Skip to Content

هەرێم لەتەنگەژی دابەش کارێکان‌دا لە غیابی حەولێک بۆ رێکخستن و یەکگرتنەوەدا … شاهۆ حوسینی

هەرێم لەتەنگەژی دابەش کارێکان‌دا لە غیابی حەولێک بۆ رێکخستن و یەکگرتنەوەدا … شاهۆ حوسینی

Closed
by تشرینی یه‌كه‌م 22, 2017 General, Opinion

هاتنە دەر و سەرهەڵدانی یەکێتی نیشتیمانی وەک هێز و هزرێکی سیاسی نوێ لە هەناوی پارتی دێموکرات‌دا لە ساڵی ١٩٧٥, لە میانەی قەیرانێکی سیاسی لەناو ماڵی کورد کە هەم بەرهەمی چرۆی بیر و هزری جیاواز و هەم بەرهەمی سیاسەتێکی ناوچەیی و جیهانی بۆ گەراندنەوە ئەهوەنی و نەزم و لەناو بردنی بۆشایی دەسەڵات لە ناوچەی کەنداو بوو، لەگەڵ خۆی‌دا توخمی قەیرانێکی قوڵ و درێژمەودای هینایە ناو شەقامی سیاسی کورد، لەراستی‌دا سەهەڵدانی یەکێتی نیشتیمانی و دوو لەت بوونی شەقامی سیاسی کورد، دوو لەت بوونی کۆمەڵگا و زەینی کوردی لە باشوری کوردستانی لێکەوتەوە، ئیتر لەمەوبدوا هێزی سیاسی کوردی تەنیا خەباتی لەیەک بەرەدا نەبوو، بەلکە لەگەڵ ئەوەدا دەگەڵ دوژمنێکی سەرەکی کە دەسەڵاتی ناوەندی بوو لە کێشە و شەر‌دا بوو، هاوکات بەشیک لە هێز و وزەشی بۆ بەربەرەکانی و رکابەرەێتی لەگەڵ لایەنیکی کوردی ترخان دەکرد، دیاردەی فرە دەنگی و فرە حیزبی ئەگەرچی لە کۆمەلگا دیموکراتیکەکان نیشانەی پەرە و گەشەی دێموکراسی بوو بەڵام لە کۆمەلگای نەریتی کوردستان کە لە حاڵی شەر بۆ دەستەبەر کردنی مافەکانی بوو، خەسار و مووسیبەتێکی گەورە بوو، بە هۆی ئەوەکە کورد پێویستی بە یەکگرتووی و رێککەوتن هەبوو بۆ بوون بە هێز و پەیدا کردنی وزە و هێزی بەرخۆدان، بەڵام سەرهەڵدانی سیستمی دوو حیزبی لە شەقامی سیاسی کورد بە مانای لێک‌دابران و لێکترازانی ناو ماڵی کوردی بوو، ئەو رەوتە هەتا ئەو کاتەی کورد لە شاخ بوو رەنگە کێشەی خوڵقاندبێت بەڵام کێشەکە زۆر قوڵ و کارتێکەر نەبووبێت، بەڵام کاتێک لەپاش هێرشی یەکەمی هاوپەیمانان بۆسەر سەدام حوسێن لە ١٩٩٠ و سەرهەڵدانی راپەرینی جەماوەری و ئازاد بوونی بەشیکی زۆر لە کوردستان کە بە هۆی پشتیوانی هاوپەیمانان کە لەسەر پێشنیاری جان مەیجێر سەرۆک وەزیرانی ئەو سەردەمی بریتانیا مەداری ٣٦ دەرجە داندرا و کورد بوو بە خاوەنی هەرێمێکی دۆفاکتۆ، کێشە و قەیرانەکان قوڵتر بوونەوە، بە تایبەتی کە بەرەبەرەش پارتی کریکارانی کوردستان بەیەکجاری لە سوریارا رووی کردە قەندیل و وەک هێزیکی سێهەم کاری کردە سەر سیاسەت لە ناو ژێئۆپۆلەتیکی هەریمی کوردستان، رەوتی رووداوەکان شەقامی سیاسی کوردی گەیاندە سەر لێواری قەڵش و کەلێنێک کە لەلایەک پارتی دێموکرات و تورکیە و لەلایەک یەکیتی نیشتیمانی، پارتی کرێکاران و کۆماری ئیسلامی قەراریان گرتبوو، ساڵەکانی سەرەتایی دەیەی نەو ساڵەکانی حەول و کۆشسشی یەکێتی نیشتیمانی بوو بە پشتیوانی ئێران و پشتیوانی ناراستەوخۆی پارتی کریکاران کە لەگەڵ پارتی دێموکرات لە کێشە و ململانی دا بوو، بۆ پەرەی هێژمۆنی و دەسەڵاتی خۆی لە هەرێمی کوردستان و سەپاندنی نەزمێکی هیرارشیک لە چوراچێوەی پارادایمی سوباتی هێژمۆنێک‌دا، بە جۆرێک کە خۆی هێزی هێژمۆن و نەزم دەر بە شەقامی سیاسی و کۆمەڵایەتی کۆمەڵگای کوردی بێت، بەڵام لە بەرابەر‌دا پارتی دێموکرات بە پشتیوانی نیزامی سەددام حوسێن توانی پێش بگرێت بە پێکهاتنی ئەو جۆرە نەزم و ئەو سیستمە ، بۆیە لە درێژەدا رەوتی دۆخەکە جۆرێکی لێ هاتەوە کە هەم یەکێتی نیشتیمانی و هەم پارت دێموکرات بوونی لایەنی بەرامبەریان قەبوڵ کرد و بەم شیوەیە سیستمی هاوسەنگی هێز و دەسەڵات هاتە ئاراوە، ئەو رەوتە هەتا بوونی مەرحوم جەڵال تاڵەبانی وەک کەسایەتێکی کاریزماتیک و دەست روویشتووی ناو یەکێتی نیشتیمانی بەردەوام بوو، بەڵام رەوتی ئاڵوگۆرێکان کە بەسەر هەڵدانی گۆران و دابران لەناو ماڵی یەکێتی‌دا هاتە قۆناغێکی تازەوە، بە تایبەت لە ئاخرین هەڵبژاردنی پارڵمانی کە گۆران وەک هێزی دووهەم جێگای یەکێتی نیشتیمانی گرتەوە، رەوتێک پەیدا بوو کە ئارام ئارام پارتی دێموکرات بە تەمایە وەک هێزی یەکەم و هێژمۆن لە کوردستان ببێتە مەرجعی نەزم دەر بە شەقامی سیاسی هەرێم، بۆیە لە تەنیشت راکێشانی کەسانی سەر بە یەکێتی نیشتیمانی و بزووتنەوەی گۆران بۆ ناو پارتی و لەژێر ناوی سەنگەر گواستنەوە بە پارە و پۆست و مەقام و داخستنی پارڵمان، رەوتێکی هینایە ئاراوە کە شیمانەی ئەوەی لێ دەکرێت حەولێک بێت بۆ پیکهێنانی سیستم و نەزمی سوباتی هێژمۆنیک لە هەرێم بە جۆرێک کە پارتی لە پێوەندێکی هیرارشیک بنیادنەری نەزمێک بێت کە خۆی وەک تاکە هێزی هێژمۆنی کوردستان لە پێوەندی هیرارشیک‌دا لەگەڵ هێزەکانی تردا پێوەندی هەبێت، واتە لە سەرووی قووچکەی دەسەڵات وەک تاکە هێزی خاوەن دەسەڵات و هێژمۆن دابنیشیت و هێزەکانی تر لە خواری ئەو قەرار بگرن.

ئاساییە لەوەها دۆخێك‌دا یەکێتی نیشتیمانی وەک هێزیکی خاوەن هێژمۆنی لەناو زەینی لایەنگرانی‌دا دژ کردەوە نیشان بدات و حەول بدات کە پێش بگرێت بە هێژمۆن بوونی پارتی دیموکرات و لە مەیدان بەدەر کردنی یەکێتی نیشتیمانی.

بە کورتی ئەگەر بم هەوێت بڵیم کە ئەو رووداوانەی هەرێمی کوردستانی گەیاندە ئێرە چی بوون، دەتوانم بڵێم کە بەردەوامی کەلێن خستنە ناو ماڵی کورد بە شێوەی دابەش کردنی پۆستی سیاسی، داهاتی ئابووری و جوغرافیای دەسەڵات لە غیابی هەرجۆرە حەولێک بۆ رێکخستن و یەکگرتنەوەی زەینی کوردی لە هەناوی تاکی کوردی‌دا لە تەنیشت حەولی پارتی دێموکرات بۆ گەیشتن بە کووچکەی دەسەڵاتی هەرێم، بوون بە تاکە هێزی هێژمۆن و سەپۆس دانان لە قەیرانەکانی سیاسی و ئابووری هەرێمی کوردستان کە بێ گومان بەرهەمی سیستمی ئیداری و سیاسی پێکهاتوو بە عەقڵیتی شاخ، گرینگترین هۆکار بوون کە هەریمی کوردستانی گەیاندە ئەو قۆناغە.

Previous
Next
Kurdish