وێنە ڕەمزیەکانی نەخۆشخانەو زیندان لە تۆڕی کۆمەڵایەتیدا.. نیهاد جامی

سەرەتا دەمەوێت ئاماژە بۆ ئەوە بکەم ئەم کورتە وتارە ئیشی لەسەر شکاندنی بەشێک لە کارەکتەری مرۆڤەکانی ناو کۆمەڵگا نیە، هێندەی قسەکردنە لەترس وەک ساتەوەختێکی هەنووکەیی کە کۆمەڵگای ئێمە بەناویدا تێدەپەڕین.

ترس لەئێستادا ساتێک نیە پەیوەندی هەبێت بە نووسین، بەو پێیەی هەمیشە ئەوانەی وەک گروپە جیاوازەکان بیر ناکەنەوە نووسینی ئەوانیتر پەراوێز دەکەن و بەدژی خۆیان سەیری دەکەن، ئەوەش بەتایبەت لەململانێی نێوان دینیەکان و دژەکانیان.

ئەو ترسە لەئێستادا لەناو تۆڕی کۆمەڵایەتی پۆلین بۆتە سەر دوو گروپی جیاواز، گروپێک هەموو قسەکردنێک وەک ئازادی دەبینێت، جنێو دەدات هاوار دەکات دێتە سەر حەرامەکان، هاواری ئەوان پاڵەپەستۆیەکی دەروونیە لەسەر ئارەزووە چەپێنراوەکانیان، دەیانەوێت لەم رێگەیەوە گوزارشت لەخۆیان بکەن وەک مرۆڤێکی ئازاد، کەچی لەبنەرەتدا مرۆڤی بریندارن، دۆخێکی دەروونی ئەوانی هێناوەتە قسەکردن، دۆخێک لای فەیلەسوفێکی وەک ژۆلیا کریستیڤا بە «زهان» ناوی دەبات، کەسی زهانی دەرونی چەپێنراوی دەیهێنێتە قسەکردن، هەموو ئەو حەقیقەتانە دەلێت کە لەنەستدا بوونی هەیە و پەیوەندی بە ئاگاییەوە نیە هێندەی لەناو نائاگاییدایە، لەم ڕوانگەیەوە ئێمە کاتێک دەکەوینە بەردەم شەپۆلێک مرۆڤی زهانی ناو تۆڕی کۆمەڵایەتی کە لەرێگەی ڤیدیۆی ڕاستەوخۆ دێنە قسەکردن، پێویست بە ترسێک ناکات لەبەردەم دۆخێکی هەنووکەییدا، چونکە ئێمە دەبێت بزانین لایڤەکان و قسەکردنەکان وابەستەی زهانیەتی ئەو مرۆڤانەوەیە، کاتێک پێویست ناکات لەوانە بترسین، دەبێت خۆمان لەو پرسیارەش نەشارینەوە بەوەی ئەی لەکێ بترسین؟

گروپی یەکەم کە بە زهانی ناومان بردن، تاقمێکن لەدەرەوەی مەعریفە، ئەوان تەنیا قسە دەکەن، خۆیان دەکەن بە گالتەجار، وێنەیەکی کاریکاتۆری نائەخلاقی بۆ خودی خۆیان ئاراستەی کۆمەڵگا دەکەن، ئەوان هێندەی لەشکرێکی زهانی بینەریانن، پەیوەندیان بە دۆخێکی ترەوە نیە، کە بە خۆیان و بینەرەکانیان نەخۆشخانەیەکی ڕەمزیی بنیات دەنێن، کە خۆیان وەک پزیشک سەیر دەکەن نەک نەخۆش.

بۆیە زهانیەکان هی ئەوە نین لێیان بترسین، بەڵام نیگەرانیمان بۆیان پەیوەستە بە ساتی باڵای زهان، تیایدا ئاخاوتن نمایشی خراپترین دۆخی دەروونی ئەوان دەکات.

ئەوەی پێویستە لێی بترسین گروپی دووەمە، ئەوانە لەناو بەرگی مەعریفەوە خۆیان نمایشت دەکەن، کارەکتەرگەلێکن بیانویەکیان هەیە بەوەیە بەهای کەوتوو لەگروپی یەکەم وەردەگرنەوە، دەیخەنەوە شوێنی خۆیان، لەکاتێکدا کاریان تەنیا دژە گوتاربوونە لەگەل زهانیەکان، ئەوان خۆیان وەک نوێنەری گوتاری ئەخلاقی رۆشنبیریی نمایش دەکەن بە بیانوی ئەوەی پێویستە ئاین بگەڕێتەوە ناو ژیان، بیانووی رۆحی سۆفیگەرانە دێننەوە باس لە ئەدەبیاتی کلاسیک دەکەن، ئەو گروپە یاریکەرە کارێکی زۆری لەگەڵ چۆنیەتی زەوتکردنی زۆرترین هەوادارە، تاوەکو لەو ڕێگەیەوە بینەران و خوێنەرانێک بەدەوەری کتێب و ڤیدیۆکانیان کۆ بکەنەوە، دەنا ئەوانیش وەک گروپی یەکەم لە دەرەوەی مەعریفە دەژین، ئەگەرچی بانگەشە بۆ مەعریفە بکەن، بەلام مەعریفە تەنیا دەمامکێکە بۆ ڕەوایەتیدان بە خۆیان وەک ڕۆشنبیر، بۆیە لەئێستادا پێویستە لەو گروپە بترسین کە گوایە پێویستە هەموو شتێک بگەڕێنینەوە بۆ رۆحی ئاین، لەکاتێکدا ئەوان بڕوایان بەو رۆحە نیە، هێندەی رۆحی ئاینی بانگەشەیەک و ڕاکێشانی بینەرانی تۆڕی کۆمەلایەتیە بۆ بەردەم ڤیدیۆکانیان، لەهەمان کاتدا بازاڕکردنێکە بۆ فرۆشتنی زۆرترین تیراژی کتيبەکان و زیادکردنی لایکی لاپەرەکانیان، ئەو گروپە نامەعریفیە جۆرە خودپەرستیەک دەخوڵقێنن، تا وەک نوێنەری بەهای ئەخلاقی بیانبینین، کە گوایە ئەوان فریادرەس و رزگارکاری بەهای کەوتووی کۆمەلگان، بۆیە پێویست ناکات لەمناڵە زهانیەکان بترسین، بەڵام پێویستە ترسمان لەبەردەم ئەو درۆزنە گەورانە بێت کە لەپشت گەرانەوە بۆ ئەدەبی کلاسیک و بەهای ئاینی دەیانەوێت خودپەرستی خۆیان نمایش بکەن وەک مرۆڤی باڵا، مرۆڤێک کە وەک سوپەرمانی ئەخلاقی سەیریان بکەین، سەرەنجام ئەوان وەک گروپی یەکەم قسە دەکەن، دلخۆشن بەهەوادارەکانیان، بەلام گەر گروپی یەکەم جۆرێک لەنەخۆشخانەیەکی ڕەمزیی دەروونی خولقاندبێت، ئەوا گروپی دووەم کار دەکات بۆ دروستکردنی زیندانێکی ڕەمزیی، تیایدا ئەوان بەڕێوبەری زیندان بن و ئەوانیتریش ڕابکێشنە ناو زیندان تا بەپێی سنوری دەسەڵاتی زیندان ژیانمان کۆنتڕۆل بکەن.

نیهاد جامی- فەڕەنسا

Nehad Jami

بۆ خوێندنەوەی کتێبەکانی نیهاد جامی کلیکی ئەم لینکە بکەن: http://www.dengekan.com/kteb_nihad.htm لە 05-03-1972 لە گەڕەکی حەمام عەلی بەگی شاری کەرکووک لەدایک بووە.. نووسەر و دەرهێنەری شانۆییە.. خاوەنی خەلاتی باشترین دەرهێنەری شانۆییە لە ڤیستڤاڵی شانۆی هەولێر لەلایان وەزارەتی ڕۆشنبیریی لە 1995.. لە ئێستاشدا دانیشتوی وڵاتی فەرەنسایە.