ئه‌ده‌ب و سیاسه‌تی مشه‌خۆریی … رزگار ئه‌سعه‌د کاکه
یه‌کێتی و پارتی که هاتن نه‌ك به‌س سه‌دی بێخمه‌و ته‌لی کاره‌باو شۆفڵ و حه‌فاره‌و بنخانی کوردستانیان ئاودیو کرد، به‌ڵکو له‌گه‌ڵ خۆیاندا جه‌هاله‌ت و ته‌ماع و رق و کینه‌و شه‌ری براکوژیی و ته‌فره‌قه‌یان هێنا، ره‌سه‌نایه‌تییان له‌ناوبردو رۆژ دوای رۆژ به جۆره‌ها شێوه‌ی فه‌وزا و نایاسایی و کاری قێزه‌ون مه‌سخی ئینسانییه‌تیان له‌ناو گه‌لی کوردا کرد، ئیتر جه‌هاله‌ت شوێنی عیلم و رۆشنبیریی گرته‌وه، که‌سانی به‌رژه‌وه‌ندیخواز میکرۆبئاسا لێره‌و له‌وێ سه‌ریانهه‌لداو جێیان به گیانی دڵسۆزی و نیشتیمانپه‌روه‌ریی له‌ق کرد، هه‌موو شتێیه‌کیان خسته ژێر ڕکێف و خزمه‌تی سه‌ره‌وه‌ریی حیزب و ئامانجه‌کانی و که‌سایه‌تییه دیاره‌کانی ناوی، ئه‌وه‌ی تاوانی ده‌کرد به ناوی که‌سوکاری شه‌هیدان و به‌رپرسیارییه‌تی حیزبیی جاوپۆشییان لێده‌کرد، ئه‌وه‌ش رقیان لێبووایه له هه‌موو ماف و حه‌قێك بێبه‌شیان ده‌کرد، ئه‌م هه‌موو لارو له‌وێرییه ئێستا دوای ئه‌م سێ ده‌یه‌ی رابردوو به‌ره‌نجامه‌که‌ی به روونی دیاره، وه‌کو ئه‌و کۆشکه عیشوائییه وایه له‌سه‌ر ئه‌رزێکی فشه‌ڵ دروستکرابێت و بێ بناغه بێت، ورده ورده به‌ره‌و ڕمان و داخوران ده‌چێت، له‌م نێوه‌نده‌شدا به‌ناو رۆشنفکران و نووسه‌ران و قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستانیشیان له نێوان خۆیاندا دابه‌شکردو به‌خشێه‌وه، کاره‌ساته‌که لێره‌وه سه‌ر هه‌ڵده‌دات، ئیتر کێ ده‌بێت رێنمونی گه‌ل بکات، کاتێك رۆشنبیران که‌سانی حیزبیی و به‌رژه‌وه‌ندیخواز بن و موچه‌ی ئینتیمای حیزبیی وه‌ربگرن، ئیتر چ مه‌بده‌ئو به‌هاو ئامانجێکی مرۆڤدۆستی و نیشتیمانپه‌روه‌ریی و دادپه‌روه‌ریی و یه‌کسانی ده‌مێنێته‌وه له پێناویدا بکۆشن؟
ئیتر له‌به‌ر گیرفان و ئیمتیازاته‌کانی خۆیان که‌ی سه‌ر ئه‌وه‌یان ده‌په‌رژێت گۆرانی بۆ لێقه‌وماو و هه‌ژارو ده‌ربه‌ده‌رو مافخوراوان بڵێن؟ یان ئه‌ده‌ب و هونه‌رێك پێشکه‌ش بکه‌ن دڵی ده‌سه‌ڵات زویر بکات و ئیمتیازاته‌کانیان بکه‌وێته مه‌ترسییه‌وه! له کاتێکدا ئه‌گه‌ر له ناو هه‌ر میلله‌تێکی زیندوودا ئه‌و فه‌وزایه بگوزه‌رایه ئه‌وا ئه‌ده‌ب و هونه‌ریی به‌رگری سه‌ری هه‌ڵده‌دا، گۆڕه‌پانه‌که‌ش ده‌بوو به دوو به‌ره‌وه:
ئه‌وانه‌ی قه‌ڵه‌می ده‌سه‌ڵاتن و ئه‌وانه‌ش قه‌ڵه‌می گه‌لن، که‌چی ئێستا ده‌بینین ئه‌و شێوازه‌ی له رۆژنامه‌کانی په‌کیتی و پارتیدا به‌کاردێت له راپۆرت و چاوپێکه‌وتن و بابه‌ت و ئه‌ده‌بیات و هونه‌ر، هه‌ر هه‌مان شێوازو جۆره که له رۆژنامه‌کانی وه‌ك که‌لتووری زه‌مه‌ن و په‌ڕاوی هاوڵاتیدا ده‌گوزه‌رێت، بگره هه‌موویان سه‌روکلکی یه‌كن و وا تێکه‌ڵ بوون و به‌یه‌کدا چوون سه‌روبنیان له‌یه‌ك جیا ناکرێته‌وه، بێ ئه‌وه‌ی هیچ هه‌ڵوێست و جیاکارییه‌ك له نێوانیاندا هه‌بێت، بگره به شێوه‌یه‌کی ناڕاسته‌وخۆ هه‌موویان یه‌ك سه‌رچاوه‌ی داهاتیان هه‌یه که نه‌وتی دزراوی هاوڵاتیانی کوردستانه، بگره ئه‌وانه‌ش سه‌رپه‌رشتی ئه‌و بڵاوکراوانه ده‌که‌ن نه ئه‌دیبن نه هونه‌رمه‌ند نه که‌سانی ئه‌کادیمی و شاره‌زان، به‌ڵکو له باشترین باردا رۆژنامه‌نووسی سه‌قه‌تن که هه‌ر دوای ناو و ره‌سم و ناسیاوی و براده‌رایه‌تی و گه‌عده ده‌که‌ون، ته‌نانه‌ت دنیابینی و ستایڵ و بابه‌تی نووسین و به‌رهه‌مه‌کانیش هه‌ر چوون یه‌کن، جا بۆ نموونه گه‌ر رۆژنامه‌که چ به‌ناوی چاودێره‌وه بێت یان ئاژانس ئه‌وا خوێنه‌ری زیت و وریا باش ئه‌م په‌تپه‌تێن و گه‌مانه ده‌زانێت! به‌ڵام که‌م که‌س هه‌ن تێکه‌ڵاوی ئه‌و گه‌ڕه‌لاوژه نه‌بووبن و پاکێتی خۆیان پاراستبێت وه‌ك که‌سایه‌تی حوسێن عارف و محه‌مه‌د عومه‌ر عوسمان و چه‌ندانی تر، دیاره ئه‌و بێده‌نگیه‌شیان جۆرێکه له ناڕه‌زایی..
ئه‌گه‌ر چاو به مێژووی نوێی هه‌موو گه‌لانی دنیادا بخشێنین هه‌رگیز ئه‌وه نابینینه‌وه که له کوردستانی باشوور ده‌گوزه‌رێت، ئه‌و هه‌موو تیرۆرو گه‌نده‌ڵیی و واسته و بێ یاسایی و که‌ربازاڕییه له چ شوێنێکی دنیادا ده‌گوزه‌رێت؟ گه‌ر دڵسۆز بوونایه له سێ ده‌یه‌ی رابردوودا کێشه‌ی کاره‌باو ئاو و ڕێگاوبان و بێکارییان چاره‌سه‌ر ده‌کرد، خۆ کوردستان هه‌ر چه‌ند میلیۆنێك دانیشتووی هه‌یه و وه‌ك وڵاتی چین نییه یه‌ك ملیارو سێ سه‌د ملیۆن هاوڵاتی بن! چ حوکمه‌تێك له دنیادا رێ به ده‌ڵاله‌کانی ده‌دا ده‌رمانی ئێکسپایه‌رو زه‌هراوی به هاوڵاتیان بفرۆشن تا بمرن؟ گه‌ر قسه‌ش بکه‌ین دهڵێن ئه‌وانه نه‌وه‌زای شۆڕشگێره‌کانی شاخن که پێڵاوی لاستیکیان له پێدا بوو، مافی خۆیانه ته‌نده‌ره‌کانی ده‌رمان و جگه‌ره‌و قیرتاوکردن و هه‌موو شتێك بۆ ئه‌وان ده‌ربچێت، تاکار ده‌گاته ئه‌وه‌ی ئاسمانی کوردستانیشیان فرۆشتووه به کۆمپاکانی فڕۆکه‌وانی و بورجه‌کانی مۆبایل و ئینته‌رنێت، ئه‌سه‌ف له‌وه‌دایه له‌ماوه‌ی سێ ده‌یه‌ی ڕابردوودا جیلێك گه‌وره‌بووه گۆشکراو به‌و تێگه‌شتنه، هه‌ر هه‌ڵپه‌و په‌لاماری زیاتری بۆ خۆی هه‌بێت و گوێ به هیچ ڕێساویاساو داب و دادپه‌روه‌رییه‌ك نه‌دات، هه‌مووی ئه‌و دروشمه‌ی به‌رزکردووه‌ته‌وه که ده‌ڵێت:
ئۆخه‌ی ئۆخه‌ی هه‌ر که‌س بۆ خۆی، ئیتر ئه‌وه ئاگره سووره‌یه‌و ئه‌مڕۆ له‌و به دووره و سبه‌ینێ شوێنه هه‌سته‌وه‌ره‌کانی گیانی داغ ده‌کات، تا سه‌ر ئێسقان قه‌یران دوای قه‌یران خوێنیان ده‌کات به ئاو، تازه کار له کار ترازا کێ ده‌توانێت رێڕه‌وی سه‌قه‌تی 30 ساڵ گه‌وجێتی و سته‌م راست بکاته‌وه، ئیتر ئه‌م باره سه‌خته رۆژ دوای رۆژ باری سه‌ر شانی نه‌وه‌کانی داهاتوو گرانتر ده‌کات و رووبه‌رووی چه‌ندان ده‌ردو کێشه‌و قه‌یرانی بێ چاره‌سه‌ریان ده‌کات، کوا دڵسۆزێك یان دانیشمه‌ندێك ئه‌م حه‌قیقه‌تانه‌مان بدات به گوێداو له ده‌وری کۆبینه‌وه‌و پێکه‌وه هه‌وڵی چاره‌سه‌ر بده‌ین؟ هه‌ر بۆ نموونه ئه‌وه‌ی ده‌بێته ئه‌ندام په‌رله‌مان هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه به 4 ده‌فته‌ر دۆلار ده‌می چه‌ورده‌که‌ن و قوڕو قه‌پی پێده‌که‌ن، ئه‌وه‌ش که له بنی بنه‌وه‌یه‌و هیچ مافێکی نییه پلیشاوه‌ته‌وه‌و که‌س گوێی لێناگرێت، ئیتر کوا ڕێگه‌چاره، کۆمه‌ڵێك که‌سی ناحاڵی سه‌نته‌ری به ناو رۆشنبیرییان کردووه‌ته‌وه بێ ئه‌وه‌ی خۆیان بزانن مانای رۆشنبیریی چییه؟ ناوبه‌ناو لیره‌و له‌وێ ئه‌وه‌ی رۆشنبیری راسته‌قینه بوون په‌ره‌ی عومریان هه‌ڵده‌وه‌رێت و که‌س پێی نازانێت، ئیدی که‌س نابێت شوێنیان پڕ بکاته‌وه، به‌م جۆره کۆمه‌ڵگا ده‌بێت به له‌وڕگایه‌کی ترسناك و تاریك و به که‌س سه‌ره‌داوی راستی نابینرێته‌وه.
تا سه‌رتان له‌وه زیاتر نه‌یه‌شێنم و بیرم نه‌چێت که ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستم بوو و هه‌وێنی ئه‌م نووسینه‌م بوو بریتی بوو له چه‌ند تێکستێکی جوانی شیعریی که له ماڵپه‌ڕی ده‌نگه‌کان دا له‌م ماوه‌یه‌ی دوایدا به‌رچاوم که‌وتن و شادمانیان کردم، هه‌رچه‌نده ده‌نگه‌کان بزرن به‌ڵام کاری نایاب و جیاواز له دووره‌وه دیاره، وه‌ك ده‌قه‌کانی: (بە هاريش ده ستي له كوشتني گوڵدا هه يه، ئەو پرتەوبۆڵەیەت لەچیە؟، ئێمه له مێژه مردووین هاوڕێ)…هتد، ئه‌وا زوو تێده‌گه‌ین چۆن به بێده‌نگی شیعر شۆڕشی خۆی ده‌کات و هیچ پێویست به هات و هاوارو ناوو ناوبانگ ناکات، ڤێجا ئه‌گه‌ر به‌س ئه‌م ده‌قانه له رووه جیاوازه‌کانی شیعره‌وه به‌راورد بکه‌ین به زۆربه‌ی شیعره زۆروبۆر و ساده و دووباره‌کانی که رۆژانه میزاجمانی پێ تێکده‌درێت ئه‌وا زوو ده‌گه‌ینه ئه‌و راستییه‌ی که چۆن ئه‌م نموونه‌یه به زه‌قی باری شێواوی سه‌رجه‌م بواره‌کانی تری ژیانی کۆمه‌ڵگا ده‌نوێنێت و شیکار ده‌کات، ئه‌وسا ده‌زانین چ گه‌نده‌ڵییه‌ك له پشت ناوزه‌دکردنی ئه‌و که‌سانه‌وه‌یه به شاعیرو بڵاوکردنه‌وه‌ی شیعره‌کانیانه، ئیتر منیش ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دا بڵێم با که‌مێك پشوو بده‌ین له زه‌مه‌نێکدا و چی تر شیعری تێدا نه‌نووسرێت، تا هیچ نه‌بێت زیاتر به‌ره‌و دواوه پاشه‌کشه نه‌که‌ین..
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
