قوتابخانەی ڕۆمانتیسم.. ڕاستی بەهادین
ئه م قوتابخانەیه زادەی شارستانیەکان و پیشەسازی و پێشکەوتنەکانی چینەکانی ناوەندى كؤمەڵە لەسەدەی نۆزدەهەمی زایینیی. له بەر ئەوەی چینەکانی پێشکەوتوو خوازی ئەمسەدەیەی ئەوروپا ئیتر نەیان دەتوانی دابونەریتەکانی “فئودالیسم –
دەره بەگایەتی” وه “كلاسیسم” قبول بكەن بەو بۆنەیەوه پێویستیان بە رۆشنبیران و نووسەران و هونەرمه ندانێك بوو کەبەدلخوازی خؤيان وە بۆچوونەکانی خویان قەڵەم بەدەستەوەبگرن.
ئەم قوتابخانە ئەدەبیە لە ناوەڕاستەکانی سەدەی هەژدەهەم پەرەی سەند تا ئەو شوێنەی كە لەنیوەی دووەمی ئەو سەدەیە و لەهەموو ساڵەکانی سەدەی نۆزدەهەم دا جیهانی ئەدەب و هونەر و بیروباوەڕ و ئەندێشەی کرد بە جێولانگەی خۆی نووسەرانی ئەم قوتابخانەیە هیچكات كۆمەڵگا و تاکەکانی کۆمەڵ بەوشێوەی كە هەبوون وەسف نەدەکرد بەڵکو بەوشێوازەی کەدەبێت ببن وەسفی دەكرد و لە تابلۆكانیاندا دەیان گونجاند. لەم ڕوەوە ئەم قوتابخانەيە لەبەرامبەر رئالیسم دا ڕادەوەستێ.
هونە رمەندی ڕۆمانتيك لە چینی خۆى بێزارە و هەمیشه هەوڵئەدا لە ژیانی ناوكۆمەڵگای خۆى دەربازبێت و بەخەیاڵات و ئەندێشە
خەیاڵیەکانی خۆی پەنادەهێنێت وە بۆ دەورانی رابووردوو وه سەردەمەکانی منداڵی و زید و ئارەزووی تەنهایی دەگەڕێتەوه.
له ناو پیشڕەوانی ئەم قوتابخانەیه ئەتوانین ناوی “ستاندال فیکتۆر هۆگۆ ” شاتوبريان له فەڕەنسا “دا وه “لؤرد بایرون، فيردزفرسی (ويردزورسی) له بەریتانیا وه گۆته، چیله ر له ئه لمانيا وه “پۆشكين و گوگول و ورمانتۆف له سوڤیەت دا بهێنين. نووسراو و سيناريۆکەی “فيكتۆر هۆگۆ” له شانؤگەری کرامۆل” بوو به یەکی له مرام نامەکانی بزوتنەوەی رومانتیسم.
فيكتۆر هۆگۆ پاشان به پێشکەش کردنی کتێبە شاکارەکەی بە ناوی “بێنەوایان” رابه رایه تی ئه م قوتابخانەیەی گرتە ئەستۆ.
