کاریگەری ناڕەزایەتی جیهانی لەپەیوەند بە برسیکردن و کوشتار لە غەززەوە!.. نوری بەشیر
کۆمەڵکوژیەک لە ٢٢ مانگی رابردوودا لەژێر سایەی حکومەتی فاشیستی ئیسرائیل و بە هاوکاری حکومەتەکانی؛ ئەمریکاو زۆرێک لە وڵاتانی ئەوروپاو بەریتانیا لە غەززە دەستی پێکرد، بەردەوامەو لە چەند مانگی رابردوودا پێی نایە دەورەیەکی نوێ لە برسیکردن و کوشتاری ژن و منداڵ و پیرو لاو لەسەرەی یارمەتی خۆراک وەرگرتندا. وێنەی برسێتی و مردن و کوشتاری منداڵان و دایک و باوکان لە میدیا حکومی و غەیرە حکومیەکان هەناوی هەموو مرۆڤێک کە یەک تۆز هەستی ئینسانی تێدا بێت، هەژاند.
ئەوەی دەورەی رابردوو لە روخانی خانوو و و نەخۆشخانەو قوتابخانەکان بەسەر خەڵکی ئەو ناوچەیەدا، تەنها کارو کردەوەی وەحشیانەی حکومەتەکەی ناتانیاهۆی نەدەخستەڕوو، بەڵکو کارنامەی حکومەتەکانی؛ ئەمریکاو بەریتانیاو ئەوروپاشی خستەڕوو، لە دیموکراسی و مافی مرۆڤێک کە ناوی دەبەن و ئیدعای بۆ دەکەن، ئەوە پێشێلکاری هەموو مافە جیهانیەکانی مرۆڤە کە هەموو ئەو وڵاتانە خۆیان بەشداربوون لە داڕشتنیدا، ئەمە ترس و تۆقاندنی تەنیا خەڵکی فەلەستین نیە، بەڵکو ترسە بۆسەرجەم مرۆڤایەتی لەدنیادا.
حکومەتە هارەکەی ناتانیاهۆ کۆمەڵكوژی ئەنجامدەداو سەرانی حکومەتەکان لە: بایدن و ترامپ، سوناک و کییەر ستارمەر، ماکرۆن و هەروەها سەرۆکەکانی ئەڵمانیا، ئیسپانیاو ئیتالیا بەهانەیان دەهێنایەوە کە حکومەتی ئیسرائیل بەرگری لەخۆی دەکات و بەم بیانوەش بەردەوام کۆمەکی مادی و مەعنەویان دەکرد، حکومەتەکان و حزبە ئیسلامیەکانی وڵاتانی عەرەبی یان شەرمنۆکانە قسەیان دەکرد، یان راستەوخۆ خەریکی بەرنامەی سیاسی و ئابوری خۆیان بوون لەگەڵ ئەمریکاو سەرانی حکومەتانی ئەوروپاو ناوچەکەداو تەنانەت ئیسرائیلیشدا.
ئەم هەڵوێستانەی حکومەتانی سەرمایەداری و حزبە بۆرژوازیەکان و وەستانیان لەپاڵ کۆمەڵكوژی خەڵكی فەلەستیندا بەتایبەت لە غەززە کە لەلایەن حکومەتی هاری ئیسرائیلەوە ئەنجامدەدرا، تاکە شانۆ نەبوو کە نمایشی تێدا دەکرا، بۆ سەرکەوتنی ناتانیاهۆو ئەمریکا لە بردنەپێشەوەی نەخشەی نوێی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵکو لەلایەکی ترەوە شانۆیەکی تر، مەیدانێکی تر، هەڵوێستێکی تر لە بەرامبەر ئەو تراژیدیا ئینسانیەدا کە بێپەردە بەبەرچاوی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی ئەم سەدەیەوە ئەنجامدەدرێت کاردانەوەیەکی تری هەبوو، واتە بزوتنەوەیەکی ئینسانی کە دژی ئەو کۆمەڵكوژی و تراژیدیایەیە، دژی سیاسەتی ئەو حکومەتانەیە کە هاوبەشن لەو کۆمەڵكوژیەدا، ئەویش ریزی دەیان و سەدان ملیۆنی خەڵکی ناڕازی جیهانە لەیەکەمین رۆژەکانی ئەنجامدانی کۆمەڵكوژی خەڵكی غەززەدا، تا برسیکردن و کوشتاری سەرەگرتنی خەڵکی مەدەنی بۆ هاوکاریە مرۆییە جیهانیەکان، شێلگیرانەو بەردەوام ناڕەزایەتی نیشانداوەو لە فراوانبووندایەو کاریگەریەکانی دەرکەوتوون.
بزوتنەوەو رێزێک لە خەڵكی ئازادیخواز و مرۆڤدۆست کە ریشەیەکی مێژووی هەیە لە خەباتی چینی کرێکارو ژنان بۆ مافەکانی مرۆڤ، رێزێک لە چینی کرێکارو یەکێتیەکانیان و ریزێک لە چەپ و سۆشیالیستەکان کە بەردەوام لەماوەی ئەم کۆمەڵكوژیەی خەڵكی غەززەدا ناڕەزایەتیان دەربڕیوەو لە شەقام و ناوەندی شارەکانی جیهاندا، نەک تەنیا بەدژی ناتانیاهۆ و حکومەتەکەی، بەڵکو بەدژی حکومەتە بۆرژوا کۆنەپەرستەکانی وڵاتانی خۆشیان وەستاونەتەوە و سەرانی حکومەتەکانیان بە هاوبەشی ناتانیاهۆ داناوە لەو کۆمەڵکوژیەدا.
ئەم ناڕەزایەتیانە لە ئەمریکاوە تا ئەوروپا، بەریتانیا، ئوسترالیا، یابان، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئاسیا و ئەفریقا تا تەلئەبیب لە ئیسرائلی، گرتەوە. سەرانی ئەمریکاو ئەوروپاو بەریتانیا بە هاوبەشی تاوانی کۆمەڵكوژی لەگەڵ ناتانیاهۆ دەزانن و دەڵێن بەناوی ئێمە شەڕ مەکەن و بەناوی ئێمەوە کۆمەڵكوژی ئەنجام مەدەن. لەژێر کاریگەری ئەو ناڕەزایەتیانەدا بوو کە لەسەر داوای حکومەتی ئەفریقای باشوور و چەند ووڵاتی دیکە، دادگای دای نێودەوڵەتی بڕیاری دەستیگکردنی بۆ ناتانیاهۆ و وەزیری جەنگی پێشوی ئیسرائیل دەکرد. ئێستاش و لەئاکامی بەردەوامی دەوڵەتانی رۆژاواییدا بۆ ئیسرائیل و جینۆسایدی خەڵکی غەززە، خواستەکە فراوانتربۆتەوە بۆ داوای دادگاییکردنی سەرانی حکومەتەکانی خۆیان کە هاوکاری ئابوری و سیاسی و چەک و تەقەمەنی حکومەتی ئیسرائیلیان کردوە بە تاوانی بەشداریکردن لە جینۆساید و برسیکردنی خەڵی غەززە. ئەم فشارەش بەجۆرێك کاریگەری لەسەر دەوڵەتانی ئەوروپی و رۆژاوا داناوە کە خەریکە هاوکێشەکان بەجۆرێک لە هەڵوێستی حکومەت و سەرانیاندا دەگۆڕێت. بەوەی داوا لە ئیسرائیل دەکەن شەڕەکە رابگرێ و رێگا بە چونەناوەوەی کۆمەکی مرۆیی بۆ ناو غەززە بدات و تەنانەت باس لە دان نا بە دەوڵەتی فەلەستیندا دەکەن.
ئەم ریزە ملیۆنیە مرۆڤدۆست و ئازادیخوازیە، رۆژانەو هەفتانە بەردەوام لە ئاستی دنیادا بەدژی حکومەتی ئیسرائیل و هاوکارانی مەوجود بووە، وێنەی سەرانی حکومەتەکانیان لەپاڵ ناتانیاهۆدا داناوە و میدیای حکومەتەکانیان تاوانبار کردوە کە راستی هەلومەرجی غەززەو هەلومەرجی برسێتی و کوشتارو تراژیدیایەک لەوێ ئەنجامدەدرێت راناگەیەنن، پەرلەمان و ئەندامانی پەرلەمانیان خستۆتە ژێر فشارەوە کە هەڵویست بنوێنن، بەڵام کاریگەریەکان لەم چەند هەفتەیەی دوایی شتێکی دیکە نیشاندەدات.
لە ئاکامی ئەم فشارە جیهانیەوە سەرانی ٢٨ وڵات، داوای راوەستانی کوشتاری ئێسرائیل دەکەن لە غەززە، داوای کردنەوەی دەروازەکان و ناردنی ئەو هەزاران بارهەڵگرە دەکەن کە حکومەتی ئیسرائیل ناهێڵێت بگەنە خەڵکی برسی، داوای دوو دەوڵەتی فەلەستین و ئیسرائیل دەکەن، هەندێ لەو وڵاتانە قەدەغەی سەردانی سەرانی ئیسرائیل دەکەن و ئەگەر بچنە وڵاتەکانیان دەستگیر دەکرێن، میدیاکان خەریکن ئاماری قوربانیەکان دەخەنەڕوو! لە راگەیاندنی ٥/٧/٢٠٢٥ی وێبسایتی DW ی ئەڵمانی بەزمانی عەرەبی، تەنها کوژراوانی لە غەززە بە زیاتر لە ٨٠ هەزار کەس راگەیاندووە، ئاماری مناڵانی کوژراو بە نزیکەی ١٩ هەزار دادەنرێت، ئەوە ژمارەی بریندارو ونبوو و داروخانی ئابوری و کۆمەڵایەتی زیاتر لە دوو ملیۆن ئینسان هەر باس ناکرێت. زیاتر لەسەد رێکخراوی مرۆڤدۆستی راگەیاندنیان دژی پێشێلکاری حکومەتی ئیسرائیل دا، کەشتی مرۆڤدۆستی لە دەریای ناوەڕاستدا بۆ شکانی گەمارۆی سەر غەززە بەردەوامە، ناڕەزایەتیەکانی ناوخۆی ئیسرائیل بەدژی کۆمەڵكوژی ناتانیاهۆ لە غەززە لەزیادبوندایە.
کاریگەریەکانی ئەم ریزە فراوانە لە ناڕەزایەتی لەدنیادا نەک تەنها لەشەقام و ناوەندەکانی شاردا قەتیس نەماوەتەوە، بەڵكو چۆتە ناو کابینەکانی حکومەت و پەرلەمان و خودی حزبەکانی دەسەڵاتیشی گرتۆتەوەو ترسی لەبەریەک ترازانیان هەیە، ئەگەر دەورەی پێشوو تەنیا بە قەدەر ژمارەی پەنجەی دەستەکان ئەندام پەرلەمانی وڵاتەکان ناڕازی بوون، ئێستا بەسەدان ئەندام پەرلەمان داوای مەحکومکردن و پەیوەندی پچڕاندن لەگەڵ حکومەتی ئیسرائیل دەکەن، داوای دەستگیرکردنی سەرانی حکومەتەکەی ناتانیاهۆ دەکەن، واتە ئەم ناڕەزایەتیانە بووەتە یەک ئەمری واقیع و یەخەی هەموو حکومەتە سەرمایەداریەکانی گرتۆتەوە، بۆتە بزوتنەوەیەکی ناڕەزایەتی لەناو هەموو خێزانێک، لە ناو یەکێتیە کرێکاریەکان، لەناو نەک تەنیا حزب و کەسایەتی چەپ بەڵکو ناو حزبەکانی دەسەڵاتیشی گرتۆتەوە.
ئەم ناڕەزایەتیانە لە ناو هونەرمەندان و کۆنسێرتەکانیاندا، لەناو رۆژنامەنوسان، دکتۆر، قوتابیان، مافناس، رێکخراوە حکومی و ناحکومی و ئینسانیەکانی وەک ئەمنستی ئینتەرناسیۆناڵ و هیومن رایت وەچ و یونیسێف، رێکخراوەکانی یوئین و دادگای نێودەوڵەتی تاوانەکان و هەتا چۆتە ناو خودی نەتەوە یەکگرتوەکانەوە، لەوەش زیاتر سەرانی وڵاتەکان هەڕەشە لە ئیسرائیل و ناتانیاهۆ دەکەن، کە گەمارۆی سەر ئەو هەزاران بارهەڵگرە لابەرێت کە ناهێڵێت بگاتە خەڵكی برسی غەززە، لەوەش واوەتر ژمارەیەکی زۆریان بڕیاریان داوە کە لەمانگی ٩دا لە کۆبوونەوەی نەتەوە تەکگرتووەکاندا مەسەلەی دان نان بە دەوڵەتی فەلەستین لەپاڵ دەوڵەتی ئیسرائیلدا بەرگری لێبکەن.
ئەم ئاڵوگۆڕانەی ئەم چەند هەفتەیە لە هەڵوێستی حکومەتان و سەرانیان کە تا دوێنێ بەهانەیان بۆ کۆمەڵكوژی ئیسرائیل دەهێنایەوە ئێستا تاوانباری دەکەن، ئەوەی تەنیا حکومەتی ئیسرائیلیان بە رەسمی دەناسی، ئەمڕۆ روخسارو هەڵوێستێکی نوێیان گرتۆتەبەر کە سەدو هەشتا پلە جیاوازە لەوەی پێشوو لە بەرگری لەدەوڵەتی فەلەستین، بێگومان بۆ دەربازکردنی خۆیانە لەژێر باری ئەو فشارە جەماوەریەی لەلایەن هاوڵاتیانی خۆیانەوە سەبارەت بە مەسەلەی غەزە خراوەتە سەریان و تەنانەت داوای لێپێچینەوەیان دەکەن بە تۆمەتی بەشداریان لەو تاوانەدا کە دژی غەزە دەکرێ!
ئەم فشارە جیهانیە بوو کە ئیسرائیل و ئەمریکاو پشتیوانەکانی لەناو دەوڵەتانی ئەوروپا بەجۆرێك لەباری سیاسی و دیپلۆماسیەوە تەریک خستەوە کە ترامپ ناچاربێت فشار لە ناتانیاهۆ بکات بۆماوەیەکی کاتی ئاگربەست ڕابگەیەنێ و رێگا بەچونەناوەی کۆمەکەکان بۆ غەزە بدات. ئەم بزوتنەوە جیهانیە ئەو هێزە مەزنەیە کە دەتوانێ ئەم بەربەریەتەی ئیسرائیل و ئەمریکاو ووڵاتانی ئەوروپی دژی خەڵکی غەزە و فەلەستین رابگرێ و پرسی فەلەستین و بەرەسمیناسینی دەوڵەتی فەلەستین، سەرەڕای ملبادانەکانی ئەمریکاو ئیسرائیل، بکاتە واقیع. بەوەش زەربەیەك لەم شەقاوەچێتیەی بۆرژوازی و ئیمپریالیزم بدات کە دەیانەوێ جیهان گیرۆدەی کارەسات بکەن لەپێناو بەرژەوەندیە سیاسی و ئابوریەکانی خۆیاندا.
٩ی ئۆگەستی ٢٠٢٥
