ده چــــــــــــــامـــه … عهدنان موحسن …. و: موكهڕهم ڕهشید تاڵهبانی
1
من شاعیرم
ههموو بههرهكانم خۆم دهزانم
ناتوانم
شتێكی لهم جۆره بنووسم
كاتێك برووسكه ستهم له پهنجهكانی خۆی دهكات
تاریكی لهناو لهپمدا پهرت دهبێتهوه
كاتێك بهخۆی بهتهنیا دهڕوات
خۆم دهبینم بوومهته گۆی زهوی
جارێك به چواردهوری خۆیدا دهخولێتهوهو
چهندان جاریش به چواردهوری ههموواندا.
ناتوانم بڵێم
پهنجهكانم ههڵهی زۆر دهكهن و
لیكی ناو دهمم ناتوانێت بێته خوارهوه
قورگێكی گۆشهگیر له دهممدایه
یهك دهستم ههیه
بۆ بهكارهێنان بشێت
دووهمیان تهنیا بۆ ڕێوڕهسمی ماڵئاوایی بهكاردههێنرێت.
ئهگهر بههرهی پێویستم ههبووایه
چامهكانی خۆم بۆ چهندان تارمایی دهخوێندهوه
به چهندان زمان ورته ورتیان دێت
جا لهبهر ئهوهی بهو شێوهیه م
بۆیه شیعرهكانم به ساكاری جله شڕهكان دهنووسم
كه لهبهرم دهكهن
2
له ئاههنگێكی خۆگۆڕكێدا
دهبوو ڕۆڵێك ببینم كه دهیزانم
جلهكانی كهڵهگامێش بۆ من دهڵپن و
چهوگانهكهی چارلی چاپلن حهیزهرانم بیردهخاتهوهو
ڕیشهكهی كارل ماركس بۆ دهموچاوم گهورهیهو
سهر ڕووتییهكهی لینین لهگهڵ لووتم ناگونجێت
بیرم له قلیانهكهی ژان پۆل سارتهر كردهوه
(سیمۆن)م بۆ ئهم ڕۆڵه نهدۆزییهوه
له ئهرشیفدا وێنهیهكی (ئهنكیدۆ)م نهدۆزییهوه
تا ڕۆڵی ئهو هاوڕێیه بگێڕم كه دهمرێت
بۆیه به ڕووتی چووم بۆ لایان
جگهرهیهكم به دهمهوه بوو
پێڵاوێكی دڕاویشم لهپێ بوو
لهگهڵ خۆمدا گوتم
كاتێك باران ببارێت
ئاو لهژیر پێمدا گرد دهبێتهوه
ئهو كات ڕۆڵی ئهو كهسه دهگێرم بهسهر ئاودا ڕێ بكات
3
ئهمه باش دهزانم
ڕۆژێك
دهچمه ناو ئینسكلۆپیدیای گینسهوه
ههموو ژمارهكانم پێوانهیین
له پزیشكیی دادوهری
ههموو كاكیلهكانیان به ساغی و
چهند خهونێكیان دۆزییهوه ئیكسپایهر نهبووبوون
ههموو ئهندامهكانی لهشم
بۆ بهكارهێنان دهشیان
بهرپهڕی كارهكانم دهڵێت
له ساڵی فیلدا لهدایك بووه
یهكهمین كهس كه دهستی به لووتییهوه دابێت
كابرایهك بوو له عهرهبه لهناوچووهكان
له شاره گهورهكاندا ژیابوو
له شهقامهكانیاندا نووستبوو
تا یهك ڕسته بنووسێت
ڕستهكهیش شی نهكرێتهوه.
4
له مهیخانهكهدا
ڕۆژانه پتر له جارێك
ئاههنگی لهدایكبوونی خۆم دهگێڕم
ئافرهتی خاوهندی مهیخانهكه دهمناسێت
بهڵام لهبهردهم ههر ههموواندا ئهوهی ڕاگهیاند
كه كهڵهگامیش ناناسێت
سوێندی ئهوتۆیشی خوارد
كه ئهنكیدۆ
له ڕۆژگاری ههرزهكاریدا
لهبهردهم قوتابخانهدا چاوهڕێی دهكرد
حهموورابی یاساكهی خۆی داڕشت
تا ئهم بتوانێت مێرد به ئامۆزاكهی خۆی بكات
پیشتریش له شهقامهكانی ڕۆمادا چاوی به هاروون ڕهشید كهوتووه
هنری چوارهم بڕوای به ئایینزای كاسوولیكی هێنا تا خۆی لهم نزیك بكاتهوه
كۆلۆمبس ههردوو ئهمریكای دۆزییهوه تا بهلای ئهمهوه مهزن دهربكهوێت
ناپلیۆن پۆناپرتیش ههموو ههڵمهته سهربازییهكانی له جیهاندا دهست پێ كرد
تا چهپكێك گوڵی بۆ بكڕێت شایستهی پهنجهكانی بن
لهناو كهشتییهكهی نووحیشدا
ئهمهی دوایی گێچهڵی سێكسی پێ كرد
لینین خوازبێنی كرد
به هۆی ئهمهوه ژمارهیهكی زۆر له شاعیران خۆیان كوشت
پێنج ساڵ و
شهش مانگ و
سێ ڕۆژ له من بهتهمهنتر بوو
بهڵام به بچووكهكهم بانگم دهكات.
له مهیخانهكهدا نیوهی كاتی خۆم
لهگهڵ نهدارهكان و ئهوانهی له شۆڕشگێڕان خانهنشین كراوم
دهگوزهرێنم
ههر ههموو ئهوانهیش ڕاهاتوون
ههموو ئهو شتانه تۆمار بكهن ڕۆژگاریان بهسهرچوون
ههندێك جاریش
میواندارییهكی گهوره بۆ لهبیرچوونهوه
سازدهكهین.
5
نیرۆدا منیش وهك تۆم
گهواهی دهدهم كه زۆر ژیاوم
زۆر پێكهنیوم
زۆر گریاوم
لهبری سێ نهوهی دادێ جگهرهم كێشاوه
ئهوهندهیشم خواردووهتهوه تا ڕۆژی ههڵسانهوه بهش بكات
چهندان دوورگه و
چهندان دهریا و
چهندان ئۆقیانووسم بینیون
له بیابانی (ڕوبعی خالی)
خهریك بوو زهماوهند بكهم
ئهلفوبێیهكم بۆ نائامادهگی داهێنا
هێڵهكانیم بۆ مێرووله
جوان كێشا
ههموو نوكتهكانی خۆم گێڕایهوهو
بۆ تارماییهكانیش سهرگوزهشتهكانی خۆم لهگهڵ ئافرهتهكاندا گێڕایهوه
ئهوهی له یادگهم مابووهوه
فڕێم دایه ناو ڕووبارهوه
چۆن خوا دروستی كردبووم
بهو شێوهیه گهڕامهوه لایان
ژمارهیهكی بێ شومار گوناهم كرد
هیچ ههڵهیهكیش نهیكردم
ئهو ههڵانه نهبێت شیاوی كهسانی دیكه نین.
6
دوێنێ
وهك چۆن نووستوو له خهوندا دهبینێت
خۆم له پرسهیهكدا بینی
ئهو ئهندامانهی خێزانهكهم بۆیان دانابووم
كه مابوونهوه
دایكمم بینی
به جلی بووكێنییهكهیهوه
لهناوهڕاستی ههموویاندا دانیشتبوو
باوكیشم
وهك چۆن ڕاهاتبوو
ئۆتۆمۆبیله نوێیهكهی دهشوشت
ئافرهته دراوسێَ دڵنهرمهكهی خۆمانم نهبینی
ئهوهم لهدهست دهرچوو بۆ دوایهمین جار گوێم له جنێوهكانی بێت
وێڕای ئهوهی كه به ڕووداوی خنكان مردم
كهچی ڕووبارێكم نهبینی
بهڵام ههموو ئهو ئافرهتانهم بینی كه خۆشم ویستبوون
تهنیا یهكێكیان نهبێت
پێیان گوتم له شوێنێكی ئهم جیهانهیه
قاوهی بهسهر نائامادهبووهكاندا دابهش دهكرد
ههركهیش ههلی بۆ بڕهخسێت
ههندێك له ڕهوشته بهرزهكانی منیان بۆ دهژمێرێت.
7
بهر له دوو ڕۆژ
سهگی ئافرهته دراوسێ دڵنهرمهكهمان تۆپی
پرسهیهكی گهورهیان بۆ گێڕا شایهنی ئهو بێت
منیش لهگهڵ ئامادهبوواندا لهوێ بووم
ههر ههموویان ستایشی
حهپهی كۆچكردوویان دهكرد
تهنیا من نهبێت
له سووچێكهوه بووم
خوالێخۆشبوویهكم بیركهوتهوه
مهبهستم باوكمه
كاتێك مرد
تهنیا خۆم بووم
ئهو قسانهم دهگوتهوه
ئهو كاته پێی گوتم دهستی گرتبووم و له پێشی خۆی دابووم و
بۆ فێرگهی دهبردم
8
به ئهزموون
شارهزای ئهوه بوومه كه بزانم
كێَ دڵێكی بهتاڵی له سینگدایه
جاروبار به ڕێ كردنهكهیهوه
جاروبار به دانیشتنهكهیهوه
كاتێك لاق لهسهر لاق دادهنێت و
بهوپهڕی بێ گومانیی زاناوه
بۆ ههموو لایهك ڕایدهگهیهنێت
كه زهوی دهخولێتهوه
لهكاتێكدا خهونهكانی
هێشته لهسهر ڕهفهكهن و ناجووڵێنهوه
9
چوون دڵۆپێك لهناو پهرداخێكی بهتاڵدا
چوون هاوارێك ڕێگهی قوڕگی بزركردبێت
چوون گوڵێك له باخچهیهكی بهتاڵدا
چوون ئافرهتێك له دواتهمهنیدا بێزوو بكات
چوون فهرمانڕهوایهك ڕقم لێ دهبێتهوهو
چوون فهرمان بهسهردا كراوێك ڕقی لێم ببێتهوه
چوون گۆڕستانێك شایستهی ههموو ئهوانه بێت كه خۆشم دهوێن
چوون دڵێك شوێنی ههمووانی تێدا ببێتهوه تهنیا خاوهندهكهی خۆی نهبێت
ئهوه ئهو تهنیاییهیه
كه گێچهڵم پێ دهكات
ههركه خۆم به رَێگهیهكدا ببینم
به ئاراستهی خۆم ناچێت
10
ئهمه سهرگوزهشتهی ئهو كوڕهیه
كه نایهوێت گهوره ببێت
كاتێك ئهوهند چاوهڕێ دهكات تا شهكهت دهبێت
كاتژمێرێكی لهكاركهوتوو دهكڕێت
ههركه له میلهكانی ورد ببێتهوه
بهخۆی دهڵێت
هێشته زۆری ماوه
بۆ ئهوهی كات بهسهربچێت.
ئهمه سهرگوزهشتهی ئهو پیاوهیه
كه بۆ خودی خۆی گهڕایهوهو
كهسی تێدا نهبوو
بۆیه كاتژمێرێكی لهكاركهوتووی كڕی
تا له چاوهڕوانی بێزار نهبێت.
ئهمه سهرگوزهشتهی ئهو كهسهیه كه نانوێت
ههندێك جار
ههموو خهونهكانی لهسهر مێز دادهنێت
تا زیانهكانی خۆی بژمێرێت
ههندێك جار
به ڕاسته خهیاڵا پڵاوییهكانی خۆی دهپێوێت
ههندێك جاریش به ئافرهتێك.
ئهمهیش سهرگوزهشتهی شاعیرێكی نهفرهتییه
له خوانی شاعیراندا
هاوڕێ و ناسیاوی
له ههموو سووچ و قوژبنێك ههیه
یهكێكیان براكهی خۆیهتی
كه مێزهكه ههڵهوگێڕ دهكاتهوه.
ـــــــــــــــــــــ
عهدنان موحسن شاعیرێكی عیراقییه له پاریس دهژێت.
سهرچاوه: www.kikahmagazine.com
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
