پیاسەیەك بە ئایندەی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی.. ڕزگار عومەر
تەنگەژەی سیاسی موزمین لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست جارێکی دیکە تیشکی خستۆتە سەرعێراق، ئەمەش وایکردووە دوودڵی و گومان و بیرکردنەوە لە چارەنووسی بزووتنەوە مەدەنییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە دوای ڕووداوەکانی ئەم دواییەی ناوچەکەو عێراق بێتە پێشەوە. جەنگەکان و سەرهەڵدان و شکستی گرووپە توندڕەوەکان، گرژییە جیۆپۆلیتیکییەکان و ململانێ ناوخۆییەکان، کۆی ئەو زەمینەیان پێكهێناوە کە بزووتنەوە مەدەنییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە چوارچێوەیدا تا ئێستا کاریان تیا کردووە.
سروشتی ناجێگیری ناوچەکە پێویستی بە ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی هەیە، کە مامەڵە لە گەڵ ژینگەیەك بکەن کە سەلامەتی و ئاسایش وەک بەرپرسیاریەتیەکی گشتی هەرسێ کوچکەی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی + کۆمەڵگە+ دام و دەزگای پەیوەندیدارەکانی دەوڵەت ئەژمار بکرێت نەك بکرێتە بیانوی کۆنتڕۆڵی زیاتری دەوڵەت.کارێك کە بزوتنەوە مەدەنیەکان بە هەر نرخێك و ڕیسکێك لە ڕابردوو کردیان و ئەمڕۆش پێویستە خۆیان لەگەڵ ئەم نادڵنیاییەدا بگونجێنن و ڕێگایەك و دووان بدۆزنەوە بۆ تازەکردنەوەی (جۆرو چەندایەتی) پەیوەندیکردن لەگەڵ ئەکتەرە سیاسییە جیاوازەکان بۆ ئەوەی دۆزی خۆیان و پرسی “مانەوە” ی خۆیان جێگیرتر بکەن.
بۆ پرسی “مانەوە” زۆرجار ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ڕووبەڕووی سنوورداربوونی سەرچاوەکانی داهات دەبنەوە، ئەمەش ڕێگری لە تواناکانیان دەکات بۆ درێژەدان بە پڕۆژەو پەیامەکانیان، چونکە بەدەر لە دیوی سیاسیدا ناسەقامگیری “ئابووری” و کەمی سەرچاوە دەتوانێت ڕێگری لە کاریگەریی ئەم بزووتنەوەیانە بکات لە دروستکردنی گۆڕانکاریی بەردەوامدا.
گەنجان لە عێراق نوێنەرایەتی قەوارەیەکی کۆمەڵایەتی بەهێز دەکەن بۆ گۆڕانکاری. ڕووداوەکانی ئەم دواییە تیشکیان خستۆتە سەر ڕۆڵی چالاکانی گەنج لە هاندانی بزووتنەوە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان. بەکارهێنانی وزە و سۆز و خولیای گەنجان دەتوانێت بەشداربێت لە خۆڕاگری و زیندوویی بزووتنەوە مەدەنییەکان ئەگەر بێتوو” ستراتیژی دروست” کۆیان بکاتەوە.
بەشێك لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەمووی نا، بەرژەوەندییەکی تایبەتی هەیە لە بەرەوپێشبردنی سەقامگیری و بەها دیموکراسیەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراق دەتوانن پاڵپشتی ئەم بەشە لە پێکهاتەی نێودەوڵەتی بەکاربهێنن بۆ ئیکۆ و سەدای دەنگەکانیان و کۆکردنەوەی هاوکاری لە ڕووبەڕووبوونەوەی چارەنوسی خەفە کردنی بزوتنەوە مەدەنیەکان.
چارەنووسی بزووتنەوە مەدەنییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراق دوای ڕووداوەکانی ئەم دواییەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە بنەڕەتدا بەستراوەتەوە بە توانای بەشێك لە کۆمەڵگە بۆ چارەسەرکردنی مەترسیەکانی چەشنی شێوازێك لە ” نایاسایی ” کردن و بەکارهێنانی قوفڵی یاساو “تەخوین” کردن و تۆمەتی “سیخوڕی” کردن و فراوان کردنی ڕۆژ لە دوای ڕۆژی لیستی ڕەشی ڕێکخراوە یاساغ کراوەکان.
لە دۆخێکی وادا هیچ “موعجیزەیەك” نیە ببێتە فریادڕەس بۆ دواڕۆژی بزوتنەوە مەدەنیەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، بەڵکو دەبێ ” موعجیزەکان” بە ستراتیژی وردرترو کاری کۆلیکتیڤ بەرهەم بهێنرێن! کە ڕەنگە لۆژیکترین دەرفەتی ئەرێنی موعجیزە دروست کردن کۆکردنەوەی گەنجان بێت و ئاشنا کردنیان بە دوو خاڵی سەرەکی؛ یەکەم میکانیزمی زەق کردنەوەی هێزی کۆمەڵایەتی خۆیان، دووەم ئاشنا کردنی خێرایی ئەوان بە “ئایندەیەكی مەترسیدار” کە لە ئەنجامی نەهێشتنی ڕێکخراوەکان و بزوتنەوە مەدەنیەکان لە کۆمەلگە دروست دەبێت. بۆ ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ئەم ئەرکە ئیختیاریی نیە بەڵکو ئیلتزامێکی پرسی مانەوەیەو وەڵامێکی سادەی ئەمرۆیە بۆ پرسیاری “بوون و نەبوون” بەیانی!
