بیرەوەرییەکانی فەقێیەکی گومڕا..65.. شەماڵ بارەوانی
بەشی(٦٥)
دوو فەقێی گچکە و درۆیەکی گەورە!
لە بەشی ڕابردوو باسم لەوە کرد، کە فەقێیەکمان لەگەڵدابوو، لای مجێوری مزگەوت سکاڵای لێ کردم، کە من هۆکاری دەرکردنی ئەوم لە قوتابخانەی محەمەدییە. سەرەنجام و بەهۆی ئەمەوە، من و کۆمەڵێک فەقێی دیکە، لە هەولێری پایتەخەتەوە، گواستراینەوە بۆ شارەحەیاتەکە(سلێمانی) و مزگەوتی(حەمەی حاجی ڕەشید)و قوتابخانەی ئیسلامی(غەزالی).
حوجرە و قوتابخانەی(غەزالی)یش سەر بە یەکگرتوو بوو.
ماوەیەک لەوێ ماینەوە، دواتر من و سێ فەقێی دیکە بووین. مەلاکان پێیان گوتین کە بڕۆین بۆ حوجرەکەی مزگەوتی سەیوانی دوو، لە سابوونکەران.
بەو شێوەیه ڕۆیشتین بۆ ئەوێ. بەڵام بۆ وانەخوێندن هەردەهاتینەوە بۆ قوتابخانەکەی غەزالی لە مزگەوتی حەمەی حاجی ڕەشید.
لە حوجرەی سەیوانی دووش، ئیزافه وانەی فیقهـ و نەحو و سەرفم لای مەلای مزگەوتەکە، مەلا(عەبدولڕەحمان سەجادی )دەخوێند، کە لە قوتابخانەی غەزالیش وانەی پێ دەگوتینەوە و ئەمیش مەلایەکی سەربە یەکگرتووی ئیسلامی بوو.
لە حوجرەکەی سەیوانی دوو، دوو فەقێی تریشی لێ بوو کە هەمان شێوەی ئێمە، لە قوتابخانەی غەزالی دەیانخوێند.
فەقێ یاسین و فەقێ(کۆ….). فەقێ (کۆ…) فەقێیەکی زۆر جاڕسکەر و تەبیعات ناشیرین و زۆر دەستناخۆش بوو.
چیمان بکردبایە و بگوتبایە، ڕێک دەڕۆیشت هەمووی لە مشتی مامۆستا مەلا عەبدولڕەحان سەجادی دەنا.
زۆر تەعامولی ناخۆش بوو و وەک براگەورەی ئێمە دانرابوو.
تا بڵێیت ناحاڵی و مامەلەبێتام بوو. وەک دکتاتۆرێک فەرمانی بەسەردا دەکردین.
من ئەوەم زۆر لەسەر دڵ گران و بەلاوە ناخۆش بوو و قەت نەمدەتوانی قبووڵی شتێکی وا بکەم. چەندین جار لە ڕووی ئەو فەقێیه وەستامەوە.
ئەو فەقێیه، دووزمانی و سیخوڕی بەسەرەوە دەکردین. کورد گوتەنی تڕێکمان بکردبایە، ڕێک دەچوو هەمووی بە نهێنی لای مەلاعەبدوڵڕەحمان سوجادی باس دەکرد.
هەر بەهۆی ئەویشەوەبوو کە مەلا عەبدولڕەحمان لێم تووڕە و زویربوو و هەڕەشەی دەرکردنی لە حوجرەکەی مزگەوتی سەیوانی دووی لێ کردم، کاتێک کتێبێکی پیاوەئایینییە سەلەفییەکانم کڕی. تەفاسیلی ئەو چیرۆکە، لە بەشێکی تری بیرەوەرییەکانی فەقێیەکی گومڕادا باس دەکەم.
کاتێک مەلا هەڕەشەی دەرکردنی لێ کردم، من ئیتر دڵم لەو مزگەوت و حوجرەیە شکا. من و فەقێیەکی تر، فەقێ هەیاس، کە خەڵکی دێیەکەی من بوو و من کردبووم بە یەکگرتوو و بردم بۆ فەقێیاتی. ئێمە زۆر هۆگری یەکتری بووین و وەک دوو برای دووانە وابووین و لە هەموو شوێنێک هەر پێکەوە بووین.
بە فەقێ هەیاسم گوت من ئیتر لێرە دەڕۆم. ئەو گوتی منیش لەگەڵ تۆم، بۆ هەرکوێ بڕۆیت.
ڕێک ڕۆیشتینە لای مەلا(ناسیح شارباژێڕی)ی بەڕێوەبەرمان و گوتمان: بمانگوازەوە بۆ حوجرە و مزگەوتێکی تر و ئێمە یەک چرکەی تریش لە حوجرەی مزگەوتەکەی(سەیوانی دوو)نامێنینەوە.
گوتمان یان مزگەوتەکەی (عەلی کەمال)، یان مزگەوتێکی تر، کە ئەویش لە گەڕەکی زەرگەتە بوو و ناوەکەیم بیرنەماوە.
ئەو دوو مزگەوتە کۆمەڵێک فەقێی تێدا دەمانەوە، فەقێکان هەمووی یەکگرتوو بوون. ناوی مزگەوتێکی تریشمان پێی دا. هەڵەنەبم مزگەوتی(عەبدولقادری گەیلانی)بوو، باشم بیرنەماوە.
وەلێ ئەو ڕازی نەبوو و گوتی: زەوی و ئاسمان بگەن بەیەک، ئەوە ناکەم.
کە مەلا گوتی هەرگیز ئەوە نابێت، مەلا ناسیح بەڕێوەبەرێکی زۆر وشک و توند تەبیعات و مامەڵە زبر و ناخۆش بوو.
کە بە ڕوویەکی ناخۆش و زمانێکی زبر گوتی: ناڕۆن بۆ هیچ حوجرەیەکی تر و دەبێت لەوێ بمێننەوە.
من و فەقێ هەیاس، زۆر بەوە پەست و نیگەران بووین.
سەرەنجام من و فەقێ هەیاسی هاوڕێم، بڕیارمان دا سلێمانی جێ بێڵین و بڕۆینە قوتابخانەی ئیسلامی لە ئاکرێ. بەڵام چۆن و بە چی ڕێگایەک بڕۆین؟
پلانمان دانا، کە بڵێین کەسوکارمان گوتوویانە: هەرگیز قبووڵ ناکەین لە سلێمانی بخوێنن، بەدواتاندا دێین و دەبێ بێنەوە لەگەڵمان.
فەقێ لوقمان برادۆستی کە ئەویش لەگەل ئێمە لە حوجرەکەی مزگەوتی سەیوانی دوو دەمایەوە و ئێستا مامۆستایە لە کولێژی زانستەئیسلامییەکانی زانکۆی سەلاحەددین.
گوتمان ئێمە کارێکی وا دەکەین و بە درۆ وا بە مامۆستاکان دەڵێین، تکایە بە هیچ کەسێک نەڵێیت.
فەقێ لوقمان فەقێیەکی زۆر ڕاستگۆ و جێگای متمانەبوو. فەقێیەکی تا بڵێیت ڕێزدار و ڕەفتارجوان بوو.
سەرەنجام بە مامۆستا مەلاکانمان گوت، کە بابەتێکی وا هەیه، تەواو ئێمە دەڕۆین لێرە. کەوامان گوت، گوتیان بە هیچ شێوەیەک نابێت لێره بڕۆن، ئێوە دوو فەقێی زۆر زیرەک و ڕەوشتبەرزن.
مەلا ناسیح شارباژێڕی بەڕێوەبەر گوتی: بەس نەڕۆن، کامە حوجرە و مزگەوتتان دەوێت، بەڵێن بێت بتاننێرم بۆ ئەوێ.
گوتمان کەسوکارمان فشار دەکەن و دەڵێن: گەر سلێمانی جێ نەهێڵن و نەگەڕێنەوە هەولێر، دێین و بە زۆر لە حوجرە و فەقێیاتی دەرتان دێنین.
گوتیان: زۆرمان لەسەر دڵ گرانە، مامۆستا عەبدولڕەحمان سوجادی گوتی: خۆزگە هەموو فەقێکانی تر بڕۆیشتبوانە، بەس ئەم دووەتان نا.
ئەو مەلایە کە پێشووتر(مەلا عەبدولڕەحمان سوجادی) هەڕەشەی دەرکردنی لێ کردم، هەرچەند زۆریشی کەیف بە من دەهات. مەلاکان بۆمن بەگشتی وا بوون، هەم زیرەک و هەم حافزولقورئانیش بووم، ئەوە زیاتر خۆشەویستی کردبووم لای مەلاکان و وای کردبوو کە بەگشتی ڕێزێکی تایبەتم بگرن.
جا کە وامان گوت، مەلا عەبدولڕەحمان گوتی: قەدەری خوایە و دەستی کرد بە گریان. هەموو مەلا و فەقێکانی تریش هەمان شێوە، وەک بڵێیت دوو ئازیزترین کەسیان دەڕۆن و بە یەکجاری لێیان دوور دەکەونەوە. دەستیان کرد بە گریان و هەمووان ئێمەیان ماچ کرد و ئێمەش بە قەست دەگریاین و فرمێسکی تیمساحیمان دەڕشت.
کە هاتینە دەر، تێرتێر پێکەنین و کلاومان کردە سەری هەمووان و دوو فەقێ بچووکەکە، درۆیەکی گەورەمان کرد و هەموومان لەخشتە برد!
دواتر گوتیان بوەستن، مامۆستا سەید سەعید، بەڕێوەبەری قوتابخانەی(محەمەدییە) هاتووە بۆ ئێره و لە مەڵبەندی یەکگرتووی ئیسلامی سلێمانییە، لەگەڵ ئەو بڕۆنەوە.
ڕۆیشتینە مەڵبەند و لەوێ لەگەڵ مامۆستا مەلا سەید سەعید و مەلایەکی تریشی لەگەڵدابوو نازانم کامە مەلا بوو،
بیرم نەماوە، هاتینەوە بۆ هەولێر. لەڕێگا من و فەقێ هەیاس هەر پێدەکەنین.
بیرمە کە چووین بۆ مەڵبەندی یەکگرتووی سلێمانی، شتێکمان زۆر لا سەیر بوو. من و ئەو فەقێیەی هاوڕێم، بینیمان کۆمەڵێک کچ دەهاتن بۆ مەڵبەندەکە، هەموویان کابۆ و پانتۆڕیان لەبەربوو. ئەوە شۆکی کردین. ئێمە ئەوکات، هەم من و هەم ئەو فەقێیەی هاوڕێشم، توند بووین و باوەڕمان بە جۆرە لەچک و حیجابێکی تر هەبوو، دامانە قاقا و بە تەنز بە یەکتریمان دەگوت: وەی وەی، کچەیەکگرتووەکانی ئێرە زۆر مۆدێرنن، بە ئەتەک(جلی ژێرەوە)دێن بۆ مەڵبەند. بەو شێوەیە سلێمانیم جێ هێشت.
دواتر ڕۆیشتینە ئاکرێ. لەوێ گوتیان: ئێوە بڕوانامەی پۆلی سێی ناوەندی قوتابخانەی حکوومی و ئەوقافتان نییە و ئەو سێی ناوەندییەی ئێوە، هی ئیسلامییەکانە و لای ئێمە ناخوات.
دواتر لە هەولێر مامۆستاکان بڕیاریان دابوو بە هەرشێوەیەک بێت، من و فەقێ هەیاس ببەنەوە قوتابخانەی محەمەدییە.
گوتیان ئەو دوو فەقێیەمان زۆر زیرەکن، ئەگەر بڕۆنە قوتابخانەی ئەوقاف و حکوومی، دەبن بە دوو فەقێی تری زۆر جیاواز، سەرەنجام دەفەوتێن. ئێوە بڕۆنە قوتابخانەی ئەوقاف فێری جگارە کێشان دەبن و گێولتان لەگەڵ خوێندن و فەقێیاتی نامێنێت، دەبێت بێنەوە ئێرە و دوووبارە لای ئێمە بخوێنن.
مەلایەک بە پێکەنینەوە وای پێ گوتین.
کە ڕۆیشتینەوە بۆ ئەو قوتابخانەیەی کە پێشووتر لێی دەرکرابووم، مەلاکان گوتیان خۆت بە حاجی جاسم پیشان مەدە و با نەزانێت تۆ هاتوویتەوە بۆ ئێرە.
بەو شێوەیە بە قاچاغی ڕۆیشتمەوە قوتابخانەی محەمەدییە.
بۆ ئەو درۆ و پلانەش، گوتم کە تەنها بە فەقێ لوقمانمان گوت، دواتر لە باکووری کوردستان و لە شاری(وان) هەردووکمان دوای تەواوکردنی قوتابخانەی ئیسلامی و کۆلێژی زانستەئیسلامییەکان، ئەو لە سلێمانی و من لە هەولێر، هەردووکمان ڕۆیشتین بۆ ماجستێر. لە ماجستێرەکە، ئەو دوو کۆرس لەپێش من بوو.
ئەو فەقێیەی تریش(فەقێ هەیاس) دواتر لەگەڵ یەکتری کۆلێژی زانستەئیسلامییەکان(شەریعە)ی زانکۆی سەلاحەددینمان لە ساڵی(٢٠١٤) تەواوکرد. پاشان ئەویش ڕۆیشتە ماجستێر. ئێستا لەناو هەولێر لە مزگەوتێک مەلایە و لەوەتەی تووشی گۆڕانی فیکری بوومە، هاوڕێیەتی و برایەتیمان وەک جاران نەماوە.
ئەو دوو فەقێیەی پێشووتر، کە وەک دوو برای دووانە وابوون و لە هەموو شوێنێک هەر پێکەوەبوون، ئێستا بە چەندین ساڵ جارێک، مەگەر یەکتری ببینن!
