شۆڕشێك له مهترسیدایه …. نووسینی: ئێدوارد هانت
شۆڕشێك له مهترسیدایه
نووسینی: ئێدوارد هانت
و: گۆران عهبدوڵڵا
—————————-
شۆڕش له ڕۆژئاوا لهسهر بنهمای دژه سهرمایهداری و بهدهستهێنانی مافی ئۆتۆنۆمی بۆ كورد و دهستهبهر كردنی مافهكانی ژنان درووست بوو، ئێستا لهبهرانبهر ترسی له ناوچووندایه. ڕهنگه ئیدارهی ترامپ پشتی لێبكات.
————-
له باكوری ڕۆژههڵاتی سوریا، كوردهكان ڕابهرایهتی هێزهكانی سوریایی دیموكرات (SDF) دهكهن بۆ تێكشكاندنی دوواین سهنگهرهكانی دهوڵاتی ئیسلامی به شێوهیهكی یهكجاری. ئهم ههوڵه به ئۆپهراسیۆنی گهمارۆ دهناسرێت و به كۆمهكی وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا دهچێته ڕێوه.
به پێی وتهبێژی ئهمریكێكان، هێزهكانی سوریایی دیموكرات ههستان به پاككردنهوهی ناوچهكانی باغۆز و دەشیشه له ناوچهی ڕۆژههڵاتی سوریا، وه ئێستاش دوواین بهش له دۆڵهكانی ڕوباری فوراتی ناوهڕاست پاكدهكەنهوه.
بهپێی وتهكانی سین ڕایان كۆڵۆنێڵی ئهمریكی له ١٨ی سپتامبهر: “سهركهوتنی هێزهكانی سوریایی دیموكرات لهو ناوچانه ئهوه دهگهیهنێت كه ئیتر داعش هیچ ناوچهیهكی لهبهردهستدا نەماوە.”
شهڕڤانه كوردهكانی سوریا ناوهڕۆكی سهرهكی هێزهكانی سوریایی دیموكرات پێكدههێنن، وه لای چهپی جیهانی ناسراون. لهچهند ساڵی ڕابردوودا، ڕابهرایهتی شۆڕشێكی كۆمهڵایهتی بهرچاویان له ڕۆژئاوادا كرد، له بهشی باكوری سوریا. تێدهكۆشن بۆ بنیاتنانی ناوچهیهكی ئۆتۆنۆمی، ناوچهیهكی دژه سهرمایهداری كه تێیدا كورد بههرهمهند بێت له مافی چارهی خۆنووسین و تێكشكاندنی ئهو سیستمهی كهلهسهر بنهمای ههڵاواردنی جنسی دامهزراوه.
ئامانجهكانی شۆڕشی كورد له سوریا وایان لێدهكات دۆستێكی قبوڵكراو نهبن لای ئهمریكا. سهرباری ئهوهی بهرپرسه ئهمریكێكان چهندین جار ئاماژهیان به هێزهكانی سوریایی دیموكرات كردووه وهك هێزێكی كاریگهر دژ به داعش له سوریا، لهگهڵ ئهوهشدا واشنتن دژه دیدی خۆی نهشاردۆتهوه لهبهرانبهر شۆڕشی ڕۆژئاوا.
له كۆتایی ئهمساڵهدا (٢٠١٧) ئیدارهی ئهمریكا گڵۆپی سهوزی بۆ دهوڵهتی توركیا ههڵكرد بۆ تێكشكاندن و داگیركردنی عهفرین، یهكێك له سێ كانتۆنهكانی ڕۆژئاوا.
لهم ماوانهی دووایشدا ئهمریكا فشاری بۆ سهركرده سهربازێكانی كورد دههێنا بۆ ئهوهی مهنبهج چۆڵبكهن، ئهو ناوچهیهی هێزهكانی سوریایی دیموكرات له ٢٠١٦ له هێزهكانی دهوڵهتی ئیسلامییان پاكیانكردهوه.
ڕۆشن نییه چۆن سهرۆك ترامپ بیر له ههموو ئهوانه دهكاتهوه، له كاتێكدا ستایشی كورد دهكات وهك: ” شهڕكهرێكی باش، خهڵكێكی زۆر زۆر باش” بهڵام پێشتر هیچ نیگەرانییهكی پیشان نهدا بهرانبهر به چارهنووسیان.
ئهو قیهمهی ترامپ بهرجهستهی دهكا – سهرمایهداری ئهمریكا، دهسهڵاتێكی پلۆتۆكراتیك، دژه ژن – بهدڵنیاییهوه دژی ههموو قییهمهكانی ڕۆژئاوایه.
لهگهڵ ئهوهشدا بهشێك له بهرپرسه باڵاكانی ئهمریكا چهختیان لهوه كردهوه كهوا بهردهوام دهبن له یارمهتیدانی هێزهكانی سوریایی دیموكرات، ههروهها وهزیری بهرگری جهیمس مهتێ لهمانگی حوزهیرانی ڕابردوو بهڵێنیدا: “ به ئاسانی ئهم ڕێكخراوه وهلا نانێین، چونکە دهوڵهتی ئیسلامی تێكشكان و ڕێگره لهسهر ههڵدانی.”
له دانیشتنێكی كۆنگرێسدا لهههمان مانگدا سیناتۆری مارینلاند “كریس ڤان هۆڵهن” پرسیاری له وهزیری دهرهوه مایك پۆمپیۆ كرد “بهڵێن دهدهی لهوهی لهلایهن توركیا و ڕهجهب تهیب ئهردۆغانهوه نهكهویته بهر ههڕهشهو كوردهكانی سوریا به گورگان خوارد نەدهیت؟” وهڵامی دایهوه ” بههیچ شێوهیهك مهبهستێكی ئیداری نییه بۆ فڕێدانی ئۆبجێكتێكی زهردی گهوره.”
ههروهها مانگی ڕابردوو ئیدارهی ترامپ بڕیارهكهی پێشووی سهرۆكی پێچهوانهكردهوه بۆ كشانهوهی هێزهكانی ئهمریكا له سوریا.
ترامپ بهردهوامه له ڕاڕاییهكانی و بهوهش زۆرێك له چاودێران دهیانهوێت بزانن پاشتر چیدهكات. كوردهكان له سوریا بهردهوامن لهوهی نهك ههر پێداگرن لهسهر ئازادكردنی ناوچهكانیان به شێوهیهكی یهكجاری له ژێر دهستی داعش، بهڵكو بۆ بهسهرنجام گهیاندنی شۆڕشه كۆمهڵایهتییهكهیان له ڕۆژئاوا.
ماشێنی جهنگی زلهێزهكان كه كاران له ناوچهكه ئهوه دیاریدهكهن چ شانسێك كراوهیه له پێش كوردهكانی سوریا. سهرۆكی سوریا بهڵێنی دهستبهسهرداگرتنهوهی ڕۆژئاوای دا. سهرۆكی توركیا ڕهجهب تهیب ئهردۆگان چهندین جارو بهردهوام ههڕهشهی ئهوهی كردووه كهوا ئهو ئهزموونه تووندڕهوهی كورد دهڕوخێنێت. یارمهتێكانی ئهمریكاش له باشترین حاڵهتی خۆیدا ههمیشه مهرجدار بووه، بهردهوام له ترسێكی گهورهدایه له لایهن ئیمپراتۆرییهتی ئهمریكاوه.
سهركهوتنهكان و شكستهكان
ئهزمونی عهفرین و مهنبهج ناڕاستگۆیی ئیدارهی ترامپیان بۆ كوردهكان دهرخست.
له كانونی دووهمی ساڵی ٢٠١٧ هێزهكانی دهوڵهتی توركیا به ڕهزامهندی ئهمریكا هێرشیان كردهسهر عهفرین و ئهو كانتۆنهیان وێرانكرد تا مانگی ئازار و بوونه مایهی كۆچی به كۆمهڵ.
نزیكهی پێنج سهد كهس له خهڵكی سیڤیل و ههشتسهد كهس له شهڕڤانانی كورد بوونه قوربانی ئهو هێرشهی توركیا.
زیاتر له سهدان ههزار كهس لهو ناوچهیه دهربهدهر بوون و تاكۆتایی مانگی ئهیار ١٣٤٠٠٠ ههزار كهس به ئاوارهیی مانهوه. ئهوانهی له عهفرین ماونەتەوه ڕووبهڕوی كاری دڕندانه دهبنهوه لهلایهن دهسهڵاتدارهكانی ئهو ناوچهیهوه كه له لایهن توركیاوه پشتیوانی دهكرێن.
كوردهكانی سوریا ڕووبهڕووی بهرنگارییهكی گهوره دهبنهوه له منبهج، پاش ئهو ههڕهشانهی ئهردۆغان بۆ بهردهوامبونی هێرشهكانی له عهفرینهوه بۆ منبهج. بهرپرسه ئهمریكێكان و توركهكان ڕێك كهوتوون لهسهر ئهوهی شهڕڤانه كوردهكان لهو ناوچانه بكشێنهوه.
لهجیاتی بهرگریكردن له كوردهكانی سوریا، كهچی بهرپرسه ئهمریكێكان بڕیاری ئارام كردنهوه دهدهن و بڕیاره هێزهكانی ئهمریكاو توركیا ئێشكگری هاوبهشیان ههبێت لهو ناوچهیه.
ڕێككهوتن شكستێكی گهورهیه بۆ شۆڕش له ڕۆژئاوا. پاش دهركردنی ڕێكخراوی دهوڵهتی ئیسلامی له منبهج، كوردهكانی سوریا به شێوهیهكی زۆر سهرنج ڕاكێش ئیدارهی ناوچهكهیان كرد، ئهمریكێكان خۆیان ستایشی ئهو بهڕێوهبردنانە دهكەن.
پاش سهردانهكهی جۆن ڕۆد له وهزارهتی بهرگری ئهمریكاوه له مانگی تهموزدا بۆ منبهج باسی لهوهكرد كه چۆن ئازادانهو بێترس به ناو كۆڵانهكاندا سوڕاوهتهوه كه پێشتر له بن دهسهڵاتی داعش دا بووە. ڕۆد لهو بارهوه وتی: “ بهڕاستی ئهوهی بینیم بێ وێنه بوو.”
سیناتۆری نیو هامپشیر جانی شاهین، كه ههمان ئهزمونی ههبوو له دوواین سهردانیكردنی بۆ ئهو ناوچهیه، وهزیری دهرهوهی ئاگادار كردۆتهوه كه: “چهنده سهرسامه به كارهكانی هێزی سوریایی دیموكرات، وه ئهو ناوچهیه بهتهواوی ئارامه.”
پاڵنهرهكانی وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا
ههرچهنده ئیدارهی ترامپ ئارهزووی له ناوبردنی دهستكهوتهكانی كوردی سوریایی دهكرد لهعهفرین و منبهج، لهگهڵ ئهوهشدا بڕیاریدا، گرنگه پارێزگاری له ههندێك لایهنی هاوبهشیان بكات لهگهڵ هێزهكانی سوریایی دیموكرات.
سوپای ئهمریكی لهگهڵ هێزهكانی سوریایی دیموكرات به هاوبهشی دهستیان گرت بهسهر باكوری خۆرههڵاتی سوریادا كه خاوهنی گهورهترین چاڵه نهوته لهو وڵاتهدا. نزیكهی ههزاران سهربازی ئهمریكی له بنكه سهربازێكانی ههموو ئهو ناوچانەدا بڵاو بونهتهوه.
بهردهوام بهرپرسه ئهمریكێكان باس له گرنگی مانهوهی هێزه سهربازێكانیان دهكهن لهو ناوچهیه بۆ دڵنیا بوونیان له ڕوخانی دهوڵهتی ئیسلامی. بهرپرسێكی وهزارهتی دهرهوهی ئهمریكا بهناوی بریت ماكگورك وتی: “ ئێمه جارێك ههر له سوریا دهمێنینهوه و چهق دهكهینه سهر نهمانی داعش بهیهكجاری.” پاش مانگێك جارێكی تر و بهرپرسێكی تر به ناوی جهیمس جهفری جهختی له مانهوهیان كردهوەو وتی: “ ئێمه پهلهمان نییه له جێهێشتنی سوریا.”
ئهمریكێكان بهسوود وهرگرتن لهو بارودۆخه به دوای مهرامی سیاسی ترهوهن. وهكوو سهرهتا هێزه سهربازێكانیان بهكار دێنن بۆ فشار خستنه سهر سهرۆكی سوریا بهشار ئهسهد، ههروهها ناڕهحهتی درووستكردن بۆ یارمهتێكانی ئێران و ڕوسیا بۆ حكومهتی سوری.
ژمارهیهك له بهرپرسه كۆن و نوێیهكانی ئهمریكا دهڵێن ڕهنگه بتوانیین ئامانجهكانمان له سوریادا بێنینه دی – گۆڕانی دهسهڵات – وهكوو بهرپرسێكی پێشوتری ئهمریكی بهناوی ئهنتۆنی بلینكن وتی: ” ئهگهر بتوانن ڕوسیا له سوریا دووربخهنهوه كه پشتیوانیكهرێكی زۆر مهحكهمه بۆ ئهسهد، ئهوه مەزەندە دەکرێت بەشار لهدهسهڵات وەلابنرێت” .
له مانگی ئاب دا بهرپرسی باڵای بنكه سهربازێكانی ئهمریكا CENTCOM جۆزێف ڤۆتێڵ وتی: ” تێوهگلانی ئهمریكا له سوریا پهیوهندیهكی زۆری به ڕوسهكانهوه ههیه، ئهمهش بهشێكه له نمایشی زلهێزهكان له ناوچهكانی جێنفوزی یهكتر.
ئێرانیش ڕۆڵی ههیه له مانهوهی هێزهكانی ئهمریكا له سوریا، وهك بهشێك له بهرپرسهكانی ئیدارهی ترامپ ئاماژهیان پێداوه.
له مانگی حوزهیران دهیڤد ساتهرفیڵد بهرپرس له وهزارهتی دهرهوهی ئهمریكا به كۆنگرێسی ڕاگهیاند كهوا “ هێزهسهربازێكانی ئهمریكا، سوریا جێناهێڵن، ئهگهر ئێران پێشتر ئهو وڵاته جێنههێڵێت. ههر بڕیارێكی تایبهت به مانهوهی هێزهسهربازێكانی ئهمریكا له ههر شوێنێكی سوریادا. A- ئهوه بڕیاری سهرۆكایهتیه. B- ئهو بڕیارهش به شێوهیهكی بڕاوه پهیوهندی به دهرچونی ئێرانهوه ههیه له سوریا.”
پاش مانگێك لهو قسانهی سهرهوه، وهزیری دهرهوه مایك پۆمپیۆ بهههمان شێوه نامهیهكی پهیوهندیداری لهو بارهوه ئاراستهی كۆنگرێس كرد و تیایدا باسی لهوه كرد كهوا سهرۆك ترامپ بڕیای كۆتایی خۆیداوه سهبارهت به سوریا، لهوهی “بونی ئێران له سوریا خاڵێكی بنهڕهتییه بۆ ئێمه، لهگهڵ ڕێزگرتن له چۆنیهتی چوارچێوەی كارهكانی US له سوریادا.” پۆمپیۆ ئهوهشی وتی: ” من بڕوای تهواوم ههیه كه ئهم بڕیاره بهمشێوهیهی خۆی دهمێنێتهوه.”
كهواته یارمهتییه بهردهوامهكانی ئهمریكا بۆ هێزهكانی سوریایی دیموكرات له باشترین حاڵهتدا ئهوهیه، ئهگهر بهرپرسه ئهمریكێكان ڕێگای تریان دۆزییهوه بۆ گهشتن به ئامانجهكانیان، ئهوه بهدڵنیاییهوه پشت له كورد دهكهن. پاش ههموو شتێك بهرپرسه ئهمریكێكان به شێوهیهكی بڵاو پێیان وایه SDF “كار بۆ ئێمه دهكهن و چاو ساغیمان دهكهن.” ئهمه قسهی جهنهراڵ ڕیموند تۆماس بوو سهرۆكی هێزه تایبهتێكانی ئهمریكا.
پرسیاری گهوره
سهرباری ئهوهی ئیدارهی ترامپ لهم كاتهدا بڕیاری مانهوهیان داوه له سوریادا، پرسیاره گهورهكه ئهوهیه ئایا ئهمریكا بهردهوام دهبێت له كاركردن لهگهڵ كوردهكانی سوریا؟
بۆ چهند مانگێك كۆمهڵێك له بهرپرسانی ئێستا و پێشوو گفتووگۆیان لهسهر ئهوه بوو كهوا كاتی ئهوه هاتووه پهیوهندی لهگهڵ كورد ببرین و تهركیز بخهیهنهوه سهر پهیوهندێكان لهگهڵ توركیا، هاوپهیمان له ناتۆ.
لهگهڵ ئهوهی توركیا و US پهیوهندێكانیان به شێوهیهكی زۆر تێكچووه بهتایبهت لهم ساڵانهی دووایدا و بهتایبهت پاش ئهوهی بهرپرسه توركهكان ئهمریكایان تاوانبار كرد بهوهی دهستی ههبووه له كودهتا كهی تهموزی ٢٠١٦ دا دژ به سهرۆك ئهردۆگان، بۆیه ئیدارهی ترامپ قورسی زۆر دهبینێت له زیندووكردنهوهی پهیوهندێكان. له مانگی ئابیشدا ئیدارهی ترامپ سزای ئابوری و تهعریفهی گومركی زیاتری خسته سهر توركیا، كه بووه هۆكاری قوڵبوونهوهی زیاتری ئهزمه ئابورێكانی ئهو وڵاته.
له ههمان كاتدا، پهیوهندییه شڵهژاوهكهی نێوان ئهم دوو وڵاته ڕێگر نهبوو له كاری هاوبهشی سهربازی ئهم دوو دهسهڵاته. له ئێستادا بهشێوهیهكی هاوبهش كار دهكهن له پارێزگای ئهدلهب بۆ ڕێگرتن له هاتنه ناوهوهی دهسهڵاتی حكومهتی سوری، كه نزیكهی ٣ملیۆن له خهڵكی سیڤیل و ٣٠ ههزار چهكداری تووندڕهوی دژ به ئهسهد لهو پارێزگایه گهمارۆ دراون. لهم ماوهیهیهشدا سهرۆك ترامپ وتی: ” توركیا بهشێوهیهكی گشتی زۆر یارمهتی داین لهم بارو دۆخهدا.”
لهم دووایانهدا وهزارهتی دهرهوهی ئهمریكا بڕیاری دامهزراندنی دبلۆماتكاری پێشو جهیمس جهفری دا وهك نوێنهرێكی تایبهت سهبارهت به بارودۆخی سوریا، ئەمەله خۆیدا ههڵگری پهیامێك بوو بۆ توركیا كهوا ئهمریكا خوازیاری كاری هاوبهشه لهگهڵ حكومهتی توركیا سهبارهت به بارودۆخی سوریا. ساڵانی ڕابردوو جهفری بانگهوازی پهیوهندییهكی گهرمتری دهكرد لهگهڵ توركیا. له كانونی یهكهمیش به كۆنگرێسی وت: ” پهیوهندی ئهمریكا و توركیا بۆ ئێمه بڕاوهیه.” داوای له هاوپیشهكانیشی دهكرد: ” ئهم پهیوهندییه مهپچڕێنن.”
ههروهها جهفری ئاماژهی بهوه دهكرد كهوا پهیوهندی ئهمریكا لهگهڵ كوردهكان، نزیكبونهوهمان له تركیا قورستر دهكات. ههروهها باسی لهوهدهكرد كهوا بهرپرسه توركەكان سهیری شۆڕش له ڕۆژئاوا دهكهن وهك پرۆژهیهكی پارتی كرێكارانی كوردستان PKK كه ڕێكخراوێكی كرێكاری تووندڕهوه و دهیهیهكه حكومهتی توركی شهڕی دهكات. ههروهها وتی: “ زۆر بۆڵه بۆڵ ههیه لهلایهن توركهكانهوه لەو بارەوە.”
بهتهماشاكردنی بارودۆخهكه، كورد لهسوریا ڕووبهڕووی چارهنووسێكی نادیار بۆتەوه، ئهوه سهرباری ههڕهشه جۆربهجۆرهكانی تر لهسهر وجودیان. ههرچهنده بهرپرسه ئهمریكێكان تا ئێستا بهردهوامن له یارمهتیدانیان، بهڵام ئهوهی دهمێنێتهوه بیبینین فشارهكانی توركیا یان لایهنهكانی تره لهسهر ئهمریكا كه وابكات چوار چێوهی كارهكانی ئهمریكا بگۆڕێت.
بهههرحاڵ ئهگهر ئهمریكا پشت له كوردهكان بكات، نهك ههر قوربانی به پاڵهوانهكانی شهڕی دژه دهوڵهتی ئیسلامی دهدات، بهڵكو شۆڕش له ڕۆژئاوا دهخاته مهترسییهوه، به ئومێدترین ئهزمونی دیموكراتی له ڕۆژههڵاتی ناوهڕاست.
سەرچاوە:
https://www.jacobinmag.com/2018/10/rojava-isis-syrian-kurds-united-states-military
Goran Abdullah
نووسەر و رۆژنامەنووس نەوزاد مدحت ناسراو بە (گۆران عەبدوڵڵا) لە شاری کەرکوک لە دایک بووە خوێندنی لە( ئامادەیی ثورە) تەواو کردووە، دوواتر لە پەیمانگای هونەری موسڵ بەشی موحاسەبە وەرگیراوە. بەهۆکاری نەچوونە جەیشی شەعبی لە دووا قۆناغ فەسڵکرا. وەک کەسێکی سیاسی و ناڕازی درێژەی بە کاری سیاسی خۆی دا، لە پاش ڕاپەڕین لە شاری هەولێر یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی یەکێتی بێکاران و ئەندامی دەستەی نووسەرانی رۆژنامەی( دەنگی بێکاران) بووە تا ناوەڕاستی ساڵی ١٩٩٥. لە ١٩٩٦ ەوە نیشتە جێی وڵاتی کەنەدایە. لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ وە ماڵپەڕی دەنگەکانی(www.dengekan.com) وەک رۆژنامەیەکی ئەلیکترۆنی رۆژانە دامەزراندووە وە تا ئێستاش بەردەوامە. لە ٢٠٠٥ بەشی وێب پەیج دیزاینی لە (Durham computer & Business college) تەواوکردووە. لە درێژەی کارە رۆژنامەوانێکەیدا سەرباری بڵاوکردنەوەی بابەتە سیاسی و ئەدەبی و کەلتورێکان چەندین مەلەفی جۆراو جۆری کردۆتەوە سەبارەت بە بارودۆخی سیاسی عێراق و کوردستان لە بوارەکانی دیموکراتی، ژنان، گەندەڵی و ئازادیدا وە چەندین چاوپێکەوتن و گفتوگۆو کۆڕی وەک ماڵپەڕی دەنگەکان ئەنجام داوە. وە بەشێک لە لەو چاوپێکەوتنانە لە شێوەی کتێب چاپکراون وەکو: مارکس لەمڕۆدا، بەزمانی کوردی، بزووتنەوەی سۆشیالیستی لە کەنەدا بە زمانی ئینگلیزی سەرباری کاری رۆژنامەوانی بەشداربووە لە دامەزراندنی رێکخراوەی (پەیوەندی کوردی دژی جینۆساید) کە هەستان بە رێکخستنی چەندین بۆنە لە شاری تۆرۆنتۆ و دەوروبەری لە پێناو ناساندنی جینۆسایدی گەلی کورد بە دەوڵەتی کەنەدا.
