Skip to Content

بژاردەیەک بۆ عێراقی هەمووان.. چالاک ئاغجەلەری

بژاردەیەک بۆ عێراقی هەمووان.. چالاک ئاغجەلەری

Closed
by ئه‌یلول 4, 2022 General, Opinion

لۆجیکێکی عەقڵانی و بژاردەیەک کە بتوانێت وەڵامێک بێت بە دۆخی سیاسی عێراق و وەک جێگرەوەی ئەم دۆخە چەقبەستوەی ئێستا کە هەموو خەڵکی ووڵات داهاتوویان بە ڕووی کەشێکی پڕ تەم و ئەنگوستەدا دەکاتەوە. دەست بردن بۆ ئەم پرسە و ڕاڤەکردنی پێویستی بە ئاگابوونە لە مێژووی ئەم هەیکەلە سیاسیە ، چۆن و کێ و بەچی جۆرێک بەرخود بە پرسە ئیداری و سیاسیەکانی کراوە لە مێژووی دوور و نزیکدا؟ دەکرێت لە خۆمان بپرسین ئایا بە تەنها هێزی (بیرۆکراتی) دەسەڵاتە دەوانێت فەزایەکی بێدەنگ دەستەبەربکات وەک بە شێک لە مێژووی ئەم سیاسی ئەم ناوچەیە لە بۆ هەر ناڕازاییەتیەک و وورتە و پۆڵە بۆڵێکیش ڕاوەشانی قامچیەکی بەدوادا بێت وەکو ئەوەی بەعس لە مێژووی خۆیدا کردیە بەشێک لە میثۆدی سیاسی . مێژووی دێرینی ئەم دەڤەرە بەرفراوانە بە حوکمی بەپیتی زەوی و زارەوە خاوەن خەڵکانێکی جیاوازن لە نەژاد و ئاینزا، هاودەم ئاشنای چەندین حوکمی جیاواز بووە هەر لە ئەکەدیی و سۆمەری و بابلی کۆن و نوێوە بیگرە تا دەسەڵاتی میزۆپۆتامیا ، هەندێکیان سەروو ٥٠٠ ساڵ حوکمیان کردوە ! بە گەڕانەوەش بۆ دەرهاویشتەکانی جەنگی جیهانی یەکەم و بەدوای کەوتنی ئیمپراتۆریەتی عوثمانی، ناوی عێراق لە سنورێکی بەرتەسکی جوگرافییەوە بووبە دەوڵەتێک لەسەر نەخشەی جیهان و لەسەر دەستی بەریتانیا خۆی کرد بەئەمری واقع ، فەیسەڵیان هێنا و کردیان بە شای ووڵات ، هەرچەندە بەشێک نەبوو لە خواستی شیعەکان و کورد بەڵام بەریتانیا وەکو چارەسەرێک بۆ نێوانی شیعە و سونە ئەم بژاردەیەی پێ پەسەند بوو چونکە بنەماڵەی فیسەڵ ٣٨ هەمین پشتی پێغەمبەر( محمد) بوو ، بەردەوامییان لە دەسەڵات لە ساڵی ١٩٢١ تا ( شۆڕشی) ١٤ی تەمموزی ١٩٥٨ درێژەی کێشا و هاوکات کێشە سیاسیەکانی عێراقیش بەردەوامی بەخۆیدا و خامۆش نەبوو .

جیاوازی نەتەوە و مەزەهەب و تائیفی لە عێراقی نوێدا خاڵی ناسەقامگیری و کوشت بڕ و بەدبەختی خەڵکەکەیەتی، هۆکاری بنەڕەتی ئەم کێشانەش گروپ گەلە سیاسیە جیاوزەکان و سەرکردەکانە نەک خەڵکی سڤیل، هەر بۆیە کاتێک بیر لە مژارێکی عەقڵانی دەکەیتەوە هەزار و یەک چقڵ بەڕووتدا دێتەوە و تەخوین و نامۆ دەکرێیت دیارە ئەم ئاستەنگانەش هەر لەسەر دەستی ئەحزابەکانە و بە مەبەست رێگری لە ئاشتەوایی گشتی ووڵات دەکەن.

ئەمڕۆ دوای چەند دەیەیەک لە حوکمی بێ سەرو بەری عێراق دەبینین چی دەگوزەرێت، شەڕ لەسەر کورسی و دەسەڵات داهاتووی خەڵکی کردۆتە بەردەم هەڕەشەیەکی جدی لێرەوە دەبێت خەڵک پرسیارە لۆژیکی جدییەکە لە خۆیان بکەن بۆ ژیانی ئەمڕۆ و داهاتوویان لە ووڵاتدا ، چی لۆژیک و رەهەندێک ئاسۆیەکی گەشیان بەڕوو دەکاتەوە؟

لە وەڵامی ئەم پرسیارە بۆ من تێگەیشتنە لە جیاوازییەکان و قبوڵکردنەیانە دوور لە هەر ڕەهەندێکی دۆگما و سڕینەوەی بەرامبەر، هاوکات بەغدا بێت یان کوێرە دێیەک ببێتە چەقی بڕیار بەڵام بە پشتیوانی و کۆدەنگی سەرجەم پێکهاتەکانی ووڵات و تۆلەرانس ببێتە بناغە بۆ عێراقی سبەی . بەدوای ئەم بژاردەیەدا کێ ئامادەی قبوڵکردنی ئەم ڕەهەند و بیرکردنەوەیە لەم ووڵاتەدا؟،هەرچەندە هەلومەرجی سیاسی ئەمڕۆی عێراق تەژییە بە بەریەکەوتن لە نێوان پێکهاتە سیاسیەکاندا ، کاتێک بابەتێکی لەم جۆرە ئاراستە دەکەیت بەتایبەت لە ساحەی کورییدا ، بێشک بەدەر نابین لە ڕەخنە، خوێندەوەی دروست لە دونیای بەرژەوندی و پێکدانە قێزەونەکاندا دەست گرتنە بە عێراقەوە بە هەموو هەڵبەز و دابەزە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابورییەکەیەوە. دەست بردن بۆ جیاگەرا و دەوڵەتی کوردی وەک بینیمان لە مەحەڵ مەحاڵترە بۆ ئەمڕۆ، هەربۆیە ڕێگە ڕاستەکە دەست گرتنە بە عێراقی دانپێنراوەوە بە هەموو کەمو کوڕییەکانیەوە وەکو دیاریشە ئەم خواستەی ئاماژەم پێدا خەون نیە ئەگەر هوشیاری گەل هاوتا و باڵا بێت ، هاوکات خەونێکی خۆشە کاتێک نەژاد پەرستی و مەزهەب گەرایی دەستیان کردبێتە بینە قاقای گەلەوە وەکو پێشتر هەڵوێستەم لەسەری کرد ـ ئەرکی هێز و لایەنەکانی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆنە چیتر لەبری خەڵک بیرنەکەوە و بەرژەوندی باڵای گەل بە کۆی پێکاتەکانەوە لەبەر چاوبگرن و دەست بەرداری بەرژەوەندیە تایبەتیەکانی خۆیان و ووڵاتانی زلهێز و دراوسێکان بن و خەڵکی ووڵایتش وەک ئایکۆنێکی بەقوربانی کراو بەردەوام و هەمیشە سەودای پێوە نەکرێت.

Previous
Next
Kurdish