بەکورتی36: نووسینی گرگن یاخود زبڵەنووسین، ژیانمان لا لێڵ و بوغزاویی دەکەن.. ئازاد حەمە

غەدر لە خۆمان دەکەین،کە ئەو جۆرە نووسینانە دەخوێنینەوە، گوێ لەو جۆرە سێمینار و قسەکردنانە دەگرین بوغز و تاریکییمان تیادروستدەکەن، کە ئاسایشیی روناکبییریمان دەشێوێنن و ڕامانیشدێنن لەسەر خۆگەمژەکردن. گشت ئەو نووسینانەی(یان سێمینارانەی)بۆشایی سۆزیی ئێمە بەکاردەبەن و بۆ هەمیشە لە سێبەردا دەمانهێلنەوە شایانی پشتگوێخستنن.
لێرە، کە باس لە نووسینی گرگنانە یان زبڵەنووسین دەکەین، وەکیتر قسە لە گوتن و ئاخافتنی گرگنانەش دەکەین، ئەو جۆرە نووسینانەمان مەبەستە چەنەبازیی و زۆربڵێی لەپاش خۆیان بەجێدێڵن. بەمجۆرە دەگەینە ئەوەی بپرسین: نووسینی گرگن کام جۆرە لە نووسین؟چۆن لە نووسینی گرگن و کارەکتەری گرگن دەربازمانبێت؟ ئایا نووسینە گرگنەکان وەک سێمینار و ئاخافتنی بەدفڕ و تاریکی هێنەرەکان بەزیان نیین؟ زبڵەنووسین و باسی لێڵ و ناڕوون چ سودێکی بۆ ئێمە هەیە؟ ناماقوڵی نییە لەناو لێشاوی نووسینی زیرەکیی دەستکرددا خوێنەری نووسینی گرگن یاخود زبڵەنووسین بیین؟گوێگری سێمینار و ئاخافتنی بێئاییندە و تێکەڵوپێکەڵ و نالۆژیکیی بیین؟
زبڵەنووسین یان نووسینی گرگن، ج شێوە نووسینێکە؟ ئەم جۆرە نووسینانە، کە لە ئێستادا لە هەڵکشاندان نووسینی نازیندوو و هەڵگری توخمی درۆن. هەروەها نووسینەزبڵ سەرچاوە لە نووسینی هاوجۆری خۆی و هیچ نەگوتن، نەپێکان و بێ کەڵکییەوە وەردەگرێت. ئەم جۆرە نووسینانە کاتیی و لۆکاڵیین. نەبڕدەکەن، نە توانای گۆڕین دروستکردنیشیان هەیە.
کۆمەڵگەی ئێمە، کە ڕۆژانە لەناو دژوارەیی و کارەساتەکانەوە سەردەردێنێت، چ پێویستدەکات نووسینی ناساغ و ناواخن گاڵتەجارانە بخوێنینەوە، جا ئەوە راڤەیەک(نووسینێک، سێمینارێک) بێت یان شیعرێک یان رۆمانێک. ئێمە، کە کارەساتباریی بووتە چارەنووسمان، نادادیی بەردەرگای لێگرتووین، بێ مافیش میوانێکی ئێسکگرانی بەردەواممانە، چییمانداوە لەو نووسینانەی لەگەڵ چارەسەر و ڕێگاچارەدا پەیوەندیان قرتاندووە؟ ئێمە کە ژیانی سیاسیی، کۆمەڵایەتیی، ئابووریی و دەروونییمان پڕە لە تەنگژە و قەیرانی جۆراوجۆر چ پێویستییەکمان بەم جۆرە سێمینار و نووسینانەیە؟ ئەو نووسینانەمان بۆچییە ژەهر بڵاودەکەنەوە؟ چ پێویستیەک لە کۆمەڵگەی ئیستای ئێمە بۆ نووسینی(گوتار و گوتنی) ژەهرئامێز لەئارادایە؟ بێگومان هیچ.
ئێمە پێویستمان بەوەیە، بەدوای ئەو ئاخافتن و نووسینانەوە وێڵبین ئاسۆمان نیشاندەدەن، فێرماندەکەن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئاستەنگ و تەنگژەکاندا بکەین. ئەو نووسین یان سێمینارانە بە ئێمە چی هەستی وونبوون و سەرگەردانییمان تیادروستدەکەن، ئەمەو هەڵەوێژیی و نالۆژیکییمان تیا بڵاودەکەنەوە؟بەدڵنیاییەوە هیچ.
گومانیناوێت، نووسینی لەو جۆرەی ڕەتمانکردەوە بێئومێدیی و خەمۆکییمان بۆدێنێت. بەپێچەوانەوە لەم دەمە تەنگژاویەماندا پێویستمان بەو جۆرە نووسینانەیە(یان شیکاریی و هەڤپەیڤینانەیە) ئەوەمان فێرکەن، چۆن لەناو شکست و ململانێکانەوە سەرکەوتوانە بێینەدەر.
پێشدادوەرییەکی رەوشتی نییە، گەربڵێین نووسینی گرگن نووسینگەلێکی پووچ و بێمانان. نووسینی لەم جۆرە، کە زبڵەنووسینە دەستکاری ژیانمان بەرەو باشە ناکات و هیچ پەیوەندیەکیشی لەگەڵ چارەسەرسازییدا نییە. بەڵگەنەویستیشە، بێزارییەک، کە هەرگیز بووناویی نییە بەڵکو بێباکیی و بێ بەرپرسیارییەتییە، بەنووسینە گرگنەکانەوە دیارە. ئەم جۆرە نووسینە،کە خەم و پەژارەی ئێمەی بەلاوە مەبەست نییە، نووسەرەکەی تەنها سەرقاڵی جیهانە بچووکەکەی خۆیەتی.
تایبەتمەندیەکی تری گوتنە پووچ و نووسینە گرگن و زبڵەنووسینەکان ئەوەیە، کە لە ڕاستگۆییەوە دوورن، جۆرە نووسینێکی بێناواخن و ڕووکەشن، لەگەڵ کاتدا هەڵیشماندەدەنە ناو گەرووی تاریکیی و هەڕەمەکیبوونەوە، ناو پەشیمانیی و ناتێگەیشتنەوە لە دۆزی خۆمان. هەرچەندە نووسینی گرگنانە ناپێویست و ناگرنگن، لێ هەشن و گوتنیشن لەبارەی ئێمەوە. لەم حاڵەتدا چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم لایەنەدا بکەین؟ نووسینە گرگنەکان، کە لێوانلێون لە بێبەهایی لە گوتن و بێباکیی لە کردار تابڵێیت نائاسوودە و نامورادکەرمانن.
لەبەرئەوەی نووسین لەلایەک کردارە و لەلایەکیتر بەرپرسیاریەتییە، نووسینی گرگنئامێز یان سێمیناری بۆش هەردەم کاریان ئەوەیە فرێماندەنە ناو بازنەی داخراوەوە، کە لەوێڕا بیرکردنەوە دروستنابێت. بۆیە خوێندنەوەی ئەم شێوە نووسینانە و گوێگرتن لەم جۆرە سێمینارانە دڵتەنگیی و بێهیوایی لەگەڵ خۆیاندا دێنن.

سەرباری ئەوە، ئاماژە بۆ ئەوەشدەکەین، کە لەم نووسینە پوختەدا قسەمان لە پاکیزەیی نووسین نەبوو، ئەوەی، کە نووسین فریشتەیە، نەخێر، بەڵکو ویستمان ئەوە بڵێین،کە لە ئێستادا ئێمە پێویستمان بەو نووسینانەیە (سێمینار و قسە و گێڕانەوانەیە) هەنووکەبوونمان لاپێویستدەکەن و متمانە بەخۆبوونمان لابەهێزدەکەن. بەواتایەکی دیکە، پێویستمان بەو شێوە نووسینانەیە(ئاخافتن و گوتنانەیە) هیوائامێز و دژە شکستیین، کە قسەی بەدفڕ و ناشایستە بێبنەمادەکەن، وامانلێدەکەن بەرامبەربە خۆمان بەئەمەک و بەرپرسیارئامێزبیین.
کۆتا گوتنمان لەسەر نووسینی گرگن یان زبڵەنووسین تایبەتە بە خودی گرگنیی سێمیناریی تاراوگەییەکانەوە، کە زۆر مخابن، بەشێک لە سێمیناری هەندەرانییەکان، ئەوانەی ماوەی جارێک لە هاوینانا خۆیان دەکەنەوە بە کوردستان، لەناوەڕۆکدا هیچ جیاوازییەکیان لەگەڵ نووسینە گرگنەکاندا نییە، کە لێرە و لەوێ بەرۆکمان دەگرن.
ئێمە لە چ دۆخێکی ناهەمواری سیاسیی، دەروونی و ئابوورییداین و ئەوانیش لە هاتنەوەکانیاندا چ جۆرە باسگەلێگی گرنگن دەکەنە ناونیشان بۆ سێمینارە زۆربارە و سواوەکانیان. ئەوان بێ ئاگان لەوەی، کە لە گشت کوچە و کۆڵانێکی شار زانکۆ و پەیمانگایەکی ئینگلیزی هەیە(ئەڵبەتە لەگەڵ هەموو ئاست خراپیشیان)، خەڵک چ پێویستییەکی بەو جۆرە باس و گفتوگۆ ناگرنگ و ئاستنزمانە هەیە ئەو جۆرە سێمینارانە دەیوروژێنن. سێمینارەکان گەر سەرسامیی و سەرکێشیی لە پرسیار و بیرکردنەوە لەگەڵ خۆیان نەهێنن چ پێویستیەکمان بەو بابەتە مردارەوەبوانەیە، ئەم هەندەرانیانە دەیدەن بەگوێماندا.

ئازاد حەمە
پرۆفیسۆر لە فەلسەفە لە زانکۆی سلێمانی

Azad Hama

دکتۆر ئازاد حەمە وانەبێژ بە بڕوانامەی دکتۆرا لە فەلسەفە( فەلسەفەی کۆمەڵایەتی و فەلسەفەی مێژوویی)، وانەوتنەوە لە قوتابخانەی پەروەردەی بنەڕەتی لە زانکۆی سلێمانی.