ئهدهب مێژووه … بهختیار محهمهد
بهداخهوه لای زۆربهی ئهدیب و شاعیرانی ئێمه، فیكر غایبه. زۆربهی بهرههمهكانیان بهرههمی زاتیین، واته تهنها له ڕێی ههستهوه، نهك عهقڵ و فیكرهوه بهرههم دێن (پێویسته فیكر پاڵپشتی ههست بكا له بهرههمهێنانی ئهدهبیشدا). تۆ له كهم شیعر و چیرۆك و ڕۆمانی ئهم شاعیر و ئهدیبانه، ئاماژه و هێما فیكریی و مێژوویی و فهلسهفییهكان دهبینی: زۆربهی ئهم شاعیر و ئهدیبانه خۆیان له قهرهی بابهته فهلسهفیی و مێژووییهكان نادهن و به بابهتی خۆیانی نازانن؛ به موجهڕڕهدی تهماشای بوون و داهێنانی ئهدهبی دهكهن، ئهمهش وا دهكا ئهم ئهدهبه ئهدهبێكی زاتیی و لۆكاڵیی بێ، نهبێته ئهدهبێكی بابهتهكیی و جیهانیی (پێدهچێ بهختیار عهلی – یش تهنها له ڕۆمانی ((دواههمین ههناری دونیا)) چانسێكی گهورهی ههبێ، كه ڕۆمانهكهی بۆ زمانی ئهڵمانیایی وهرگێڕدراوه و دهنگدانهوهی باشی ههبوو. به فیعلی ئهم ڕۆمانهی بهختیار یهكێكه له ڕۆمانه نایابهكان. هیوادارم لهم بۆچوونهم لهمهڕ بهختیار بهههڵهدا چووبم؛ كاشكی ههموو ڕۆمانهكانی دیكهشی بۆ زمانانی بێگانه وهڕگێردرابانهیه و چانسی باشیان وهكو ڕۆمانی یهكهم ههبوایه و ئێمهش وهك كورد بباین به خاوهنی ئهدهبێكی ڕاستهقینهی جیهانیی).
بهههرحاڵ له ئهدهبی عهرهبی هاوچهرخدا ئهدۆنیس ههم شاعیره، ههم ڕهخنهگر و بیریارێكی ئهدهبیشه (لای ئهدۆنیس ههمیشه ئهدهب بهشێكه له مێژوو و له فیكر، یان به شێوهیهكی دیكه بڵێین، ئهوان بهشێكن له پرۆسهی داهێنانی ئهدهبی). له ئهدهبی كوردیدا زۆر به دهگمهن ئهم حاڵهته بهدی دهكرێ. شاعیران و ئهدیبانی كورد تهنها خوێنهری ئهدهبن (شیعر و ڕۆمان)، خۆیان به خوێنهری بابهته كۆمهڵایهتی و فیكرییهكانی وهك ئایین و فهلسهفه و مێژوو و… تاد. نازانن، ئهمهش له ههژاریی ڕۆشنبیریی بهرههمه ئهدهبیهكانی ئهم شاعیر و ئهدیبانه ڕهنگی داوهتهوه.
***
بێ گومان بهختیار یهكێكه لهو ئهدیبه دهگمهنانهی كورد، كه لهگهڵ ههموو كایه مهعریفیهكانی وهك فهلسهفه و سیاسهت و ئایین و ئهدهب و كۆمهڵناسی و… تاد. مامهڵه دهكا و سهروكاری باشی لهگهڵیان ههیه؛ ئهمهش له ههموو نووسین و ڕۆمانهكانیدا به باشی ڕهنگیان داوهتهوه.
بهختیار محهمهد
