ئه‌منـیـیه‌تی بـژێـوی.. نه‌ژاد عزیز سورمێ
( برسیه‌تیی ڕه‌گێكی هاریی تێدایه) پێشینان وایان گوتووه ؛ ئینجا میلله‌ت هێشتا نه‌گه‌یشتووه‌ته ئه‌و ئاسته به‌و چه‌شنه شیرازه‌ی په‌یوه‌ندییه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی تێـكچووه ، داخۆ ئه‌گه‌ر بیگاتێ چۆن؟
له‌و نێوانه‌دا ڕاگرتنی كێرڤی ئه‌منییه‌تی بژێوی هاووڵاتیان پرسێكه ده‌خوازێ وه‌كو ستراتیژ سه‌یر بكرێ ، ئه‌مه له زۆربه‌ی وڵاتانیش هه‌روا ته‌ماشا كراوه ، ته‌نانه‌ت له‌و وڵاتانه‌یش سیسته‌می به‌ڕێوه‌بردنیان به دیكتاتۆرییه‌ت ناسراون ، بۆ ئه‌وانیش هیچ نه‌بێ بۆ ڕاگرتنی له‌نگه‌ری ئه‌وه‌ی پێی ده‌گوترێ ڕای گشتی و ورووژانی جاده و كورسی و پایه‌ی خۆشیان بێت ده‌یكه‌ن.
تاقیكردنه‌وه‌ی ساڵانی پێش ده‌رچوونی بڕیاری 689 ، ئه‌گه‌رچی نه‌گه‌یشتبووه ئاستی (قاتـی)یش ، به‌ڵام بینیمان له پاڵ له گرێژنه‌چوونی شیرازه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی ، ڕێژه‌ی تاوانیش به‌رز ببووه‌وه.. دوای بڕیاری 689 یش خه‌ڵكی ئاهێكی هاته‌وه به‌ر ، به‌ڵام ئه‌و ئازووقه و ده‌رمانانه‌ی دابه‌ش ده‌كران به‌هۆی كاكه‌له‌براله‌یی به‌رپرس و كارمه‌ندانی UN بێ له‌گه‌ڵ كاربه‌ده‌ستانی حكوومه‌تی ئه‌وسای به‌غدا و بازاڕ ، یا بێسه‌روبه‌ری و ناشاره‌زایی و گه‌نده‌ڵی و بیرۆكراسییه‌تی كاره‌كانی UNی پێ ده‌ناسرێنه‌وه بێ ؛ ورده ورده وای لێهات ئه‌و ئازووقه‌یه‌ی ده‌درا ، كه به‌زه‌بری دۆلاریش ده‌كڕدرا ، بڕه زۆره‌كه‌ی جیاوازییه‌كی جه‌وهه‌ریی له‌گه‌ڵ ئالیكی ئاژه‌ڵاندا نه‌بێ..
له كه‌رتی تایبه‌تیش گه‌ڕێ كه هه‌ندێ سه‌ره‌داویان كه‌وتبووه ده‌ست و هه‌ڵسوكه‌وتی هه‌ندێكیان تاڕاده‌ی ده‌ست له ئه‌خلاق به‌ردان بوو ، له ده‌ست به‌سه‌رداگرتن و فێڵ و گرانفرۆشی و بازاڕگری..
ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئێمه‌یه ئێستا بیر له دانانی نه‌خشه‌یه‌ك بكرێته‌وه بۆ دابینكردنی ئه‌منییه‌تی بژێوی وه‌ك ستراتیژ ، په‌یوه‌ندیدار به ئێستا و به ئایینده .
ئه‌م كوردستانه‌ی ئێمه ، وه‌ك ده‌ڵێن شكرێ چی ماوه تێیدا نه‌بێ.. قسه لێره‌دا ده‌چێته‌وه سه‌ر كشتوكێڵ كه سه‌رچاوه‌ی بژێوی دانیشتووانی هه‌ر وڵاتێكه..
بۆ ئێمه ڕه‌نگه وێوه‌تریش بێ ، به‌وه‌ی چه‌ندین ده‌شتی به‌پیتمان به‌شایه‌دی پسپۆر و شاره‌زایانی بیانی ئه‌و بواره هه‌یه ، له وێنه‌ی ده‌شتی شاره‌زوور و قه‌راج و كه‌ندێناوه و هه‌ریرێ و…تاد كه به‌پێی ئاماری فه‌رمی بژێوی نه‌ك ته‌نیا كوردستان به‌ڵكو ته‌واوی عێراقیشیان پێ دابین ده‌كرێ و بایی دا كردنیش ده‌مێنێته‌وه.. یه‌كه‌مین گیرسانه‌وه و جێگیربوونی ئاده‌مزادیش له دونیایێدا – چاخی به‌ردینی نوێ -هه‌ر له كوردستاندا بووه ، گوندی (چه‌رمۆ)ی نزیك چه‌مچه‌ماڵ ، كه پشكنینه ئاركیۆلۆژییه‌كان سه‌لماندوویانه.. به‌واتا كوردستان پێشینه‌یه‌كی دوورودرێژی هه‌ر له چاخه‌كانی پێش مێژووه‌وه هه‌یه له وه‌ناوهێنانی زه‌وی و ماڵیكردنی ئاژه‌ڵ و دروستكردنی واری جێگیربوون ، كه دواییش ده‌ستپێكی شارستانییه‌تی لێكه‌وته‌وه.. ئه‌گه‌ر ئه‌م پرسه گرینگه كه په‌یوه‌ندی به ئێستا و ئایینده‌وه هه‌یه ، به نه‌خشه و پلانی زانستی به‌ڕێوه‌بچێ و و بایه‌خی به‌قه‌د خۆی پێ بدرێ ڕه‌نگه له چه‌ند ساڵی دادێ هه‌رێمی كوردستان به‌ڕه‌سمی گه‌نم و دانه‌وێڵه‌ی تری له‌خۆ زیاد بنێرته ده‌ره‌وه. باسی چوونه‌وه سه‌ركاری ئه‌و جووتیار و كشتیارانه‌ش ناكه‌م كه به زۆر ڕاگوێزرابوون ، هه‌روه‌ها لایه‌نه ئیجابییه‌كانی دیكه‌ی ئابووری و كۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌و پرۆسه‌یه و مسۆگه‌ربوونی ئه‌منییه‌تی بژێوی كه سه‌قامگیری و ئاسووده‌یی ده‌هێنێ. لایه‌نێكی دیكه‌ش كه هه‌ر په‌یوه‌ندی به‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه هه‌یه، ئه‌ویش چاودێری ڕاگرتنی هه‌موو ئه‌و خۆراك و خواردن و خواردنه‌وانه‌ی ده‌هێنرێنه كوردستان له‌ڕووی ته‌ندروستی و كارایی به‌كارهێنان كه ئه‌ویش هه‌ر ده‌چێته‌وه ناو مه‌سه‌له‌ی ئه‌منییه‌تی بژێوی كه ده‌بێ له ئاستی پێویستدا بن ، دیاره ئه‌مه‌ش ده‌خوازێ ئه‌ركی له‌پێشه‌وه‌ی حكوومه‌ت بێ .
