یه‌كه‌م رۆژی مامۆستا ره‌مه‌زان… فت! … مقداد شاسواری
ئه‌نگۆ كه‌ستان له‌وێ نه‌بوون. منیش له‌وێ نه‌بووم. ته‌نها شایه‌ت عه‌یانێك كه ئه‌ویش مامۆستایه له هه‌مان قوتابخانه، به‌ڵام نه‌یویست ناوی بێته ناو ناوان، گێڕایه‌وه گوتی: ” من وانه‌م نه‌بوو. له رێڕه‌وه‌كه پیاسه‌م ده‌كرد له پڕێكدا دیتم مامۆستا ره‌مه‌زان له ژووری مودیری هاته ده‌رێ. ده‌تگوت له شێتخانه هه‌ڵاتبوو. چمكێكی كراسه شینه‌خه‌تخه‌ته‌كه‌ی له‌نێو پانتۆڵه ره‌شه خه‌تخه‌ته‌كه‌ی هاتبووه ده‌رێ و چاكه‌ته‌كه‌ی، پێموابێ له ئه‌سڵدا كاتی خۆی شین بووه، ئه‌ویشی خستبووه سه‌ر باسكێكی ده‌ستی و هه‌ر له‌به‌رخۆیه‌وه پرته‌و بۆڵه‌ی بوو.
سه‌ر و وه‌زعی زۆر شێواو و شپرزه دیار بوو، ده‌تگوت فڕێیان داوه‌ته ناو قه‌فه‌زی پشیله چه‌توونه‌كان و ئه‌وانیش له‌سه‌ر جه‌سته‌و سه‌ر وگوێلاكی مامۆستادا تێر به حه‌زی خۆیان چنگۆڵبازی و شه‌ڕه چڕنووكیان كردووه و ئه‌و دكره‌یان به مامۆستا كردووه. ئه‌وانه هه‌مووی به لایه‌ك، ئه‌وه‌ی مایه‌ی سه‌رسوڕمان بوو مامۆستا بێ ئه‌وه‌ی من ببینێ به‌ده‌م پرته‌و بۆڵه‌و ده‌ست راوه‌شاندن و چاو و برۆ هه‌ڵته‌كاندن به ته‌نیشت مندا تێپه‌ڕی و ملی رێگای گرته‌به‌ر و چووه بن ساباته‌كه و من وامزانی به‌لووعه‌كه ده‌كاته‌وه و ئاوێك به ده‌م و چاویدا ده‌كات تا بێته‌وه هۆش خۆی به‌ڵام ئه‌و وه‌كو شێت په‌لاماری قۆغه‌كه‌ی سه‌ر كوپه ئاوه‌كه‌ی دا كه هێشتا ئاوی دوێنێی تێدا مابوو، سێ جار قۆغه‌كه‌ی له شێره‌ی كوپه‌كه پڕ ئاو كرد و خواردیه‌وه. به‌ڵێ دڵنیام خواردیه‌وه. جاری یه‌كه‌م زۆر دڵنیا نه‌بووم. جاری دووه‌م نیمچه گومانێكم لا دروست بوو، به‌ڵام كاتێك سێیه‌م قۆغه‌یشی پڕكرد و خواردیه‌وه هیچ گومانێكم لانه‌ما. منیش كه لێی نزیك ببوومه‌وه به ته‌وسه‌وه پێمگوت:
- پیرۆزه پیرۆزه مامۆستا ره‌مه‌زان… چ زوو كردت به جه‌ژن…
ئه‌ویش نازانم له په‌لاره‌كه‌م تێنه‌گه‌یشت یان خۆی له گێلی دا ده‌ستێكی به‌هێمای بێزاری راوه‌شاند و گوتی: كوره به سندانم بێ… پیرۆزی چی و جه‌ژنی چی… سێ رۆژ مۆله‌ت وه‌رگرتن پیرۆزی ده‌وێ…. هه‌تا ره‌زامه‌ندی له‌سه‌ر ئه‌و سێ رۆژ مۆڵه‌ته‌م دا هێنده‌ی له‌وچه له‌وچ پێكردم چه‌ناگه‌م سیلاك بوو و ئه‌وه‌تا عه‌یاری ده‌میشم تێكچووه…
ئه‌وه‌نده‌ی گوت و له قوتابخانه چووه ده‌رێ”…
شایه‌ت عه‌یانی دووه‌م یه‌كێك له قوتابیه‌كانی خۆیه‌تی، له پۆل رایكردبوو، له‌بن دیواری دیوی ده‌ره‌وه‌ی قوتابخانه، خۆی گرمۆڵه كردبوو مامۆستای به‌و دۆخه شێواوه‌وه بینی له قوتابخانه هاته ده‌رێ و، ئه‌ویش وه‌كو شایه‌ت عه‌یانی یه‌كه‌م كۆڵێ پاڕایه‌وه ناوی نه‌هێنین و، ئه‌و له وانه‌ی بیركاری بێزاره‌و خۆی شاردۆته‌وه با ئاشكرای نه‌كه‌ین، ئێمه‌ش گوتمان باشه.. قه‌ینا.. ئه‌ویش بۆمانی گێڕایه‌وه گوتی ” زۆر كونجكۆڵ بووم بزانم مامۆستای وانه‌ی ئایینمان بۆ له‌و كاته ناوه‌خته‌داو ئاوها به شپرزه‌یی له قوتابخانه هاته ده‌رێ و له‌به‌ر خۆیه‌وه هه‌ر پرته‌و بۆڵه‌ی بوو. ده‌تگوت به هه‌ردوو ده‌ستی به‌دوای شتێكدا ده‌گه‌ڕا. هه‌موو گیرفانه‌كانی پانتۆڵه‌كه‌ی و كراسه‌كه‌ی و چاكه‌ته‌كه‌ی كه ده‌تگوت پێستی جه‌سته‌یه‌تی و پێیه‌وه نووساوه پشكنی، به‌ڵام وا دیاربوو ئه‌و شته‌ی به‌دوایدا ده‌گه‌ڕا نه‌یدیته‌وه. بۆیه لایدایه دوكانێك، من له دوورتر را بینیم پیره‌ژنێك له‌نێو دوكانه‌كه‌دا له‌په‌نای مێزێكه‌وه به‌سه‌ر كورسیه‌كدا خۆی گرمۆڵه كردبوو، خه‌وه‌كوتكه‌ی ده‌برده‌وه و به‌دوای یه‌كدا باوێشكی ده‌دایه‌وه.
مامۆستا ره‌مه‌زانیش چه‌ندجارێ بانگی كرد: پیرێ… داپیره… پیرێژن… هه‌وڵه‌كه‌ی بۆ واگاهێنانه‌وه‌ی پیرێژن هێنده نه‌زۆك بوو ده‌تگوت به‌دیار گۆڕێكه‌وه وه‌ستاوه و بانگی مردوویه‌كی پارساڵ ده‌كات تا هه‌ستێته‌وه. كه هیچ وه‌ڵامێك نه‌بوو، ئه‌مجا گوتی: خاتوونی به‌ڕێز.. كچه جوانه‌كه.. پیرێژن چاوه‌كانی كرده‌وه و ئه‌شكه‌وتی ده‌می داخست و له مامۆستا ڕاما.. مامۆستاش به قسه‌و به‌هێمای ده‌ست گوتی پاكه‌تێكی ئیسی و چه‌رخێكم بده‌رێ… پیرێژن به‌هه‌رحاڵێك بوو ته‌كانێكی دایه‌خۆی و پاكه‌تێك و چه‌رخێكی دایه مامۆستا، مامۆستا هه‌ر ئاوها كه خه‌ریكی هه‌ڵپچڕاندنی پاكه‌ته‌كه بوو، جگه‌ره‌یه‌كی لێ ده‌رهێناو ویستی دایگیرسێنێ گوتی: ساردیه‌كیشم بده‌رێ.
پیرێژن له پڕێكدا بوو به تۆپه‌ڵێك ئاگر و خۆی به ده‌موچاوی مامۆستادا كێشاو چاوی نووقاند و ده‌می كرده‌وه: بڕۆ لێره مه‌وه‌سته هه‌ی مه‌لعون.. شه‌رمیش ناكات…
پڕی دایه پاكه‌ت و چه‌رخه‌كه‌ی له ده‌ستی مامۆستا سه‌ند و گوتی: من شت به زه‌ندیق و مه‌لعونان نافرۆشم.. بڕۆ ده‌ی لێره مه‌وه‌سته.. هه‌ی ناجسنی مه‌لعون… بڕۆ.. بێ دین و بێ ئیمان…
مامۆستا واقی وڕماو گوتی: ئه‌وه چ كێچێك بوو وه‌ك به‌ڵای ناگه‌هان كه‌وته كه‌وڵی ئه‌و پیرێژنه‌وه..
مامۆستا ره‌مه‌زان جگه‌ره‌كه‌ی خسته گیرفانی كراسی و سواری پاسێك بوو، منیش به‌دوایدا سوار بووم. مه‌راق گرتبوومی بزانم مامۆستای ئایینمان بۆ وا شێت بووه و بۆ وا هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات. گوێم لێبوو له‌به‌ر خۆیه‌وه هه‌ر ده‌یبۆڵاند: ” جه‌نابی مودیریش ئه‌وه پێنج ساڵه هه‌ر به ته‌وس و په‌لاره‌وه رووم تێده‌كات و ده‌ڵێت: مامۆستا ره‌مه‌زان كه‌ریم فه‌زیڵ… من پێموایه ناوی باپیره‌ت فازیڵ بووه به هه‌ڵه كراوه‌ته فه‌زیڵ.. ئاخر له‌ناو كورددا فه‌زیڵ ناو نیه”
یه‌كێ نه‌زانێ ناوی خۆی زۆر جوان و كوردانه‌یه.. ره‌جه‌ب شه‌عبان ره‌مه‌زان.. به‌دوای دابچی ناوی باپیره گه‌وره‌كانی شه‌وال و زیلقه‌عده بووه… ئاخر ئه‌وه ناوی سیانییه یان ساڵنامه‌ی هیجرییه”.
پاشان مامۆستا رووی له نه‌فه‌ره‌كه‌ی ته‌نیشتی كرد و گوتی: ” شار ئه‌مڕۆ بۆ وا تۆزی مردووی به‌سه‌را نیشتووه.. ده‌ڵێی پیرێكی به‌ر سه‌كه‌راته‌و دوا هه‌ناسه‌كانی ده‌دا… نه‌فه‌ره‌كه‌ی ته‌نیشتی رووی لێ وه‌رگێراو له دڵی خۆیدا گوتی:
- مه‌لعونی بێ دین… چۆن رۆژێكی ئاوها پیرۆز به‌مشێوه‌یه وێنا ده‌كه‌ی هه‌ی زه‌ندیقی كوڕی… ئه‌سته‌غفیروڵلا…
مامۆستا له‌ناو بازاڕدا دابه‌زی و دیاربوو به‌م نزیكی نیوه‌ڕۆیه هه‌ستی به برسێتی ده‌كرد. لایدایه سه‌نده‌ویچفرۆشییه‌ك به‌ڵام به‌پێی مه‌زه‌نده‌ی خۆی زیاتر له په‌نجا نه‌فه‌ر له ده‌ره‌وه له ریزدا وه‌ستابوون و هه‌موویان به شه‌رم و ترسێكه‌وه به‌رده‌وام سه‌یری ئه‌ملا و ئه‌ولای خۆیان ده‌كرد و به په‌له بوون زووتر بچنه ژوورێ كه پێچه‌وانه‌ی رۆژانی پێشوو جامخانه‌كه‌ی به‌رۆژنامه‌ی چه‌وریداگرتووی چڵكن داپۆشرابوو. ئه‌ویش له یه‌كێكیانی پرسی: چی بووه برا؟ ئه‌و هه‌مووه بۆ له نۆره وه‌ستاون؟ كابراش دیاربوو قۆشمه‌چی بوو گوتی: ره‌وشی تاوارته‌یه!
مامۆستا گوتی: یه‌عنی چی؟
ئه‌ویش گوتی: یه‌عنی ئه‌حكام عورفی.. حكومه‌تی نیزامی..
مامۆستا گوتی: به كوردی شتێك بڵێ تێ بگه‌م!
كابرا گوتی: باری نا ئاساییه.. كه‌س نابێ به ئاشكراسه‌نده‌ویچ بخوا… ده‌یگرن.. تێگه‌یشتی؟ ده‌یگرن به‌ریشی ناده‌ن هه‌تا مانگ ته‌واو بێ.
مامۆستا سه‌رێكی له‌قاند و تێنه‌گه‌یشت. مودیر هێنده‌ی له‌گه‌ڵ گوتبوو مێشكی وه‌كو تۆپێكی تێنسی سه‌رمێزی لێ هاتبوو كه‌وتبێته ناو ئاوه‌وه. سووك و بێ كێش. هیچی وه‌رنه‌ده‌گرت. ، كه نۆره‌ی هات و چووه پشت جامخانه داپۆشراوه‌كه‌ی سه‌نده‌ویچفرۆشیه‌كه بۆنی چه‌وری و ئاره‌قه‌و به‌هارات هوروژمیان برده ناو لووتی و خه‌ریك بوو گه‌ده‌ی بڵق بداو له‌ناو حه‌شامه‌ته‌كه‌ی ژوورێدا بیخاته شه‌رمه‌زارییه‌وه. كاتێكیش له شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌ی نێو سه‌نده‌ویچفرۆشیه‌كه‌دا بێژه‌ره پیاوه‌كه‌ی بینی له‌چكێكی له‌سه‌ر كردبوو هه‌واڵه‌كانی ده‌خوێنده‌وه. هه‌ندێ چاوه‌كانی هه‌ڵگڵۆفت و وایزانی شێت بووه.
قوتابیه فزووڵه‌كه هێشتا ده‌گێڕێته‌وه و ده‌ڵێ: وه‌ختێك مامۆستا له سه‌نده‌ویچفرۆشیه‌كه هاته ده‌رێ من خه‌ریك بوو له جیاتی ئه‌و شێت بم. نه‌مزانی مامۆستای ئایینمان چی به‌سه‌ر هاتووه. چووه دیارخورما فرۆشێك و ده‌نكه خورمایه‌كی خسته ده‌می و به كابرای گوت كیلۆیه‌كم بۆ بكێشه.. خورما فرۆشه‌كان وا راویان نا خه‌ریك بوو له‌بن پێیان بپلیقێته‌وه. چووه دیار ره‌حه‌ته‌لوقم فرۆشێك ئه‌وانیش وا راویان نا زۆری نه‌مابوو ببوورێته‌وه. به‌دیار زه‌لابیا فرۆشێك راوه‌ستا و كه‌مێكی خسته ده‌می و ئه‌وانیش به هۆیهاو به جنێودانه‌وه راویان نا تا له‌و ناوه قوتاری بوو چی وای نه‌مابوو دڵی راوه‌ستێ. له‌به‌ر خۆیه‌وه گوتی: ئه‌مڕۆ یان من شێت بوومه یان ئه‌و خه‌ڵكه شتێكی به‌سه‌ر هاتووه. بۆ وا به‌رچاویان ته‌نگ بووه. ئاخر ده‌نكه خورمایه‌ك یان دانه لوقمێك یان له‌ته زه‌لابیه‌یه‌ك ئه‌وه ده‌هێنێ ئاوام پێ بكه‌ن.
شه‌كه‌ت و ماندوو له شوێنێكا وه‌ستا. ئه‌و جگه‌ره‌یه‌ی وه‌بیر هاته‌وه كه له پاكه‌تی دوكانه‌كه‌ی پیرێژندا هه‌ر به لالێویه‌وه‌بوو هه‌تا ناو پاسه‌كه‌و دواتر خستیه گیرفانی كراسه‌كه‌ی، ده‌ستی بۆ برد و هێنایه ده‌رێ و خستیه‌وه سه‌رلێوی و به گه‌نجێكی گوت : ئاگرت پێ نیه ئه‌م جگه‌ره‌یه داگیرسێنم؟ گه‌نجه‌كه سه‌یرێكی سه‌ر و وه‌زعی ئاڵۆسكاوی مامۆستای كرد وای زانی شێته‌و هیچ حه‌ره‌جێكی له‌سه‌ر نیه چه‌رخه‌كه‌ی ده‌رهێناو جگه‌ره‌ی مامۆستای داگیرساند، قومێكی قووڵی لێداو كه‌سێك له‌بن گوێی چرپاندی : بیكوژێنه‌وه نیكبه‌ت.. ئێستا جه‌ماعه‌تی نه‌هی له مونكه‌ر بزانن دێن، قۆڵبه‌ستت ده‌كه‌ن و له كونی گه‌رمت ده‌په‌ستن و هه‌موو مانگه‌كه له ژوورێ ده‌مێنیته‌وه.. ده‌تگرن…
مامۆستا گوتی: جه‌ماعه‌تی نه‌هی له مونكه‌ر؟! كێن ئه‌وانه؟
كابرا گوتی: ئه‌وانه‌ی ئه‌مر به مه‌عروف ده‌كه‌ن هه‌ی نیكبه‌ت… ده‌تگرن!
هه‌ر هێنده‌ی زانی ، بووه فیكوهۆڕ و زیقه‌زیقی سه‌یاره‌ی پۆلیس و خشه‌ی ستۆپی چه‌ندین سه‌یاره‌و تا هاته‌وه سه‌ر خۆی، بینی به كۆمه‌ڵێك پۆلیس ده‌وره‌دراوه له‌و زیاتریش به‌نی به‌شه‌ر له‌و ده‌وروبه‌ره نه‌ماوه. پۆلیسێكیان لێی هاته پێشه‌وه و گوتی:- بیكوژێنه‌وه…
- چی بكوژێنمه‌وه…
- ئه‌و ژه‌هری ماره‌ی له ده‌متایه بیكوژێنه‌وه…
- ژه‌هری مار؟ ئه‌مه جگه‌ره‌یه جه‌نابی پۆلیس.. خۆ من له شوێنێكی داخراو نیم.. ئێره شوێنێكی كراوه‌یه، یاسا جگه‌ره‌كێشانی له شوێنی داخراو قه‌ده‌غه كردووه..
- ئێره شوێنی كرایه‌وه نیه. له ئه‌مڕۆوه هه‌تا مانگێك هه‌موو شوێنه‌كان به داخراو داده‌ندرێت.. بیكوژێنه‌وه ئه‌گینا قۆڵبه‌ستت ده‌كه‌م و هه‌تا كۆتایی مانگه‌كه لای ئێمه ده‌مێنیته‌وه…
رۆژان خانی خێزانی مامۆستا ره‌مه‌زان وه‌كو سێیه‌م شایه‌ت عه‌یان گوتی:
ئه‌و مامۆستا ره‌مه‌زان كه‌ریم فه‌زیله‌ی گه‌یشته‌وه ماڵ، ئه‌و مامۆستا ره‌مه‌زان كه‌ریم فه‌زیله نه‌بوو كه ئه‌م به‌یانییه له‌ماڵ ده‌رچوو. نه وه‌كو رواڵه‌ت و نه‌وه‌كو ئه‌قڵ و مێشك و نه‌وه‌كو جه‌سته. سه‌روبه‌ری تێكڕا هه‌ڵته‌كابوو. ده‌تگوت له مه‌یدانی شه‌ڕێكی ده‌سته‌ویه‌خه هه‌ڵاتووه. یان له‌سه‌ر شاخێكی به‌رز غلۆر بۆته‌وه ناو خه‌ره‌ندێكی قووڵ. یان له زۆرانبازی له‌گه‌ڵ گایه‌كی شێتدا كه‌وتۆته به‌ر زه‌بری پێله‌قه‌و قۆچ و شاخاندا. هه‌موو جه‌سته‌ی چاره‌گێكی پێوه نه‌مابوو.. به ته‌واوی داڕووتابوو. ئێستایش كه له‌ناو ماڵه‌كه‌ی خۆی وه‌ستاوه هه‌روا ده‌زانێ ئه‌وه‌ی دیتی هه‌مووی فیلمێكی خه‌وف یان خه‌ونێكی ناخۆشه‌و ئێستا نا كه‌مێكی تر واگادێت و هه‌موو رووداوه ناخۆشه‌كان كۆتاییان دێ.
به‌ره‌و لای سه‌لاجه‌كه رۆیی. بتڵی ئاوه سارده‌كه‌ی ده‌رهێناو بانگێكی منی كرد و بتڵه‌كه‌ی به‌سه‌ر قوڕگیدا كرد و هه‌تا دوا تنۆكی ئاوه سارده‌كه‌ی خوارده‌وه و ناو هه‌ناوی قێنك بووه‌وه. له‌و ماوه‌یه‌شدا من به واق وڕماوی به دیارییه‌وه وه‌ستابووم… كاتێك مامۆستا بتڵه به‌تاڵه‌كه‌ی نایه‌وه شوێنی خۆی، منیش وه‌ك ئه‌وه‌ی ته‌نه‌كه‌یه‌ك سه‌هۆڵاوم كردبێ به‌سه‌ریدا كاتێك پێیم گوت:
- ئه‌یه‌ڕۆ ره‌مه‌زان… كوره ئه‌ی تۆ به‌ڕۆژوو نیت؟…
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
