دهق زمانه *.. بهختیار محهمهد
من كه دهخوێنمهوه، بهر له ههر شتێك زمان دهخوێنمهوه؛ بۆیه دهق لای من زمانه. دهق كه زمانی باش نهبوو، ناشتوانێ واتایهكهی (تیمه و ناوهرۆكهكهی) به باشی به خوێنهر بگهیهنێ. ههموو چێژی دهق سهرهتا له زمانهوه (له شێوازی دهربرین و داڕشتنی زمانهوه) دێ.
ڕاستییهكهی ههرگیز زمانی باش و ناوهرۆكی باش (دهلالهت و واتای مهعریفی پڕ) لێك دانابڕێن. دهقی باش ههم واتای باڵا و پڕی پێیه، ههم زمانی باڵا و باشیش (جوانیش).
بهنموونه:
ئهم دهقهی بێكهسی باوك ههردوو ڕهههندی تێدایه:
ئهی مانگ! من و تۆ ههردوو هاودهردین
ههردوو گرفتار یهك ئاهی سهردین
تۆ وێڵ و ڕهنگ زهرد به ئاسمانهوه
منیش دهربهدهر به شارانهوه
دهخیلتم! ئهی مانگ قیبلهی دڵداران
دهرمانی دهردی دڵهی بیماران
شهوێكه و ئهمشهو بگهره فریام
بێ یار و هاودهم، عاجز و تهنیام…
یانیش ئهم دهقهی نالی:
قوربان ئهتۆ نهخیلی یا ڕوتابی
وهها شیرین و سینه نهرم و دڵڕهق
یاخود دهقی بهناوبانگی:
قوربانی تۆزی ڕێگهتم ئهی بادی خۆش مروور
ئهی پهیكی شارهزا به ههموو شاری شارهزوور
ئهی لوتفهكهت خهفی و ههوا خواه و ههمدهمه
وهی سروهكهت بهشارهتی سهرگۆشهیی حوزوور
………………
لهم شهرحی دهردی غوربهته لهم سۆزی هیجرهته
دڵ ڕهنگه بێ به ئاو و به چاوا بكا عوبوور
ئایا مهقامی ڕوخسهته لهم بهینه بێمهوه
یا مهسڵهحهت تهوهققوفه تا یهومی نهفخی سوور
حاڵی بكه به خوفیه كه ئهی یاری سهنگ دڵ
نالی له شهوقی تۆیه دهنێرێ سهلامی دوور
لهم دهقانهدا، كه دهقی نهمرن، ههم واتایهكی ڕۆمانتیكی پڕ ههیه، ههم زمانێكی شیعریی باڵای جوانیش (له ڕووی ڕێزمانیشهوه هیچ ههڵهیێكیان تێدا نییه)؛ بۆیهش دهقهكان دهقی شیعریی له كات بهدهر و له زهمهن بهدهرن. واته له كلاسیكهوه به ناو مۆدێرنهدا تیدهپهڕن، تا دهگهنه سهردهمی پۆست مۆدێرنه. ئهدهبی نهمر كوڕ و كچی ههموو سهردهمهكانه: له ههموو سهردهمه ئهدهبییهكاندا دهخوێندرێتهوه و تهئویل و خوێندنهوهی بۆ دهكرێ. بهنموونه دهڵێین: پتر له 2000 ساڵه دهقی ئهلیاده و ئۆدیسه لهگهڵماندا دهژین و ههمیشه وهك دوو دهقی تازه و نهمر خۆیان پێمان نیشان دهدهن و ئێمه دهیانخوێنیهوه و چێژ و مهعریفهیان لێ وهردهگرین. ڕاستییهكهی له ههموو سهردهمهكاندا، یا ئهدهبی باش ههیه، یا ئهدهبی خراپ ههیه؛ یا ئهدهبی زیندوو ههیه، یا ئهدهبی مردوو ههیه. لهسهر ئهم بنهمایهش ئهدهب وهك نوێ و وهك كۆن خۆی نیشان دهدا. به واتای كلاسیك ههیه نوێیه و نوێش ههیه كلاسیكه. لهم ڕوانگهیهوه داهێنان له سهرووی ههموو ئیعتیبارێكهوهیه، كه هیچ پێناسه و هیچ سهردهمێك ناناسێ، بهڵكو دیاردهیهكی مرۆڤایهتییه، كه له كات بهدهر و له زهمهن بهدهره. واته ئهبهدییه.
بهختیار محهمهد
