رەخنەو ململانێ … تاهیر ڕەحیم
هەمووکۆمەڵگایەک لەسەر دوو بنەما گەشە دەکات. یەکێکیان رەخنەیە ئەوی تری ململانێیە.
رەخنەو ململانێ لە کایە سیاسی، کۆمەڵایەتی، رۆشنبیری، پیشەسازی، بازرگانی و پەروردەییهكان.
لە کۆمەڵگا پیشکەوتووەکان، بۆ نمونە ئەڵمانیەک نادۆزیتەوە سەنای حکومەت بکات، هەموو رەخنە دەگرن.
کاتێک حکومەت شتێکی باش دەکات پێویست ناکات دەستخۆشی لێبکەیت، چونکە یەکەم ئەوە ئەرکی حکومەتە دووههم لە گیرفانی سەرۆک و وەزیر و ئەندام پەرلەمانەکان خەرجی پرۆژەکان دەرناهێنراوە.
گەڕ کەسێک لە پارەی خۆی تەختەرەشێک بۆ قوتابخانە بکڕێ یان قەڕەوێڵەیەک بۆ نەخۆشخانە بکڕێ، بێگومان جێگای دەستخۆشی و باسکردنە. خۆبەخشانە بەو کارە هەستاوە. هەروەها ئامانج لەسەناو باسکردن بۆ ئەوەیه نموونەیان زۆربێت. بەداخەوە لەناو دەسەڵاتێکی گەندەڵ و تێکشکاوی وەک هەرێم، ژمارەی گەندەڵکاران چەنده زیادبکات، ئەوەندە ژمارەی خۆبەخشەکان کەمدەکات. چوونکە کێشە هەر لە گەندەڵیەکە نیە، بەڵکو خەڵک متمانەو ئومێد لەدەستدەدات.
حکومەتێکی وەک هەرێمی كوردستان کەتەواوی جەستەی لە گەندەڵی و لە شکستدا نوقم بووە، بۆ دەبێت ستایش بکرێ؟ میللەتی وشیار رەخنە دەگرێ نەک ستایش.
دووههم ململانێ لەنێوان کایەکانی ژیان دەبێتە هۆی ئەوەی کە باشترو بەرەو پێشەوە بڕوات، لەئەوروپا تەنانەت ململانێی لەنێوان نەخۆشخانەکان، زانكۆكان و قوتابخانەکانیشدا هەیە.
کە ململانێ لە نێوان بازرگانەکان هەبوو، دەبێتە هۆی ئەوەی هەر بازرگانێک شت و مەکی باشترو هەرزان بهێنێ بۆ ئەوەی زوو ساخبێتەوە، نموونەیەکی سادە تر، لەگەرەکێک گەر یەک سوپەرمارکێتی لێبێت، ئەوە بە ئارەزووی خۆی نرخ لەسەر شمەکەکانی دیاری دەکات. شت و مەکی هەرزان و خراپ دەهێنێ. چوونکە سوپەرمارکێتێکی تر نیە ململانێی بازاڕی لەگەڵ بکات. خەڵکییش ناچارن بیکڕن.
بەڵام گەر چەند دوکانێکی لێبێت، بێگومان هەموو هەوڵی ئەوەدات نرخەکان گونجاوبێت بۆ ئەوەی زۆرترین کەس لای ئەو بازاڕی بکەن. ئەمە پیی دەڵێن بازاڕی ئازاد….
بەڵام لە کوردستان نەک بازاڕی ئازاد نیە بەڵکو بازاڕ لەلایەن چەند بازرگانێکەوە کە هەموویان سەر بەو دوو بنەماڵەن قۆرغکراوە. ههر ئهوهش هەموو جۆرە ململانێیەکی کوشتوە. قۆرغکردنی بازاڕ دەبێتە هۆی ئەوانەی شارەزایی و توانیان لە بوراێکدا هەیە، بواری ئەوەیان نەبێت تواناکانیان بخەنە گڕ. واتا بازرگانی و بوارهكانی تریش لەنێوان دەستەیەکی گەندەڵدا قەتیس دەبێت.
ئەم دوو بنەماڵەیە چوونکە بەرژەوندیە بازرگانیەکانیان پێکەوەیە، لەبەر ئەوە بەناچاری لەباری سیاسیشەوە پێکەوەدەبن. چوونکە لاوازی بنەماڵەیەکیان دەبێتە هۆی لاوازی ئەوی تریان جا گەر لەهەندێک هەڵوێست هەندێک جیاوازیان هەبێت بەڵام لە کۆتایدا بەرژەوەندیەکانیان وادەخەوازێت پێکەوە بن.
لە دوایی ۱٦ ئۆکتۆبەرو رادەستکردنی نیوەی خاکی باشوری کوردستان بە حکومەتی عێراق، دوایی ئەو هەموو سوکایەتیە بەیەکتری، هێشتا پێکەوە کار دەکەن و پلان دادەنێن. لەبەر ئەوەی خواستی بەرژەوەندیە ئابوریەکان وا دەخوازێت.
نەبوونی ململانێ بووتە هۆی ئەوەی كه ئەو دوو بنەماڵەیە ۲۷ ساڵ تەنها شکست و گەندەڵی بۆ خەڵکی کوردستان تۆمار بکەن.