Skip to Content

نەخۆشی بایپۆلەر: ناساندن، هۆکارەکان، نیشانەکان و چارەسەرییەکان.زنجیرەی ١٤١.. ابراهیم موحەمەد (ئەبڕاهام لێڤای)

نەخۆشی بایپۆلەر: ناساندن، هۆکارەکان، نیشانەکان و چارەسەرییەکان.زنجیرەی ١٤١.. ابراهیم موحەمەد (ئەبڕاهام لێڤای)

Closed
by ئه‌یلول 8, 2024 General

نەخۆشی بایپۆلەر یەکێکە لە نەخۆشییە دەروونییەکان. ئەم نەخۆشییە بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەری لەسەر مەزاج و وزەی کەسەکە دەبێت و دەبێتە هۆی گۆڕانکاری بەرچاو لە هەڵسوکەوت و بیرکردنەوەی تاکدا. نەخۆشی بایپۆلەر، کە پێشتر بە “نەخۆشی دوو جەمسەری” ناسراو بوو، حاڵەتێکی دەروونییە کە تێیدا کەسەکە قۆناغەکانی خۆشی زۆر (مانیا) و خەمۆکی (دیپرێشن) بەسەر دەبات. ئەم قۆناغانە دەتوانن چەند ڕۆژ، هەفتە یان تەنانەت مانگیش بخایەنن.
هۆکارەکان:
هۆکارەکانی نەخۆشی بایپۆلەر بە تەواوی ڕوون نین، بەڵام توێژینەوەکان و بەڵگە زانستیەکانی نێو زانستی دەروونزانی ئاماژە بە چەند فاکتەرێک دەکەن:
بۆماوەیی: ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشی بایپۆلەر لە کەسانێک کە خزمی نزیکیان ئەم نەخۆشییەیان هەیە، زیاترە.
کیمیای مێشک: ناهاوسەنگی لە ماددە کیمیاییەکانی مێشک (نیورۆترانسمیتەرەکان) ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت.
ژینگە: سترێس، تراوما، یان ڕووداوە گرنگەکانی ژیان دەتوانن وەک هاندەر بۆ دەستپێکردنی نەخۆشییەکە کار بکەن.
نیشانەکان:
نیشانەکانی نەخۆشی بایپۆلەر دەکرێت بە دوو بەشی سەرەکییەوە:
نیشانەکانی مانیا و هایپۆمانیا: هەستکردن بە وزەیەکی زۆر، کەمبوونەوەی پێویستی بە خەو،بیرۆکە و پلانی زۆر، قسەکردنی خێرا، هەڵسوکەوتی مەترسیدار و لەناکاو، متمانەبەخۆبوونی زیاد لە پێویست کە بەرەو سەرکێشی ناتەندروستی ببات بەجۆرێك زیان بە جەستە و دەروونی بگاتن لە دەرئەنجامەکەیدا. (مانیا و هایپۆمانیا دووجۆری جیاوازن بەڵام نیشانەکانینان زۆر لەیەکترەوە نزیکە تا ئاستی هاوبەش و نیشانەکانی مانیا توندترە لە هایپۆمانیا)، زۆرکات دەکرێ نیشانەکانی مانیا بەشێوەیەکی گشتی لە شوێنەکانی کار و قوتابخانە و زانکۆ و هتد گاریگەربن لەسەر تاکەکە.
نیشانەکانی دیپرێشن: هەستی خەمۆکی بەردەوام، کەمبوونەوەی چێژ لە چالاکییەکان، گۆڕانکاری لە خەوتن و خواردن، هەستی بێ بەهایی یان تاوانباری، بیرکردنەوە لە خۆکوش*تن.
چارەسەرییەکان:
چارەسەری نەخۆشی بایپۆلەر بە شێوەیەکی گشتی پێکهاتووە لە:
١- دەرمان: وەک لیثیۆم، دژە-خەمۆکی، و دژە-سایکۆتیك دەتوانن هاوکاربن بۆ گەڕاندنەوەی هاوسەنگی میزاجی تاکەکە.
٢- چارەسەری دەروونی: وەک چارەسەری ڕەفتاری-مەعریفی (CBT) و چارەسەری کەسی و ڕێکخستنی ڕیتمی ژیان.
٣- خۆ-چاودێری: وەك خەوتنێکی باش، وەرزش و خۆدوورگرتن لە ماددە هۆشبەرەکان.
٤-چارەسەری کارەبایی مێشک (ECT): تەنها بۆ حاڵەتە توندەکان، بەو مەرجەی کاتێك ڕێگا چارەسەرییەکانی سەرەوە سوود بە تاکەکە نەگەیەنێت بۆ باشتربوونی دۆخەکەی.
نەخۆشی بایپۆلەر وەك هەر نەخۆشییەکی تر پێویستی بە چاودێری و چارەسەری بەردەوام هەیە، بە یارمەتی پزیشک و پسپۆڕانی تەندروستی دەروونی، زۆربەی کەسانی تووشبوو دەتوانن ژیانێکی ئاسایی و بەرهەمدار بەسەر ببەن و چاك ببنەوە.

ئەم نووسینە لەم سەرچاوانەوە وەرگیراون:
1-https://www.sciencedirect.com/…/abs/pii/S014067361500241X
2-https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder
3-https://www.cambridge.org/…/22083BA760F85A66B7216376E2B…
4-https://scholar.google.com/scholar?lookup=0&q=Geddes,+J.+R.,+%26+Miklowitz,+D.+J.+(2013).+Treatment+of+bipolar+disorder.+The+Lancet,+381(9878),+1672-1682.&hl=en&as_sdt=0,5&as_vis=1

Previous
Next
Kurdish
Powered by TranslatePress