فراون بوونەوەی مانگرتنە کرێکاریەکان بەریتانیای هەژاندووە!.. نوری بەشیر

قەیرانی بەریتانیا بەشێکە لە قەیرانی دنیای سەرمایەداری:

لەگەڵ درێژەکیشان و قوڵبوونەوەی قەیرانی ئابوری و سیاسی سەرمایەداری لە جیهاندا و بەتایبەتی قەیرانی ئێستا کە درێژکراوەی قەیرانی ساڵی ٢٠٠٨ ە، هەموو هەوڵ و رێگاکانی بۆرژوازی و حکومەتەکانیان بۆ شکاندنەوەی ئەم قەیرانەیە بەسەر کرێکاران و خەڵکی کەمدەرامەتی کۆمەڵگە لەڕێگای بەرزبوونەوەی نرخی پێداویستیە رۆژانەییەکانی خەڵک و لەوەش واوەتر بەرزبوونەوەی خەیاڵی نرخی خواردن و سوتەمەنی و جیا لەخراپی هەلومەرجی کارکردن و زیادنەکردنی موچە و زیادکردنی تاکس و بەرزبوونەوەی سودی بانک، خەڵکی بەگشتی توشی هەلومەرجێکی وا خراپ کردووە کە هەموو هاواری لێهەڵساوە بەوانەشەوە لەسەر کارن کە موچەکانیان بەشی لانی کەمی ژیان ناکات.

بەریتانیا یەکێکە لە وڵاتەی کە قەیرانی ئابوری و سیاسی سەراپاگیرە و لەم چەند ساڵەدا چەندین جار سەرۆک وەزیرانی گۆڕیوە و حکومەتی چەندجار لەبەردەم هەڵوەشانەوەدا داناوە. قەیرانی ئابووری بەشی خوارەوەی کۆمەڵگەی هەراسانکردوە، هەربۆیە ناڕەزایەتیەکی سەراسەری و توڕەیی کۆمەڵگای داگرتووە، بەتایبەت لەمانگی جوڵایەوە مانگرتنی کرێکاران بە بەردەوامی دەستی پێکردوە. لەبەرانبەر ئەو هەلومەرجە سەختەدا ناڕەزایەتیە کرێكاریەکان لە ئەوروپا و ئەمریکا وە بەتایبەتی لەبەریتانیا پێی ناوەتە دەورەیەکی نوێ لە مانگرتن و رۆژانە فراونبوونەوەی چوارچێوەی ئەو ناڕەزایەتیانە.

فراوانبوونەوەی مانگرتنە کرێکاریەکان لە بەریتانیا:
مانگرتنەکانی ئێستای کرێکارانی بەریتانیا بەفراوانی کە هەموو کۆمەڵگەی هەژاندووە بۆ زیادکردنی موچەیە و باشکردنی هەلومەرجی کارە، کرێکارانی خستۆتە بەردەم ئەم هەڵوێستە کە رێگاچارەی جیا لەخۆ رێکخراوکردن و ناڕەزایەتی بۆ خواست و داواو مافەکانیان نیە، رێگایەک کە شێلگیرانە راوەستان لەبەرامبەر حکومەتی ریشی سوناک کە هاتووە کە دەسەڵاتی بۆرژوازی لەو قەیرانەی تێیدایە رزگار بکات لەسەر حسابی ژیانی کرێکاران و بەشی خوارەوەی کۆمەڵگا.
مانگرتنەکانی کرێکارانی هاتۆچۆ لە قیتار و پاسەکان و هێڵی ئاسن لە بەریتانیا کە لە چڵ ساڵی رابردوودا بێوێنەیە، هاوکات مانگرتنی کرێکارانی پۆست، فڕۆکەخانە، هێزەکانی سنوور، زۆرێک لەبەشی خوێندن و مامۆستاکان، کارمەندانی زانکۆکان، کرێکارانی ڕێگای خێرا … و لەم مانگەدا پەرستاران بڕیاری مانگرتنیاندا کە لەیەک سەدەی رابردوودا بێوێنەیە کە لەسەرانسەری بەریتانیادا پەرستاران لە رۆژەکانی ١٥ی دیسەمبەردا مانیانگرت و لە ٢٠مانگیشدا قەرارە مانگرتنەکە بەردەوام بێت و بەپێی قسەوباسی سەندیکای پەرستاران نزیکەی سەد هەزار پەرستار مانیانگرت و بەردەوام دەبن ئەگەر نەگەنە رێکەوتن لەگەڵ حکومەتدا لەسەر ئەو رێژەیەی پەرستاران داوای دەکەن ئەوا چەندین بەشی تر لە ئەمبولانس و دکتۆر و فریاگوزاری پەیوەست دەبن بە مانگرتنەکەوەو قەرارە رۆژەکانی ٢١ و ٢٨ دیسەمبەریش کرێکارانی ئەمبولانس مانبگرن.

لە کاتێکدا بەریتانیا بەدەست کەمی کرێکار، دکتۆر، پەرستار، ئەمبولانس، کارمەندی نەخۆشخانە دەناڵێت، حکومەت زۆر لە خزمەتگوزاریەکانی گرتۆتەوە و ئامادە نیە دامەزراندن بکات و ئامادەش نیە لەبەرامبەر هەڵئاوسانێکی کەمەر شکێندا موچە زیاد بکات، بۆیە رێگایەکی لەبەردەم کرێکاراندا نەهێشتۆتەوە جیا لە ناڕەزایەتی و ئەوەی کە بڵێت یەکێتی بەهێزیە وەک لەو دروشمەی کرێکاراندا دیارە.
ئەم مانگرتنانە لە دیسەمبەردا گەشتۆتە ئەوپەڕی و قەرارە هەر لە ئێستاوە بەردەوامبێت تاکو جەنیوەری ساڵی نوێ ٢٠٣٣. ئەم خشتەیە مانگرتنەکان تاکو ساڵی داهاتوو بەڕۆشنی نیشاندەدات. وە بەشێکی تری سەندیکا و یەکێتیە کرێکاریەکانی بەشە جۆراوجۆرەکانی لەسەرانسەری بەریتانیا لە کۆبونەوەکانیاندا قسەوباسی ئەوەیان کردووە پشتگیری ئەم مانگرتنانە بکەن یان پەیوەیست بن پێیەوە. وە لەچەند بەشی جۆراوجۆری تر کرێکاران دەستیان داوەتە مانگرتن یان بەنیازی مانگرتنن بۆ زیادکردنی موچە، لەوانە کرێکارانی کۆمپانیای خواردن ئامادەکردن بۆ مارکێتە گەورەکان.

سیاسەتی دەوڵەت لە وەڵامنەدانەوە و تێکشانی ئەم مانگرتنە کرێکاریانە:
ئەم مانگرتنە کۆمەڵگای هەژاندوە، کۆمەڵگا بەو مانایەی کە دەوری کرێکاران بەگشتی و کرێکارانی هاتۆچۆ لە قیتار و پاسەکان چەندە گرنگە، پەرستاران و ئەمبولانسەکان چەندە لە ژیانی خەڵکدا گرنگە، بەتایبەتی نیشانی دا کە ئەگەر کرێکاری ئەم بەشانە کار نەکەن چۆن کۆمەڵگە توشی ئفلیجی دەبێت، بەڵام دەسەڵاتی حزبی پارێزگاران و حکومەتەکەی ئەمە نابینن یان باشترە بڵێین نایانەوێت وەڵام بەخواستەکانیان بدەنەوە کە لەبەرژەوەندی سەرمایەداراندا نیە، لەکاتێکدا خەڵک هەژار و هەژارتر دەبێت بەڵام سەروەتی سەرمایەداران زیاد دەکات. بەڵام ترس و دڵەڕاوکێی حکومەتی پارێزگاران و سەرۆک وەزیرانە دژی کرێکاریەکە ڕیشی سوناک لە فراوانبوونەوەی ئەم مانگرتنانە و ئامادەییەکانی یەکێتیە کرێکاریەکان و رابەرانی و سەندیکای پەرستاراندا، خەریکی هەڵخراندنی هەلومەرجی کۆمەڵگایە بەدژی کرێکاران و یەکێتیە کرێکاریەکان و لەچەند رێگایەکەوە بۆ شکاندنی مانگرتنەکان و داواکاریەکانیان و پاشەکشە پێکردنیان:

• لەهەندێک بەشدا کرێکاران کێشەکانیان لەگەڵ خاوەن کار چارەسەر کردوە و وەڵامیان داوەتەوەو موچەیان زیادکردووە بەپێی رێكەوتنی کرێکاران لەو بەشانەدا مانگرتنەکەیان وەستاندوە، وەک پارێزەرانی کەیسی تاوان، شۆفێری پاسی ئاریڤا، هەندێک بەشی کارمەندانی تەندروستی و کرێکارانی پاک کردنەوەی خۆڵ و خاشاک.
• حکومەت خەریکی تۆمەت دروستکردنە لەبەرامبەر مانگرتنەکانی کرێکارانی شەمەندەفەر و پاسەکان دا لەلایەک، ئەم هەنگاوە بەدژی خەڵک و وەستانی کاروکاسپی ناوزەد دەکات، لەلایەکی ترەوە لەبەرامبەر مانگرتنی پەرستاراندا لەم هەلومەرجەی شەڕی روسیا و ئۆکرانیا لەبەرژەوەندی روسیا ناوزەدی دەکات. یەکێک لە رابەرانی کرێکاران دەڵێت ئێمە دژی خەڵک نین و نامانەوێت کریسمسەکەیان لێ تێک بدەین ئەوە ئێوەن موچە زیاد ناکەن و ئەو وەزعە دروستدەکەن.
• هەوڵی داوە سود لە هێزی سەربازی و هەندێک خەڵکی مەدەنی بکات و دەخالەت پێبکات بۆ شۆفێری ئەمبولانسەکان، یان دانانیان لە جێگای کرێکار و کارمەندانی فڕۆکەخانەکاندا کە ئەمەش هەمووی شارەزایی و مەهارەتی دەوێت لە ڕاهێنانی چەند مانگە و بەڵام تەنها بۆ بەڕێکردن سێ رۆژی داناوە بۆ ئەم راهێنانە.
ئەمە هەر ئەو هەنگاوانەیە کە لەدنیادا و بەتایبەت لەوڵاتانی رۆژهەڵاتنی ناوەڕاست و ئاسیادا کە بۆرژوازی و حکومەتە قەومی و ئیسلامیە سەرکوت وکۆنەپەرستەکان لەبەرامبەر هەموو ناڕەزایەتیەکی هەقخوازانەی جەماوەردا، هەموو رێگایەک دەگرنە بەر بۆ وەڵامنەدانەوەو تێکشانی ناڕەزایەتیەکان و لەوانە تۆمەتێکیان بۆ دادەتاشن یان دەڵێن ئەمە دەستی دەرەکی لەپشتە.
ئەم ناڕەزایەتی و مانگرتنانەی کرێکارانی بەریتانیا سەرجەم حکومەتی بەریتانیا بە دەسەڵاتدارێتی حزبی پارێزگاران و هەتاکو ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازیشی تووشی قەیران کردووە خەریكە لەبەرامبەر ئەو ناڕەزایەتیە فراوانەی کۆمەڵگا و بەتایبەت کرێکاراندا زیاتر لێک نزیک دەبنەوە. بەڵام لە هەندێ لایەنی ترەوە قەیرانەکە و مانگرتنەکان هێندە گەورەن و ترس لەبەردەوامی هەیە ناکۆکی خستۆتە نێوان دەسەڵات، لەوانە ئادەم رادکین سەرۆکی دەزگای سەربازی بەریتانی دەڵێت ئەم شەڕە شەڕی ئێمە نیە، ئێمە ئەرکی ترمان هەیە وەک هێزی سەربازی و فریای کاری تر ناکەوین.
حکومەتی نوێنەری بۆرژوازی و سەرمایەداران ئەمڕۆ لە میدیاکانەوە رایگەیاندوە کە لەم نزیک سەری ساڵەدا بەهۆی مانگرتنەکانی کرێكارانەوە تەنیا لەلەندەن دوو بلیۆن پاوەند زەرەر دەکرێت، بەڵام ترس لەوەڵامدانەوە بە خواستەکانیان و جێگاوڕێگای چینی کرێکار لەئایندەدا ئامادە نیە موچە زیاد بکات، لەکاتێکدا نرخی هەموو شتێک چەند قات چۆتە سەرەوە.
دەورەیەکی نوێی هاتنەمەیدان و ناڕەزایەتی کرێکاری:
ئەم مانگرتن و ناڕەزایەتیە سەرانسەریەی کرێکاران لەبەریتانیا نیشانەی دەورەیەکی نوێیە لەهاتنەمەیدانی چینی کرێکار بەگشتی، بەتایبەت کە ئۆپۆزیسیۆنی چەپی حزبی لەیبەر بەتەواوی بەرەو راست وەرگەڕاوەو کرێکاران هیچ چاوەڕوانیەکانیان لێی نیە، هەر لەم دەورەی چالاکبوونەوەی یەکێتیە کرێکاری و رابەرەکانیان ژمارەی ئەندامانیان زیادی کردوە و یەکێتیە کرێکاریەکانی بەشە جیاوازەکان نزیکایەتی زیاتریان دەست پێکردووە. ئەم دەورەیە بۆ چینی کرێکاریی بەریتانیا ڕاوەستانە بۆ خواست و داواکانیان چ لەکەرتی تایبەت لەگەڵ سەرمایەدارانی خاوەن کۆمپانیاکان و چ لەکەرتی گشتی لەگەڵ دەوڵەتدا، بۆ چاکردنی رەوشی کار و زیاکردنی موچەدا پیشنیاری خۆیان کردوەو چەندین جەولە دانشتنیان کردوەو لەو شوێنانەی لەکەرتی تایبەتدا کە توانیویانە رێژەی زیادکردنی موچە بەدەست بێنن مانگرتنیان راگرتوە، ئەمە بەمانای ئەوەنیە پشت بکە مانگرتنەکانی کرێکارانی ئێستا. بەڵام لەو شوێنانەی کە تاکو ئێستا لەبەرامبەر پیشنیارەکانی دەوڵەت و سەرمایەداراندا کە بەڕێژەیەکی کەم موچەیان زیادکردوەو شوێنی رەزامەندی کرێکاران نیە وەک مانگرتنەکانی کرێکارانی قیتار و پاسەکان بۆیە کرێکاران رازینەبوون.
هاوکات کرێکاران و یەکێتی و سەندیکاکانیان هیچ باکێکیان بۆ تۆمەت دروستکردن نیە کە دەوڵەت هەوڵی بۆ دەدات، لەبەرئەوەی کرێکاران و یەکێتیەکانیان یەک دەستن و دووەم رێژەی هەژاری و برسێتی و گرانی و سەرماو سۆڵە لەسەر خوارەوەی کۆمەڵگا ڕوو لەسەرەوەیە و سێهەم درۆو بەڵێنی زۆری ئەم دەسەڵات و حکومەتەیان و قەیرانەکەیان زۆر بیستووە باوەڕ بە قسەکانیان ناکەن.
یەکێک لە دروشمەکانی ١٥ی دیسەمبەری پەرستاران ئەوەیە کە پارەی پسوڵەمان بۆ مەدەن موچەکانمان زیاد بکەن.

خاڵێکی گرنگ ئەوەیە کە کرێکارانی بەریتانیا لەم دەورەیەدا بەجیا لەوەی لەگەڵ خواست و داواکانی سەرانسەری کرێکارانی بەریتانیادان، هەروەها لە هەوڵی هاوپشتیدان لەگەڵ کرێکارانی وڵاتانی تردا لەوانە: نامەی هاوپشتی بۆ مانگرتنی کرێکارانی قیتاری فەرەنسا، هاوپشتی لەگەڵ کرێکارانی ئێران و بەدژی سەرکوتی جمهوری ئیسلامی ئێران.
هەربۆیە هاوپشتی و لەپاڵدا وەستانی ئەم مانگرتنە کرێکاریانەی بەریتانیا چ لەناوخۆی بەریتانیا و دەرەوەدا، شتێکی گەورەو گرنگە. بەسەرکەوتن گەیشتنی ئەم مانگرتنە کرێکاریانە و بەدەستهێنانی خواستەکانیان دەتوانێت گورزێکی توند بێت لە حکومەتی پارێزگاران و سەرمایەداران و ئۆپۆزیسیۆن و دەستەکەوتێکی گەورە بێت نەک تەنها بۆ هەموو چینی کرێکار لەبەریتانیا بەڵکو بۆ باشتر کردنی هەلومەرجی ژیانی سەرجەم خەڵکی کەمدەرامەتی کۆمەڵگە لە ئێستا، وە دەرسێکی باش دەبێت بۆ کرێکارانی سەرجەم ئەوروپاش.

١٩/١٢/٢٠٢٢