مناڵ و ئیلحاد.. وەرگێڕانی: پشکۆ ناکام
( ئەم بابەتە پوختەی ئەو ووتارەیە کە حەوت ساڵ لەمەوپێش ژنە بەغیرەتی عەرەب د.نوال السعداوی ناردبووی بۆ ڕۆژنامەی”الاهرام” بەڵام بڵاوکردنەوەی قەدەغە کرا…..)
…..هەر لە مناڵیمەوە سەیری ئاسمان ئەکەم تا جنۆکەکانی خۆیانیان لێ شاردۆتەوە ببینم ، بەڵام چاوەکانم جگە لە ئەستێرە بە شەو و چۆلەکە بەڕۆژ هیچی تر نابینن..
باوکم پیاوێکی بە ڕەوشت بوو ، جگە لەوەی نەیئەخواردەوە خیانەتیشی لە دایکم نە ئەکرد ، گوێم لێ ئەبوو ئەیووت : خوا ڕاستگۆیی و دڵسۆزیی و ئازادی و خۆشەویستی و جوانیە و لە هەموو ئینسانێکا بێ جیاوازی ژن و پیاو وەک “ویژدانی زیندوو” هەیە ، لای من باوەڕ “ئیمان” دادپەروەری و ڕاستگۆیی و ئازادی و خۆشەویستی و جوانی و یەکسانی نێوان خەڵکە…
لە مناڵیمەوە مامۆستاکەم لەبەر ئەوەی باوەڕی من لەوەی ئەو جیاواز بوو بە”ئیلحاد” تاوانباری ئەکردم و بڕواشی وابوو کە کوڕ لە کچ باشترە..!! و خوای بە شێوەی پیتی چاپکراوی کتێب ئەبینی و داوای لێ ئەکردم بێ ئەوەی لێ ی تێبگەم لەبەری بکەم ، ڕۆژێک بینی کە ناوی دایکمم لە جیاتی ناوی باپیرم نووسی بوو بۆ ئەو فەسڵە دەری کردم و لە شانسی خۆما کاتم زۆر تر بوو بۆ خوێننەوەی کتێب..
” سیگمۆند فرۆید” ئایینی بە دیاردەیەکی بەشەری کە لە ڕووی مێژووییەوە بە شێوەیەکی کۆمەڵیی” کۆلەکتیڤ”ە ئەزانی ، بەڵام ” ئاریک فرۆم” مەودا دەروونیەکانی دیاردە ئایینیەکانی تێپەڕان بوو و زانا و ئەکادیمییەکان لە توێژینەوەکانیان لە ناوە و دەرەوە ناخی بەشەرییەت بەردەوامن بۆ زانینی بڕوا بوون و “نە بوون” بە ئایین کە بە “ئیلحاد” ناوئەبرێ ، لەگەڵ پەرەسەننی ڕەوتە سیاسیە ئاینییەکانی سەدەی بیست و یەک کتێبی زۆر دەربارەی ئیلحاد دەرچوە وەک ئەوەی کە نەخۆشییەکی دەروونی”نفس” کە گەنجەکان تووشی ئەبن و چارەسەری لای پزیشکە و ئەم بۆچوونانە پزیشکەکانی دەوڵەمەند و ئەقڵی میسریی هەژار کردوە…لەم دوایەیا بابەتێکی پزیشکیی میسرییم خوێننەوە کە ئەڵێ : ئیلحاد نەخۆشییەکی نەفسییە..!! بە واتای ئیلحاد بڕوا نەبوونە بە خودای خالقی دونیا وەک ئەوەی لە کتێبی ئایینا هاتوە و دووپاتی ئەکاتەوە کە زانستی دروست بوونی دونیا” کون” زانست نیە و نەزەرییەی دروست بوونی دونیا “کون” ڕاست نیەو نەزەرییەی گەشەکردن ( کە نەزەرییەی دروست بوون لە ڕوانگە ئایینیەکەوە ڕەت ئەکاتەوە) بێ بنەمایە و جۆرێکە لە ئیلحاد و ئەم ئیلحادەش وەک دەردی غەم داگرتن”الکآبة” بڵاو ئەبێتەوە..!! ،ئەم بۆچوونانە لە لایەن کۆمەڵێ پزیشکی نەفسییەوە دەرئەچێ کە جیاوازییەکی لەگەڵ ئەوانەی پیاوە ئاینییە کلاسیکیەکانەوە نیە و ئایینیان لە باوک و باپیرانەوە بۆ ماوەتەوە ، زۆر کەمیان دەربارەی بڕوا و ئایینە جیاوازەکانی جیهان زانیوە، وا یەتە بەر چاویان کە ئیلحاد ڕەت کردنەوەی ئەوەیە کە ئەوان بڕوایان پێ هێناوە و ئیلحاد کەم ئەقڵی و بیرکردنەوەیەکی هەرزەکارانە و خۆ بەکەم زانینە یان لەخۆبایی بوونێکی گەمژانە و بەدوای مەلەزەت کەوتنە..!!
چوار ملیار کەس ” زیاتر لە نیوەی دایشتوانی سەر ئەرز” لە چین و هیند و یابان ئەژین و بڕوایان بە هیچ ئایینێک نیە ، دوای مەلەزاتی خۆیان نەکەووتون ، بەڵکو دوای کاری بەرهەمهێنەر ، تونایەکی ئەقڵی بەرز و بڕوا بوونێکی زۆریان بەخۆیان هەیەکە وای کردوە ووڵاتەکەیان لە ۆێش ووڵاتانی تری جیهان بێ ، نیوەی گەلانی ئەمریکا و ئەوروپا ئایینیان بە میرات بۆ نەماوەتەوە و کە قوتابخانە نایخوێنن بەڵام لە مناڵییەوە “ویژدانێکی زیندوو” پەروەردە ئەبێ و بڕوایان بە دادپەروەری و یەکسانی و ئازادی و کەرامەت هەیە ، دژی حکونەتەکانیان یان هەر حوکمدارێکی چەوسێنەری ستەمکار لە هەر قوژبنێکی جیهان بێ خۆپیشانان ئەکەن …مليۆنەها خەڵکیش هەن ئایینیان وەک میرات لە خانەوادەوە بۆ ماوەتەوە و لە قوتابخانە خوێنویانە و بڕوایان وایە ئایین هەقیقەتێکی ڕەهایە و هەموو شتێکی تر بێ بنەمایە و توانای بیرکردنەوەیان بە شێوە و ئاڕاستەیەکی تر لە دەست یاوە..
هێزە سیاسیە حوکمڕانەکان ” بە ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاواوە ” پێویستیان بە ئایینە بۆ کۆنتڕۆڵ کردنی ئەقڵی میللەت و دابەشکرنێکی تایەفەگەرییانەیان و ئینسانی “تاک”یش بۆ قبوڵ کردنی کارەساتی مردنەکەی پێویستی پێیە ، مێشکی ئینسان گەشەی کردوە کە ئەزانێ ” مەرگ” بێ ئەم لا و ئەولا جیاوزی نیە لە ڕووەک و ئاژەڵ بەڵام مێشک”مۆخ”ی ئەوان وەک ئینسان گەشەی نەکردوە و نەگەشتونەتە ووشیاری هەقیقەتی مردن و فەنا بوون..
ئینسان لە ڕێ ی خەیاڵەوە هەوڵ ئەیا فەنا بوون ڕەتکاتەوە ، وا خۆی ئەهێنێتە بەر چاو کە ئەو لە ژیانی دوای مەرگا هەیە ، ئەم مەودایەی نێوان خەیاڵ و هەقیقەت یان نێوان قايع و خەو قۆناغێکە لە تەمەنی گەشە کردن یاخود لە مێژووی بێ کۆتایی بەشەرییەت، خەیاڵ لە “بۆشایی”وە سەر هەڵنایا ، بەڵکو لە بەشی پێشەوەی خانەکانی مۆخەوەیە کە تیایا هەست و نەست و بیرەوەرییەکانی مناڵی و داهێنانە هونەری و فیکرییەکان جێگیرن…..
كێ خەوی بەوەوە ئەبینی کە بە “بەکارهێنانی” ئەلیکترۆنیات بە چاو داخستنێک بەگەی بەوسەری جیهان و کێ بیری لە ئەلیکترۆنات”ی ئاسمان ئەکردەوە؟ ئەو ئاسمانەی بە مناڵی وامان ئەزانی پڕە لە جنۆکە..!!
كاتێک “مناڵ”ێکیش هەبوونی جنۆکە ڕەتکاتەوە و بڕوای وابێ کە خودا دادپەروەری و یەکسانی و ڕاستگۆیی و ئازادی و خۆشەویستی و جوانیە ، ئایا ئەبێ بە” مولحید”….!!؟
