگره‌ كه‌سێكی هوشیارو تێگه‌یشتووشه‌.ئاگاداری مێژوو، واقیعی فه‌رهه‌نگی و سیاسی كۆمه‌ڵگه‌كه‌یه‌تی.بۆنموونه‌:-(منیش ڕۆژگارێك ماركسی بووم ڵا102).هاوكات ئاماژه‌ به‌شیعرێكی مام هێمن ده‌كات(ئه‌وبستۆكه‌ی دوژمن ناوی ناوه‌ سنوور ڵا52)(وه‌ك چارلی چاپڵن لا69)یاخود(كه‌سه‌یری حه‌به‌كان ده‌كه‌م فلۆئاوتن ڵا100)لێره‌دا بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌دێو به‌همه‌ن كه‌سایه‌تییه‌كه‌ خوێنده‌واری هه‌یه‌و بگره‌ پاشخانی ڕۆشنبیریی و هوشیاریی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی، له‌ئاستێكی به‌رزیشدایه‌.

ئه‌مه‌ له‌لایه‌ك له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌، خودی دێو به‌همه‌ن درك به‌ چه‌ندین پرسیاری فه‌لسه‌فی ده‌كات و مه‌به‌ستیه‌تی به‌ وه‌ڵامه‌كانیان بگات.بۆنموونه‌:(ده‌بێ مرۆڤی سه‌ره‌تایی چۆن ژیابێت به‌بێ پێخه‌ف؟ چۆن خۆی گه‌رمكربێته‌وه‌؟) یاخود له‌ شوێنێكی دیكه‌دا ده‌ڵێت:-(ئه‌گه‌ر له‌بری زمانی چه‌ك زمانی ئه‌قڵ بخه‌ینه‌ گه‌ڕده‌توانین شه‌ڕ نه‌كه‌ین ڵا50) بێگومان لێره‌دا دێو به‌همه‌ن دیدێكی ئه‌قڵگه‌رایی هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان. واته‌ له‌بری زمانی چه‌ك،گه‌ر زمانی گفتوگۆ په‌یڕه‌وبكه‌ین به‌تایبه‌تی سه‌ركرده‌كان، ئه‌وا ئه‌و هه‌موو خوێن و ئاشووبه‌ دروست نابێت.كه‌واته‌ دێو به‌همه‌ن كه‌سێكی خوێنده‌وارو هوشیاره‌.ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هوشیارییه‌كه‌ی له‌پله‌یه‌كی به‌رزی هزریش نه‌بێت.

چواره‌م: دێوبه‌همه‌ن له‌ڕووی بیروباوه‌ڕی سیاسییه‌وه‌:_

دێوبه‌همه‌ن له‌ ڕووی بیروباوه‌ڕی سیاسییه‌وه‌، پێشمه‌رگه‌ی شاخ و كۆنه‌ ماركسی واته‌ چه‌پ و هاوكات ئه‌ندامی حزبێكه‌. كه‌ڕۆماننووس له‌ ڕۆمانه‌كه‌یدا ناوی دوو حزب ده‌هێنێت كه‌ بڕوام وایه‌ پارتی و یه‌كێتین. دێو به‌همه‌ن پێشمه‌رگه‌یه‌كی خاوه‌ن بیروڕای خۆی و هاوكات ئه‌ندامێكی دیسپلینكراوی حزبیشه‌، ساڵانێكی زۆریش له‌شاخ و شار،داكۆكی له‌پرنسیپه‌ سیاسی و فیكرییه‌كانی خۆی كردووه‌.له‌ جێبه‌جێكردنی به‌شێكی زۆری بڕیارو فه‌رمانی حزبه‌كه‌ی به‌شداربووه‌، ئه‌گه‌رچی هه‌ڵه‌ش بووبێت. به‌ڵام له‌هه‌ندێ كرده‌وه‌و ڕه‌فتاری سیاسییانه‌ی ناشریندا، دێو به‌همه‌ن نه‌ك هه‌ر بڕوای پێیان نییه‌، به‌ڵكو په‌شیمان و له‌ دژیشیانه‌.دێوبه‌همه‌ن كه‌سێكه‌ مه‌به‌ستیه‌تی هه‌مان جوانی و پیرۆزییه‌كانی سه‌رده‌می شاخی ژیانی پێشمه‌رگایه‌تی، له‌ژیانی ئێستاشیدا ڕه‌نگبداته‌وه‌.بۆیه‌ بڕوای به‌ به‌شێكی زۆری ئه‌و كارانه‌و له‌نێویشیان شه‌ڕی ناوخۆ نییه‌، به‌ڵام پتر وه‌ك په‌یوه‌ستبوونێكی حزبی و چه‌كداری ناچاره‌ بیكات. كاتێ به‌هۆی هه‌ر بارودۆخیكیشه‌وه‌ بێت، ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ نانوێنێت، ئیدی له‌ڕووی ده‌روونی و ویژدانییه‌وه‌ هه‌ست به‌ ئارامی ده‌كات.بۆنموونه‌ له‌به‌رامبه‌ر شوان ده‌ڵه‌كدا چ هه‌ڵوێستێكی هه‌یه‌:(خۆت بگره‌ شوان ده‌ڵه‌ك من هه‌ر پێشمه‌رگه‌كه‌ی جارانم،به‌ڵام كه‌ ده‌بینێ شوان ده‌ڵه‌ك له‌وێ نییه‌ خۆشحاڵ ده‌بێت كه‌ خوێنی كه‌س ناڕێژێت وچه‌ند خوشك و دایكێكی دیكه‌ ڕه‌شپۆش ناكات ڵا36). لێره‌دا ده‌بینین كه‌ دێو به‌همه‌ن هه‌ڕه‌شه‌ له‌ شوان ده‌ڵه‌ك به‌هۆی هه‌ڵوێستێكی پێشوویه‌وه‌ ده‌كات، سازو ئاماده‌ ده‌بێت بۆ هه‌ر ئه‌گه‌رێك،به‌ڵام كاتێ ده‌بینی شوان ده‌ڵه‌ك له‌وێ نییه‌، خۆشحاڵ ده‌بێت.هه‌ست به‌ئاسووده‌یی ده‌كات له‌ڕووی ده‌روونییه‌وه‌ كه‌خوێنی كه‌س ناڕێژێت. كه‌واته‌ دێوبه‌همه‌ن بڕوای به‌خوێن و زمانی خوێنڕشتن نییه‌.ئه‌گه‌ر له‌ڕابردووشدا كارێكی له‌و شێوه‌یه‌ی كردبێت، ئه‌وا هه‌ست به‌ په‌شیمانی ده‌كات.

بۆنموونه‌:(ده‌بێ ئاوی چه‌ند چۆمی ئاوا بتوانن تاوانه‌كانی شه‌ڕی ناوخۆ بشواته‌وه‌ ڵا40). به‌ئاشكرا به‌هه‌ڵوێستی دێوبه‌همه‌نه‌وه‌ دیاره‌، كه‌ چه‌ند دژی هه‌ڵه‌كانی ڕابردوو بووه‌. له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ دێو به‌همه‌ن به‌ڕاشكاوی ڕه‌خنه‌ له‌ودۆخه‌ ده‌گرێت كه‌له‌دوای ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ هاته‌ ئاراوه‌. بارودۆخێك كه‌له‌ڕووی ژیان و خه‌باتی پێشمه‌رگایه‌تییه‌وه‌، ته‌واو جیاوازبوو له‌سه‌رده‌می شاخ.(به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌مه‌ی ئێستا له‌ پێشمه‌رگایه‌تی جاران ناچێت،جاران له‌سه‌ر یه‌ك خوان نانمان ده‌خواردوو پێڵاوی یه‌كتریمان له‌به‌رده‌كرد. ئێمه‌ بۆچی شه‌ڕده‌كه‌ین و له‌سه‌رچی شه‌ڕده‌كه‌ین ڵا40). دێوبه‌همه‌ن له‌ خه‌یاڵی خۆیه‌وه‌ به‌راوردی هه‌ردوو سه‌رده‌مه‌كه‌ ده‌كات، چونكه‌ خودی خۆی، به‌شداریكردووه‌ و هه‌ردووسه‌رده‌مه‌كه‌ی بینیوه‌ و ئه‌زموونكردووه‌.

پێنجه‌م:دێوبه‌همه‌ن و هه‌ندێك خه‌سڵه‌تی سایكۆلۆژی:

بێگومان سروشتی هیچ مرۆڤێك له‌ڕووی سایكۆلۆژییه‌وه‌ له‌كه‌سی تر ناچێت. مرۆڤه‌كان چه‌نده‌ له‌ڕووی بایۆلۆژی و جه‌سته‌یی و جیناتی له‌یه‌كه‌وه‌ نزیك بن، هێشتا خاڵێكی جیاكه‌ره‌وه‌و جیاواز له‌نێوانیاندا هه‌یه‌. ئه‌گه‌رچی مرۆڤ به‌پێی ئه‌و ژینگه‌و ده‌وروبه‌ره‌ی تیایدا ده‌ژیت، له‌كارلێكردن و كه‌وتنه‌ژێركاریگه‌ریه‌تی واقیع دایه‌، به‌ڵام خودێتی مرۆڤ، دواجار ڕه‌هه‌ندی ده‌روونی و كۆمه‌ڵایه‌تی و په‌روه‌رده‌یی ئه‌و دیاری ده‌كات. كه‌ده‌شێ هه‌ندێك خه‌سڵه‌تی سایكۆلۆژی هه‌بێتن، ته‌نها له‌كه‌سیه‌تی ئه‌ودابن. یاخودهه‌ندێك خوی كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌بێت، لای وه‌ك ڕێسایه‌كی كۆه‌مه‌ڵایه‌تی بن و نه‌توانێت ده‌ستبه‌رداریان بێت. كاتێ سه‌رنج له‌كه‌سیه‌تی دێوبه‌همه‌ن ده‌ده‌ین له‌ڕۆمانه‌كه‌دا، درك به‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ دێوبه‌همه‌ن چه‌ند خه‌سڵه‌تێكی سایكۆلۆژی هه‌یه‌و باسیان ده‌كات. بۆنموونه‌:(دێو به‌همه‌ن ده‌ڵێت: من له‌وه‌ته‌ی هه‌م سه‌رم داپۆشم وبه‌تانیه‌كه‌م نه‌فس بڕبێت خه‌وم لێناكه‌وێت ڵا144) لێره‌وه‌ ئێمه‌ ده‌زانین شێوه‌ی خه‌وتن و باری جه‌سته‌یی دێوبه‌همه‌ن له‌كاتی خه‌وتندا چۆنه‌.له‌كاتێكدا ملیۆنان مرۆڤ هه‌ن،كه‌ڕه‌نگه‌ به‌شێوه‌یه‌كی جیاواز له‌وخه‌ویان لێبكه‌وێت. به‌ڵام دواجارخوێنه‌رده‌زانێت دێو به‌همه‌ن كاتێ ده‌خه‌وێت، به‌ چ شێوه‌یه‌ك ده‌خه‌وێت.له‌شوێنێكی دیكه‌داده‌ڵێت:(له‌وه‌ته‌ی به‌بیرم دێت ئه‌وه‌م لێ بووه‌ به‌خوكه‌هه‌موو نیوه‌ڕۆیه‌ك دوای نان خواردن ده‌بێ سه‌ره‌خه‌وێك بشكێنم ڵا148).دێو به‌همه‌ن وه‌ك فه‌رمانێكی داخوازی جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ده‌بێ دوای نیوه‌ڕۆیان بخه‌وێت. واته‌ هیچ ده‌رفه‌تێكی تێدانیه‌. ئه‌گه‌رنه‌شخه‌وێت، ڕه‌نگه‌ كاریگه‌ریه‌تی بكاته‌ سه‌رلایه‌نی ده‌روونی و جه‌سته‌یی. چونكه‌ خه‌ویه‌كێكه‌ له‌ پێداویستییه‌ فسیۆلۆژییه‌كانی مرۆڤ و نیشانه‌ی حه‌سانه‌وه‌ و ئارامییه‌. جائه‌گه‌رئه‌وه‌خه‌وه‌ له‌هاوینان و دوای گه‌رمای تاقه‌ت پڕوكێنی دوای نیوه‌ڕۆیانیش بێت، بێگومان هه‌رزۆرپێویسته‌ بۆمرۆڤ. دێوبه‌همه‌ن خه‌سڵه‌تی دیكه‌شی هه‌یه‌. بۆنموونه‌:( له‌كاتێ لێكۆڵینه‌وه‌دا كاتێ داوای ئه‌وه‌ی لێده‌كه‌ن ئیعتراف بكات و په‌ڕاوی ڵێكۆڵینه‌وه‌ واژۆ بكات، دێوبه‌همه‌ن ده‌ڵێت: وه‌ڵاهی په‌نجه‌م ببڕنه‌وه‌ ئیمزا له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ناكه‌م. ده‌تانه‌وێت بمكوژن، بمكوژن ڵا76). ئێمه‌ لێره‌دا له‌به‌رده‌م نموونه‌ی كه‌سێك داین كه‌ناتوانێ خۆی فریو بدات و به‌ساخته‌ واژۆ له‌سه‌رقسه‌یه‌ك بكات كه‌هی خۆی نیین. نه‌ك هه‌ر ئه‌مه‌، ته‌نانه‌ت بێباكیشه‌ له‌مردن و بێمنه‌تانه‌ سه‌رپشكییان ده‌كات له‌وه‌ی ئه‌گه‌ر ده‌یكوژن بابیكوژن.له‌شوێنێكی دیكه‌دا دێو به‌همه‌ن ده‌ڵێت:(گه‌لێ خه‌یاڵی ترسناك به‌مێشكمدا گوزه‌رده‌كات، به‌ڵام هێز نییه‌ په‌شیمانم بكاته‌وه‌ ڵا76). له‌به‌رامبه‌ر ئه‌نجامدانی كرده‌وه‌یه‌كدا، دێو به‌همه‌ن جۆرێك له‌ترس و دوودڵی هه‌یه‌، به‌ڵام دواجار سوورده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی كاره‌كه‌.هێزیش نییه‌ په‌شیمانی بكاته‌وه‌.كه‌واته‌ ده‌توانین بڵێن كه‌دێوبه‌همه‌ن كه‌سێكی كه‌لله‌ ڕه‌ق و خاوه‌ن بڕیاری خۆیه‌تی و سازش له‌سه‌ربۆچوونه‌كانی ناكات.

شه‌شه‌م:_ هه‌ڵوێستی دێوبه‌همه‌ن له‌شه‌ڕی ناوخۆدا:_

دێوبه‌همه‌ن پێشمه‌رگه‌ی سه‌رده‌می شاخه‌. چ له‌شاخ و چ له‌ شار، به‌شداری شه‌ڕی حزبه‌كه‌ی كردووه‌ له‌ دژی نه‌یارانی. به‌ڵام ئه‌و به‌شداریه‌ پتر وه‌ك په‌یوه‌ستبوونێكی حزبییه‌ نه‌ك له‌قه‌ناعه‌ته‌وه‌. چونكه‌ كاتێ سه‌رنج له‌هه‌ڵوێستی دێوبه‌همه‌ن ده‌ده‌ین له‌هه‌مبه‌ر شه‌ڕی ناوخۆدا، تێده‌گه‌ین كه‌ئه‌وچه‌ند بێزارو په‌شیمانه‌ له‌وهه‌ڵانه‌. ئه‌مه‌ له‌لایه‌ك، له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ هه‌موومان ده‌زانین كه‌ شه‌ڕ به‌مانای كوشتن و خوێنرشتن وئه‌تككردن و چه‌ندان دیارده‌ی ناشڕینی تریش. له‌ شه‌ڕدا پنتێك بۆ جوانی نامێنێته‌وه‌،به‌شێكی زۆرله‌ مرۆڤه‌كان به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك شه‌ڕانی و دڕنده‌ ئه‌بن، كه‌ته‌نها خوێن ده‌بینن و خوێن به‌ری چاویان ده‌گرێت. وه‌لێ هێشتا له‌نێوئه‌وهه‌موو شه‌ڕانگێزییه‌دا، ده‌شێ مرۆڤانێك هه‌بن ژیانیان خۆشبووێت و دژی شه‌ڕبن.دێوبه‌همه‌ن ئه‌گه‌رچی له‌ شه‌ڕو زیندانیشدا، دیمه‌نی دڵته‌زێن ئازاری گه‌وره‌ی ڕوحی بینیوه‌، به‌ڵام بیرله‌تۆڵه‌ ناكاته‌وه‌و بڕوای وایه‌ له‌به‌رامبه‌ر خوێن خوێن نییه‌. بۆنموونه‌:(كاتێ چیا چاومار سه‌رده‌می شه‌ڕی شاخ و دیل كوشتنی بیردێنێته‌وه‌، دێو به‌همه‌ن ده‌ڵێت:تێده‌گات حه‌زم به‌ درێژه‌پێدانی ئه‌و بابه‌ته‌ نییه‌ ڵا231). واته‌ دێو به‌همه‌ن حه‌زناكات ڕۆژانی شه‌ڕی بیربێننه‌وه‌.له‌شوێنێكی دیكه‌دا ده‌ڵێت:( كاتێ ئه‌و دێرانه‌ ده‌خوێنمه‌وه‌ بێزم له‌كوردایه‌تی دێت ڵا243). له‌شوێنێكی دیكه‌دا ده‌ڵێت:(كاتێ بیرله‌وه‌ده‌كه‌مه‌وه‌ خیانه‌ت له‌هاوڕێكه‌م بكه‌م ئه‌وه‌نده‌ بێزم له‌خۆم دێته‌وه‌ خۆم وه‌ك قالۆچه‌یه‌ك دێته‌ به‌رچاو ڵا255). یاخودكاتێ سابات نه‌به‌ز ده‌كوژێت، ده‌ڵێت:( پێم عه‌یب نه‌بێت تێر ده‌گریم).به‌هه‌مان شێوه‌، كاتێ دێو به‌همه‌ن دیلكراوه‌، ئه‌وا یه‌كێك له‌ پاسه‌وانه‌كانی زیندان كه‌ قژ زه‌ردوچاوشینێكه‌، بێڕێزییه‌كی زۆر به‌ دێوبه‌همه‌ن ده‌كات و هه‌وڵده‌دات كه‌سیه‌تی بروشێنێ كاتێ ده‌ست بۆ پاشه‌ڵی ده‌بات. به‌ڵام له‌ شه‌ڕێكدا، هه‌مان ئه‌و قژ زه‌رده‌ له‌گه‌ڵ چه‌ندین پێشمه‌رگه‌ی تر به‌دیلی ده‌كه‌ونه‌ ده‌ست حزبه‌كه‌ی دێو به‌همه‌ن و ده‌هێنرێنه‌ هه‌مان ئه‌و باره‌گایه‌ی دێو به‌همه‌نی لێیه‌. به‌ڵام ئه‌و قژزه‌رده‌كه‌ ناكوژێت، به‌ڵكو به‌ده‌ستی یه‌كێكی ترله‌گه‌ڵ چه‌ندین دیلی ترده‌كوژرێت. ئه‌مانه‌و زۆر نموونه‌ی دیكه‌ش كه‌ له‌ ڕۆمانه‌كه‌دا هه‌ن، ده‌ریده‌خه‌ن كه‌ دێو به‌همه‌ن وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك چه‌ند ڕقی له‌و ڕووداوه‌ سیاسییانه‌ بووه‌وه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك حه‌زی نه‌كردووه‌ ئه‌نجامیان بدات. به‌ڵام به‌هۆكاری ئه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌و ئه‌ندامی حزبێكه‌وحزبه‌كه‌شی له‌ گه‌ڵ حزبی به‌رامبه‌رله‌ شه‌ڕدایه‌ ئیدی ده‌بێ ئه‌ویش به‌شداربێت.

هه‌فته‌م:دێوبه‌همه‌ن و شه‌هید ئارام:

مه‌رج نییه‌ ئه‌وڕووداوو گێڕانه‌وانه‌ی ڕۆماننووس له‌ڕۆمانێكیدا باسیان ده‌كات، له‌واقیعدا ڕوویدابن یاخود كه‌سایه‌تییه‌كان هه‌مان ئه‌وكه‌سه‌ مێژوویانه‌بن كه‌له‌واقیعدا ڕۆڵێكییان بینیوه‌. وه‌لێ له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا،خوێنه‌ر ئازاده‌ له‌وه‌ی چۆن و له‌كام كڵاوه‌ڕۆژنه‌وه‌ ئه‌وده‌قه‌ ده‌خوێنێته‌وه‌وڕووداوه‌كانی ده‌بینێت.له‌ڕاستیدا، ئه‌مه‌شه‌ په‌یوه‌ندی خوێنه‌ربه‌ده‌قه‌وه‌.كه‌ڕه‌هه‌ندێكی دیكه‌ی واتایی له‌ده‌ره‌وه‌ی ڕه‌هه‌نده‌ واتاییه‌كانی نووسه‌ر به‌ده‌قه‌كه‌ بدات. ڕۆماننووس له‌ڕۆمانی دێو به‌همه‌ن له‌ڵاپه‌ڕه‌116دا ده‌ڵێت:_(بكوژه‌كانی شه‌هیدبه‌و هه‌موو دڕندایه‌تییه‌وه‌كاتێ له‌گوندێكدا شه‌هیدی ده‌كه‌ن،ده‌ست له‌ته‌رمه‌كه‌ی ناده‌ن، چاویلكه‌كه‌ی ناشكێنن،به‌دوای سه‌یاره‌ ڕایناكێشن،لێده‌گه‌ڕێن خه‌ڵكی گونده‌كه‌ كه‌ وه‌ك گلێنه‌ی چاویان خۆشیانده‌وێ، وه‌كو ئازیزێكی خۆیان به‌وپه‌ڕی ڕێزه‌وه‌ له‌گۆڕستانه‌كی خۆیاندا به‌خاكی بسپێرن. ژنانی گوند وه‌ك خوشك و دایكی خۆی شیوه‌نی بۆده‌كه‌ن و به‌كوڵ ده‌گرین).بڕوام وایه‌ ڕۆماننووس لێره‌دا له‌ سه‌ر زاری دێو به‌همه‌ن، باسی شه‌هید ئارامی سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ ده‌كات. كاتێ خۆفرۆشه‌كان و ناپاكه‌كان له‌ڕۆژی 31_1_1978له‌گوندی ته‌نگیسه‌ری ناوچه‌ی قه‌ره‌داغ شه‌هیدیان كرد. خه‌ڵكی گوند، ناهێڵن ته‌رمی شه‌هید ئارام ببردرێته‌وه‌ زێدی خۆی، به‌ڵكو هه‌رله‌وگونده‌دا ده‌ینێژن و ئێستاش ئارامگه‌ی شه‌هید ئارام له‌و گونده‌یه‌. شه‌هید ئارام نموونه‌ی سه‌ركرده‌یه‌كی پاك و شۆڕشگێڕو خه‌باتگێڕبوو.هاوكات، كۆمه‌ڵه‌یه‌كی زۆر پاك و به‌بیروباوه‌ڕبوو. ته‌نانه‌ت جارێكییان له‌كتێبێكدا ئه‌وه‌م خوێنده‌وه‌، كه‌ ئه‌وساڵه‌ی ئارام شه‌هید بوو، زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری گونده‌كانی قه‌ره‌داغ ناوی ئه‌و منداڵانه‌یان نا ئارام كه‌دوای شه‌هید بوونی ئه‌وله‌دایك ببوون. دێوبه‌همه‌نیش پێشمه‌رگه‌یه‌كه‌ سه‌رسامه‌ به‌شه‌هید ئارام. به‌تایبه‌تیش كه‌خۆی له‌چه‌ندین شوێنی ڕۆمانه‌كه‌دا، جه‌خت له‌كۆمه‌ڵه‌یبوونی خۆی ده‌كاته‌وه‌.
دواجار ده‌مه‌وێ ئاماژه‌ به‌وه‌ بده‌م، كه‌ڕۆمانی دێو به‌همه‌ن، وێنه‌یه‌كی بچووكراوه‌ی تراژیدی شه‌ڕی ناوخۆمان پیشان ده‌ده‌ات. به‌ڵام وێنا كردنێك له‌چوارچێوه‌ی ژانرێكی ئه‌ده‌بی به‌رزدا كه‌ئه‌ویش ڕۆمانه‌. خوێنه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆمانه‌ مایه‌ی ئازارێكی قووڵه‌ بۆمرۆڤ. به‌ڵام ئه‌و ئازاره‌، ئازارێك نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ده‌روون و ڕوحی خوێنه‌ر ئازار بدات، به‌ڵكو ئازارێكه‌ له‌ شێوه‌ی په‌یامێك ده‌درێته‌ گوێی سیاسییه‌كان كه‌ ئیدی تاهه‌تایه‌ بیرله‌ڕشتنی خوێنی براكان نه‌كه‌نه‌وه‌. به‌ڵكو ده‌بێ په‌ند له‌مێژوو وه‌ربگرن. سیحری ڕۆمان له‌وه‌دایه‌ خوێنه‌ر كه‌مه‌ند كێش بكات.له‌و ماوانه‌ی ڕابردوودا ده‌یان به‌ناو ڕۆمانم خوێندوونه‌ته‌وه‌، ته‌نانه‌ت دووله‌وبه‌ناوڕۆمانانه‌، هاوشێوه‌ی دێو به‌همه‌ن به‌ڵام به‌جۆرێكی تر،باسی شه‌ڕی ناوخۆ ده‌كه‌ن. به‌ڵام جیاوازی دێوبه‌همه‌ن له‌گه‌ڵ ئه‌وبه‌ناوڕۆمانانه‌ له‌وه‌دایه‌، كه‌دێو به‌همه‌ن ڕۆمانه‌، به‌ڵام ئه‌وانی ترگێڕانه‌وه‌ی مێژوون له‌چوارچێوه‌ی زمانێكی سیاسییانه‌ی هه‌ژار له‌ ڕووی ئه‌ده‌بی.خۆزگه‌ ئه‌وانه‌ی ده‌ستیان به‌خوێنی براكان سووره‌، دێو به‌همه‌نیان ده‌خوێنده‌وه‌. هیچ نه‌بێ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر په‌ندیشی لێوه‌رنه‌گرن، ئه‌وا كه‌مێك ته‌ریق ببنه‌وه‌!!!…

سه‌دیق سه‌عید ڕواندزی

——————————

په‌راوێز: دێو به‌همه‌ن/ ڕۆمان/ نووسینی( محمد كه‌ریم)/بڵاوكراوه‌ی ناوه‌ندی توێژینه‌وه‌ی عه‌بدولره‌حمان زه‌بیحی_سلێمانی/ساڵی چاپ 2018…………..

*ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ ئه‌ده‌ب و هونه‌ری كوردستانی نوێ به‌ دوو به‌ش له‌ ژماره‌كانی(1089-1090)له‌ ڕۆژانی 23و30/5/2019بڵاوبۆته‌وه‌…