سیناریۆی سینەما لە وشەوە بۆ وێنە… حەيدەر عەبدولرەحمان
سیناریۆ لەیشەسازی سینەمادا، لەوڵاتێكی وەك ئەمریكا، لە رووی ئابووریی و بازرگانییەوە جیاوازی نیە لەگەڵ پیشەسازی دروستكردنی كەشتی لەژاپۆن وچاندنی برنج لەچین و ناردنی دانەوێڵە لەدەریای ڕەشەوە بۆ سەراپای جیهان.
لەنێو ئەو كەرتەی پیشەسازی سینەمادا، نووسینی سیناریۆ لەڕەگەزە لەپێشەكانەو بەسەدان سیناریۆ نووس پیشەی بەردەومیان سیناریۆ نووسینە بۆ دراماو سینەما لەو وڵاتەدا، كە بەهۆی سیناریۆ نووسینەوە، لە ریزی دەوڵەمەندە گەورەكانن بەشێوەیەك پاداشتی هیچ یەكێ لەو سیناریۆ نووسانە، پاداشتیان لە ئەكتەرە هەرە ناسراوەكانی هۆلێۆد كەمتر نیە.
ئەو كۆمەڵە سیناریۆ نووسانە، كە ژمارەیان 11500 سیناریۆنووس دەبێت ، سەندیكایەكی تایبەت بەخۆیان هەیە بەناوی (سەندیكای سیناریۆ نووسەكان) كاریان سەرپەرشتی كردنی ئەو سیناریۆ نووسانەیە، لەكاتی دروست بوونی هەر كێشەیەكیش بەرگریان لێ دەكات و پارێزگاری لەمافەكانیان دەكات.
هەر بۆ نموونە لەو ماوەیەدا سیناریۆ نووسەكان، بۆماوەیەك مانگرتنیان ئەنجامدا، بۆ بەرزكردنەوەی كرێ ی بەرهەمەكانیان، بەتایبەت لەو بەرهەمە سینەماییانەی داهاتێكی زۆر بەدەست دێنن، ئەكتەرەكانیش بە تێكڕایی لایەنگیریان كردن و لەگەڵ سیناریۆ نووسەكان بۆ ماوەیەك دەستیان لەكار كێشایەوەو بەرهەمهێنانی فیلمیان ڕاگرت، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی كە كەرتی بەرهەمهێنانی فیلم زێتر لە دووملیار دۆلار زیانی بەركەوێ.
سیناریۆ لە هەموو ڕەگەزەكانی دیكەی فیلمسازی سەخت ترەو كەمن ئەوانەی پسپۆرییان لەو بوارەدا هەیە، چونكە سیناریۆ بەهرەو زانستە، بۆیە (وارن ستیڤن )ی دەرهێنەر دەڵێت: دەرهێنەرانی ئێمە ناكرێت دەست لەكاری سیناریۆ بدەن، ئەگەر واش بكەن، ئەنجامەكەی زۆر نەرێنی بەسەریاندا دەشكێتەوە، چونكە ئەوان لەڕووی نووسینەوە توانای نووسینی نامەیەكیان نیە.
(ئۆرسۆن ویلز) لەم بارەیەوە دەڵێت هەرگیز قسە لەسەر فیلمەكانم ناكەم، چونكە قسە كردن لەسەریان كاری پسپۆرو ڕەخنەگرەكانە.
ڕەنگە زۆر لەو شاكارانەی داهێنانیان تێدا دەكرێت، بە تاكە كەسێك ئەنجام بدرێ، وەك ڕۆمان، شیعر، شێوەكاری، بەڵام سینەما كاری دەستە جەمعیەو كۆمەڵێ زانست و تەكنیك و پسۆرایەتی هاوبەشن، بۆ بەرهەم هێنان، لەوانەش كاری سیناریۆ نووسین.
لەسینەمادا هەریەك لەنووسەرو دەرهێنەر فەلسەفەو فانتازیایێكی تایبەتی خۆیان هەیە بۆ بەرهەمهێنانی فیلم، ئەوەی یەكەمیان بەلایەنە ئەدەبی و دووەمیان لایەنە هونەرییەكە، كە ئەگەر ئاوێزانی یەكتر بن و لە توێ ی كارێكی هاوبەشدا یەكتر بگرنەوە، دەتوانن ئەنجامێكی سەركەوتوو بە دەست بێنن.
ئێستا بۆ زاڵ بوون بەسەر كێشەی قەیرانی سیناریۆ، دەروازەی تری ئەلتەرناتیف دۆزراونەتەوە، كە كاری سیناریۆ نووس ئاسانتر دەكەن، سیناریۆ نووسەكان لەبری ئەوەی تەنیا پشت بەبیروبۆچوونی تایبەتی خۆیان ببەستن، بەڵكو دەتوانن فیلمەكانیان لەسەرشاكاری گەورەی ڕۆماندا داڕێژن، لەو ڕۆمانانەی پڕن لەڕووداوو وێنەی درامی.
بەمەش پەیوەندی نێوان نووسەرو دەرهێنە، هێزێكی گەورە بەدراماو فیلم دەبەخشن.
سوود وەرگرتن لەڕۆمان بەشێوەیەك دەكرێت، كە تۆوەك سیناریست بزانیت چۆن وشە بگۆڕیت بۆ وێنە، یان چۆن بونیاتی ڕۆمانەكێك هەڵوەشێنیتەوەو لەشوێنی ئەودا بونیاتێكی درامی نوێ دروست بكەیتەوە، هەتا ئەگەر لە ڕووی فەلسەفەو گوتاری سینەماییدا دەقاو دەق لەگەڵ ڕۆمان نووسدا جیاوازەكیشتان هەبێت، بەڵام لەتێڕوانینی گشتی دا یەك ئامانجتان هەبێت.
گرنگ ئەوەیە هەموو ئەو فانتازیاو گێڕانەوە دوورو درژانەی لەبۆتەی ڕۆماندا هەن بە ئامرازو كەرەستە هونەریەكان بكرێنە كارێكی وێنەیی چڕو پڕ، ئەو كات لە بری وشە دەیان كارتێكەرت دەبێت بۆ وروژاندنی بینەرو جولاندنی هەست و نەستی، بەتایبەت بەركەوتن لەگەڵ چاوو، گوێ و مێشك و هەموو هەستەكانی تری مرۆڤ.
تا ئێستا كۆمپانیا سینەماییەكان سودێكی زۆریان لەرۆمانە ناسراوەكانی جیهان بۆ سینەما وەرگرتووە، بەتایبەت رۆمانەكانی (گابریل گاریسیا ماركێز)كە بۆتە هۆی ئەوەی ماركێز ببێتە خاوەنی هەوادارێكی زۆر لەسینەمادا، كە رەنگە ژمارەیان لەژمارەی هەوادارەكانی زێتر بێت لەرۆماندا.
