شاعیری ئیسرائیلی هاوچه‌رخ (یۆنا فولاخ) …. داڕشتنه‌وه‌ی: عه‌بدولموته‌لیب عه‌بدوڵڵا
شیعر ده‌سبازی جه‌سته‌یه
یۆنا فولاخ به دیاریكراوی به هۆی جه‌ربه‌زه‌یی و به ئاشكرا به كارهێنانی ئیرۆتیكایه‌ك كه ئه‌و كات باو نه‌بوو، به یه‌كێك له گرنگترین نوێخوازانی شیعری ئیسرائیلی هاوچه‌رخ داده‌نرێت. له ساڵی 1944 له دایكبووه‌و له ساڵی 1985 كۆچی دوایی كردووه. باوكی میخائیل فولاخ له جه‌نگی (48) به گولله‌ی هاوڕێكه‌ی كوژراوه، ئه‌و كات ته‌مه‌نی چوار ساڵان بوو. هه‌ر له شه‌قام له دایكبووه و له شه‌قام ژیاوه و له شه‌قام كۆچی دوایی كردووه، ناوی خۆی خستۆته سه‌ر باوكی.
شاعیر (ماكسیم جیلان) هێزی شیعری ئه‌وی كه‌شف كردووه و به (جفرائیل موكیدی) نووسه‌ری ناساندووه، ئه‌ویش یه‌كه‌م كه‌س بووه كه له گۆڤاری (عخشاف) ساڵی 1964 یه‌كه‌م شیعری بۆ بڵاو كردۆته‌وه. هه‌ر له ساڵی 1972 بووه به یه‌كێَك له كه‌سه نزیكه‌كانی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی وه‌رزنامه‌ی (سیمان كریئاه) و (مناحیم بیری) نووسه‌ر، كه دوو كتێبی بۆ چاپ كرد. یه‌كێك بووه له دامه‌رێنه‌ره‌كانی گۆڤاری (بشیتا) كه له شیعردا گرنگیان به به‌كارهێنانی زمانی رۆژانه ده‌دا.
له ته‌مه‌نی (21) ساڵیدا به ئاره‌زووی خۆی چۆته نه‌خۆشخانه‌ی ده‌روونییه‌وه، ئه‌و كاته‌ی كه كۆمه‌ڵێك حه‌بی تریاكی (LSD) قووت ده‌دا، ئه‌و ئه‌زموونه‌ی له كۆمه‌ڵێك له شیعره‌كانی وه‌سف كردووه، له‌وانه‌ش قه‌سیده‌ی: ئه‌گه‌ر بۆ سه‌فه‌ری LSD چوویت. له ساڵی 1981 نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ی لێ به ده‌ر كه‌وتووه، له دوای سێ ساڵان هه‌ر به‌و نه‌خۆشیه كۆچی دوایی كردووه.
له‌ساڵی 1982 له گۆڤاری (عیتون 77) شیعرێكی بڵاو كرده‌وه، ئه‌و شیعره به هۆی بابه‌ته‌كه‌یه‌وه گه‌رده‌لوولێكی به‌ڕوودا وڕوژاند. شیعره‌كه له‌باره‌ی (تفیلین) بووه، تفیلین ئه‌و ئامرازه یه‌هودییه پیرۆزه‌یه كه بۆ خواپه‌رستی به‌كاری ده‌هێنن و له ده‌وری سه‌ر یان مه‌چه‌كیان ده‌ئاڵێنرێت، شاعیر (تفیلین)ی له سیاقێكی ته‌واو سێكسیدا به‌كار هێناوه، له قه‌سیده‌كه‌دا ده‌ڵێت: تفیلین له پێناو من به‌كار بێنه/ له ده‌ستمی بئاڵێنه/پێمی دابێَََََََنه/ به‌سه‌ر جه‌سته‌مدا به نه‌رمی بێهێنه و بیبه/به باشی پێمی بوخرێنه/هه‌موو شوێنێكم بوڕوژێنه/ له‌و په‌ڕی هه‌سته‌وه له هۆش خۆم به‌ره/به سه‌ر ….. دابێنه/له كه‌مه‌رم ببه‌سته/ هه‌تا زوو ره‌حه‌ت بم. به‌هۆی ئه‌و قه‌سیده (مریام جلزار) جێگری وه‌زیری په‌ره‌وه‌رده و رۆشنبیریی به (چوارپێی شێتگیر) وه‌سفی كردووه، هه‌روه‌ها هاوڕێی شاعیری (زلدا فوز)ی ئایندار به هۆی بڵاوبوونه‌وه‌ی ئه‌و قه‌سیده‌یه په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ بڕیووه.
ئه‌زموونه سۆزدارییه‌كان بنه‌مای نووسینه‌كانی ئه‌و بوون: گرنگیدانی ئاشكرای به سێكس، گرنگیدان به هه‌ستی مرۆییانه بێ ئه‌وه‌ی ئینتمای خۆی بۆ ره‌گه‌زێك دیاری بكات… ئه‌زموونی ژنانه، ترسان له مه‌رگ، گرنگیدان به شێتی… هه‌ندێك له شیعره‌كانی بۆ زمانی ئینگلیزی و ئیتاڵی و بیدشی ته‌رجه‌مه كراون. له كۆمه‌ڵه شیعره‌كانی: شته‌كان 1966، دوو باخچه 1969، پڕشنگی دڕنده 1983، فۆرمه‌كان 1985، دیمه‌ن 1985، زێترم ده‌وێت كۆمه‌ڵه شیعرێك بوو له دوای مردنی بڵاو كرایه‌وه.
گرفتی ناسنامه
چ گۆرانیه‌ك ده‌ڵێیت چۆله‌كه
كه‌سێكی دی
له گه‌رووت گۆرانی ده‌ڵێ
كه‌سێكی دی
گۆرانیه‌كه‌تی نووسیووه
له ماڵه‌وه ده‌یڵیته‌وه
به گه‌رووی تۆ
ئه‌ی چۆله‌كه ئه‌ی چۆله‌كه
ئه‌وه چ گۆرانیه‌ك ده‌ڵێت
كه‌سێكی دی ئه‌و گۆرانییه
به گه‌رووی تۆ ده‌ڵێته‌وه.
خۆشه‌ویسته‌كه‌م مردووه
جاران
پێویستم به هه‌رچی هه‌با
ئه‌و ده‌یدامێ
هیچ نه‌ماوه
هه‌موو شته‌كانی پێدام
به‌ڵام ئێستاكه مردووه
ئه‌و تاوانه ئێستا روویدا
من ده‌توانم
به‌س گوێم لێبگرن ده‌زانم
ئه‌و زیندووه
ئه‌و مردووه
خوێنێكی گه‌ش، خوێنێكی ره‌ق
خوێنێكی به جۆش و خرۆش، خوێنێكی ره‌ش
گوتم ده‌ژی، هه‌تا هه‌تایه تۆ ده‌ژی
هه‌میشه لێره‌ی
بۆ منی
به‌ڵام من هه‌ر بۆ تۆ ده‌گه‌ڕێم، هه‌ر ده‌گه‌ڕێم
هه‌تا هه‌تایه ده‌گه‌ڕێم
بۆ تۆ
یاسا هه‌میشه یاسایه
چیمان هه‌یه تا بدوێین له باره‌یه‌وه
ئه‌و مردووه
گه‌ر ئاماده‌ین فریای كه‌وین
بیر بكه‌وه، بیر بكه‌وه
ئاماده‌ین وه‌ك ئوتومبێلی فریاكه‌وتن
فریای كه‌وین
له‌ولا پۆلیس و دادوه‌ری دێن
دێن و غه‌رامه‌مان ده‌كه‌ن
چونكه یاسا هه‌ر یاسایه
یاسا
زیندووه
به‌ڵام هاوڕێكه‌م مردووه
خوێنێكی گه‌ش
خوێنێكی ره‌ق
خوێنێكی به جۆش و خرۆش، خوێنێكی ره‌ش
ئه‌گه‌ر گوتیان هه‌تا هه‌تایه تۆ ده‌ژی
هه‌میشه لێرانه ده‌بیت
من هه‌ر ده‌گه‌ڕێم ده‌گه‌ڕێم
تا هه‌تایه
بۆ تۆ
بۆ تۆ
داڕشتنه‌وه‌ی: عه‌بدولموته‌لیب عه‌بدوڵڵا
————————————
ژێده‌ر:
نقلا عن انترنیت “هكژا تحدپ كوهین” ترجمه: نائل الگوخی GMT 17:15:00 2009 الپلائا‌و 18 أغسگس
http://hkzathdthcohen.blogspot.com/2009/08/blog-post_14.html
