خۆزگەی زیخ شیعر … جەلال عەبدوڵا ساڵح
زۆر جار ویستوومە شیعر نەنووسم بەڵام کاتێک شەو گازی لێگرتووم پەنام بردۆتەوە
بۆ لای ئەمە دەلالەتی ڕاستگۆی شاعیرە لە گەڵ وشە و دنیایی نوسین، نهێنیەکە لەوەدایە
من بە پێی مامەڵەم و ناسیاوێم لە گەڵ دەقی شیعریدا بۆ ماوەی ٤٠ساڵ کەچی هێشتا
نایناسم هەر جارەی بە جۆرێک خۆیم پیشان ئەدات، جوانی شیعر لەودایە سنووری
نیشتمان و جیهان تێدەپەڕێنێت.
شیعر دەکرێت مەرگی کۆرپەیەک بێت پێش لەدایک وونی یان شۆڕشێک بێت دژی شتە
ناشیرینییەکانی ژیان، دەکرێت تەماشاکردنی تەرمی غوربەت بێت لەسەر تەختەشۆری
مەنفا، یان خۆزگەیەک بێت بە دەنکێک “زیخ” کاتێک مرۆڤ هۆشمەندانە هەست دەکات
بووەتە کاڵا.
خۆزگەی زیخ
شیعر {جەلال عەبدوڵا ساڵح}
تۆرۆنتۆ_ کەنەدا
١
ئەگەر
لە “ماڵ”ی ئاوەدانی
دەنکێک “زیخ ” دەبووم
‘پیاو’ێک
وەک سێبەری ‘برا’کەم
بە “تفەنگ’ی تۆڵەوە
دووام نەدەکەوت
جانتاکەم پڕنەدەبوو
لە ‘قالۆنچە’ی ‘غەریب’ی
ڕۆژی دەجار
لەبەردەم
‘گوڵ’ی ‘ژن’ێکدا
نەدەنووشتامەوە
بۆ تۆزێک پێکەنین
بۆ مشتێک دڵنەوایی
٢
ئەگەر “چەو”ێکی
ڕەنگ خۆڵەمێشی دەبووم
هەموو ڕۆژێک
خەمی باخچەم نەدەبوو
نەمدەوت:
ڕێحانە
بۆ بۆنی ناخۆشە؟
بە شەو بۆ تریفە”
میوانی دێبەرە؟
بۆ دەبێت
بە پەیژەی “مەنفا”دا
سەرکەوم
تا قەپێک
لە سێوی
“ئادەم”ی
شەڕ بگرم
٣
ئەگەر” زیخ”ی
ناو باوەشی
چەمێک دەبووم
نەمدەناسی
“تفەنگ”ی مەرگی کۆترەکان
نەدەبوومە هاوبەشی
“جەنگ”ی
“مرۆڤ”ە گۆشتخۆرەکان
کۆڵان بە کۆڵان
‘سەگ’ی حیزب
دوام نەدەکەوت
بۆنی نەدەکردم
لە بەردم کەلاوەی ژیان دا
“ڕێو”ی
مەزهەب
٤
ئەگەر
لە کەناری چەمێک
دەنکێک زیخ دەبووم
“ئاین”ی
بۆ دیاری نەدەکردم
“باوک”م
نووشتە”ی ” فێ”ی
هەڵنەدەواسی
بە شانی تەمەنم دا
“دایک”م
نەیدەیخستمە گۆڕەوە
“دەست”ی جەلادی باڵندە
نەدەگریام
بەلای باخی سووتاوی
گوندەکەم و
درەختی مێژووی
‘شەهید’ەوە
هەڵمنەدەمژی
ژەهری “شار”ی باپیرم
لەبەرچاوم دا
سەریان نەدەبڕی
بە شمشێری ئایەت
تاوسی
” زەردەشت”م
٥
ئەگەر دەنکێک “زیخ”ی
ئەسمەر بوومایە
لەسەر پشتی گەڵایەک
قاقا پێدەکەنیم
بە پشتی کووڕی
“با”ی ڕێکەوت
مژدەی ژیانەوەی ئاوی
بۆ دەهێنام
باران
کراسی ئاسوودەیم
لەبەر دەکرد
لەگەڵ گۆرانی هەتاو
دەچووم بۆ شایی
چەو و لم
٦
ئەگەر “زیخ”ی
ناو “تاق”ی
کەنارێک دەبووم
نە هێزی کارم دەناسی
نە حەپەحەپی
خاوەن گارگە
نە هۆشمەندیم
دەبەخشی بە پارە
نە دەبوومە هاوڕێی
“سەگ”ی مەنفا
چارەنووسم نەدەبووە
کەفی دەمی سەگێ
کاتێک
لە خاوەنەکەی دەوەڕێ
٧
ئاخ ئەگەر “زیخ”ی
ناو ‘حەوز’ی باخ دەبووم
نە چاوی
پڕ لە فرمێسک و
نە برینی پشتی
‘دەڵ’ێکم دەبینی
نە گوێم لە ‘مڵچەمڵچ’ی
‘دەم’ی تووتەڵەکانی دەبوو
نە پێیان دەوتم:
باخەوان
بارووت دەخاتە
ناو میوەوە
دەرخواردی
‘ورچ ‘ی
دووگیانی ئەدات
٨
ئەگەر “زیخ” ی
ناو “دڵ”ی
دەریا دەبووم
ئەوکاتە
دایکم
کتێبی گەڵای
بەرزنەدەکردەوە لێم
لەزەت لە میووەی
باخ نەبینم
براکانم
نەیاندەخستمە
سەر پشتی ‘با’ی ڕۆژگار
لە تەنەکەی “درۆ” یان نەئەدا
لە ناو شاری گەمژەیی دا
مناڵەکانی عەشیرەتم
نیشتمانیان ‘نەدەفرۆشت’
بە پێکەنینێکی
” گەمژانە”ی
ئاخوون
“هاوڕێ”کانم
لە گەڕەکی بیرەوەری دا
نەدەگریان
بەدوای تەرمی غەریبیم دا
٩
ئەگەر “زیخ”ی
ناو دڵی ئۆقیانووس دەبووم
ئەوکاتانەی بێتاقەتی
گەوجی دەکردم
دەستم دەکردە ملی
“لم”ی هاوڕێم
ئێواران کاتێک شنەبا
ماچی باڵندەکانی دەکرد
سەردانی
‘کچ’ی ‘چەو’م دەکرد
هەواڵی
باڵی شکاوی
شەپۆلم
ڵێدەپرسی
دەچووم بۆ گەڕەکی قەوزە
گۆێم دەگرت
لە گۆرانی بۆق
یاریم بە “سمێل”ی
مێشوولە دەکرد
خۆم هەڵئەدایە
سەر پشتی کیسەڵی پیر
لەم کەنارەوە دەیبردم
بۆ ئەوبەری قەراغ چەم
لەسەر برۆی قرژاڵ
دادەنیشم
تا بمگەیەنێتە
بنی ئۆقیانووس
بۆئەوەی تەماشای
شایی
“کیسەڵ” ی پیر بکەم
دەچووم بۆ ئاهەنگی ماسی
هەڵدەپەڕیم
لەگەڵ قرژاڵی حەوت سەر
بە “حووت”م دەوت:
بمهاڕە
قووتم بدە
تۆ لە مرۆڤ جوانتریت
“چەک” ت نییە بمکوژیت!
