
بهشێکی تر له شیعرهکانی براتیگان … سۆران محهمهد
پرۆفایڵ:
ڕیچارد گاری بڕاتیگان ( ٣٠/١/١٩٣٥ -١٤ /٩/ ١٩٨٤) نووسەری ئەمریکی، خاوەنی ١٠ پەڕتووکی هۆنراوەو ١١ ڕۆمان و ١ پەڕتووکی کورتە چیرۆكە، هەروەها پەخشانیشی نووسیوە. لە (تاکۆما)ی واشینگتۆن لەدایك بووە، لەساڵی ١٩٥٦ چووتە سانفراسیسکۆ، هەر لەو ساڵانەشدا خۆی لە دنیای نووسین و داهێناندا بینیەوە و بەرەو جیهانیبوون هەنگاوی نا، لە ١٤ی سیبتەمبەری ١٩٨٤ بەڕووداوی خۆکوژی کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا.
وێڕای ئەوەی سەر بە ڕێبازی پۆستمۆدێرنیزم ناوزەد دەکرێت، ئەمڕۆ نووسەران، خوێنەران، هونەرمەندان، میوسیکژەنان ئیلهام لە کارەکانی ڕیچارد بڕاتیگان وەردەگرن و کارەکانی پەرچڤەی سەر زیاد لە بیست زمان کراون.
دوا ڕۆمانی (ژنێکی بێ بەخت) لەساڵی ٢٠٠٠دا لە چاپدرا.
لە بهرواری ٨/٦/ ١٩٥٧ و لەتەمەنی ٢٢ ساڵیدا هاوسەرگیریی لەگەڵ (ڤێرجینیا دیۆن ئاڵدەر) کردو لە ٢٥/٣/ ١٩٦٠ تەنیا منداڵێکیان بوو بە ناوی (ئیانت ئیلیزابێت براتیگان) و لە ٢٧/٧/١٩٧٠ دەستبەرداری یەك بوون لەگەڵ هاوسەرەکەی. دووەم هاوسەرگیری لەگەڵ (ئەکیکۆ نیشیزاوا یۆشیمورا)ی ڕەچەڵەك یابانی لە ١/١٢/ ١٩٧٧ کردو لە پاش چەند ساڵێك و لە ١٢/١١/١٩٨٠ دەسبەرداری یەك بوون.
باشترین ڕۆمانی لە ساڵی ١٩٦٧دا چاپکرد بە ناوی ( ڕاوکردنی ماسیەخاتوونە لە ئەمریکا).
لهم دهرفهتهدا پێم خۆش بوو چهند کارێکی تری ئهم شاعیره وهربگێڕمه سهر زمانی کوردی و له ماڵپهڕی دهنگهکانهوه ببێته میوانی خوێنهرانی شهیدا و ههوادارانی شیعر(جهماوهری شیعر). که به بڕوای من ئێستا شیعر له ههموو کاتێکی تر زیاتر پێویستی به خوێنهرانی جدی و راستهقینه ههیه، که مهخابن له مڕۆماندا ئهو جۆره خوێنهره زۆر دهگمهنن، بۆیه شیعر باڵێکی له دهستداوهو ههر ئهو خوێنهرانهشن دهستیان دهبێت له چاودێری و بڕیاردان به سهر شیعرداو ههرواش ئاراستهی دهکهن و هۆکارو پاڵنهرێکی بهرهو پێشچوونی دهبن..
بهشێکی تر له شیعرهکانی براتیگان:
-٧-
(تکایە)
بیر لە من دەکەیەوە
هێندەی
من بیر لە تۆ
دەکەمەوە؟
-٨-
(رۆمیۆو جۆلیت)
گەر تۆ بمری بۆم،
منیش دەمرم بۆت
گۆڕەکانیشمان وەك دوو خۆشەویست دەبن
پۆشاکەکانیان بشۆن پێکەوە
لە ناو جلشۆر
گەر تۆ سابون بێنی
من بلیچ دێنم
-٩-
(تای شاخەکە)
لە پارکەکەوە چووم بۆ شاخە تادارەکە
ئەو لە ناوەندی شوشەیەکی چوارگۆشەی دەوروبەردا بوو
لای گوڵە سوورەکان و نافورەکە، شاخەکە
لە شێوەی ئەسپی دەریایی و لافیتەی سووردا بوو
گەرم بووین و مردین
-١٠-
(شیعرە جوانەکە)
من دەچمە سەر جێ لە لۆس ئەنجەلیس
بیر لە تۆ دەکەمەوە
-١١-
(%١٥)
خانمەکە دەیەوێ شت
لە پیاوەکان وەرگرێ
بەڵام ناتوانێ
چونکە ئەو%١٥
جوانتر نییە
-١٢-
(کڵاوەکەی کافکا)
لەگەڵ بارینی باراندا
نەشتەرگەریانە بەسەر سەربانەکەدا،
من قاپێ ئایسکریمم خوارد
وەك کڵاوەکەی کافکا بوو
-١٣-
(من لەسەدەی بیست دەژیم)
من لەسەدەی بیست دەژیم
تۆش لێرە درێژ بووی لە تەنیشتم. تۆ
کاتێ نووستیت شادمان نەبووی
ناتوانم هیچ لەوبارەوە بکەم
بێهیوام. رووخسارت
زۆر جوانە کە ناتوانم بوەستم
لە وەسفکردنی. و هیچ شتێکی تر
ناتوانم بکەم تا دڵخۆشت بکات کاتێك
تۆ نووستویت
-١٤-
(با سەفەرکەین بۆ ماڵە نوێیەکەی ئەمریکا)
لەوێدا دەرگا هەن
دەیانەوێ ئازاد بن
لە گیرەکانیان
تا بفڕن لەگەڵ هەورە چڕەکان.
لەوێدا پەنجەرە هەن
دەیانەوێت بەربن
لە چوارچێوەکانیان
تا لەگەڵ ئاسکەکان ڕاکەن
بۆ مێرگەکانی پشت وڵات.
لەوێدا دیوارەکان هەن
دەیانەوێت دەوروخول بدەن
لەگەڵ چیاکان
لە نێوان تەپوتۆزی
بەیانییەکی زوو.
لەوێدا زەمینەکان هەن
دەیانەوێ هەرسی بکەن
کەلوپەلی ماڵەکەیان و
بیانکەنە گوڵ و درەخت.
سەربان هەیە لەوێدا
دەیەوێ
سەفەر بکا بە لەنجەولار
لەگەڵ ئەستێرەکان
لە ناو
بازنەکانی تاریکی.
شیعرهکان به زمانی رهسهنی شاعیر
(7)
Please
Do you think of me
as often
as I think
of you?
(8)
Romeo & Jolliet
If you will die for me,
I will die for you
and our graves will be like two lovers washing
their clothes together
in a laundromat
If you will bring the soap
I will bring the bleach.
(9)
(The Fever Monument)
I walked across the park to the fever monument.
It was in the center of a glass square surrounded
by red flowers and fountains. The monument
was in the shape of a sea horse and the plaque read
We got hot and died.
(10)
The Beautiful Poem
I go to bed in Los Angeles thinking
about you.
(11)
15%
she tries to get things
out of men
that she can’t get
because she’s not
15% prettier
(12)
Kafka’s Hat
With the rain falling
surgically against the roof,
I ate a dish of ice cream
that looked like Kafka’s hat.
I Live In The Twentieth Century
(13)
I live in the Twentieth Century
I live in the Twentieth Century
and you lie here beside me. You
were unhappy when you fell asleep.
There was nothing I could do about
it. I felt hopeless. Your face
is so beautiful that I cannot stop
to describe it, and there’s nothing
I can do to make you happy while
you sleep.
(14)
Let’s Voyage Into The New American House
There are doors
that want to be free
from their hinges to
fly with perfect clouds.
There are windows
that want to be
released from their
frames to run with
the deer through
back country meadows.
There are walls
that want to prowl
with the mountains
through the early
morning dusk.
There are floors
that want to digest
their furniture into
flowers and trees.
There are roofs
that want to travel
gracefully with
the stars through
circles of darkness.
********************************************
Richard Brautigan