گفتوگۆ لەگەڵ موزیكژەن مەجید خۆشناو.. هەڤپەیڤین- كامەران حاجی ئەلیاس
Closed
موزیكژەن مەجید خۆشناو: ئامێری كەمان گەورەترین روبەری لە تیپە سیمفونیاكان داگیر كردوە
موزیكژەن مەجید خۆشناو: زۆر گرنگە هونەرمەندو نووسەرو شاعیرو ئەدیب تا لە ژیان مابێت گرنگی پێ بدرێت و ڕێزی لێ بگیرێت
هونەرمەندی موزیكژەن مەجید سەعید خدر ناسراوا بە (مەجید خۆشناو) لە شاری شەقڵاوە لەدایك بووە،لەسەردەمەنێكی زووە وەكو ژنیار خزمەت بەهونەری كوردی كردوە، لە ساڵانی حەفتاكانی سەدەی رابردوو لە ئێزگەو تەلەفزیۆنی كوردی بەشداربووە لە تۆماركردنی چەندین گۆرانی بۆهونەرمەندان (تایەر تۆفیق،تەحسین تەها،فوئاد ئەحمەد …) لەسەردەمی شۆرشی ئەیلول وەكو ژنیار بەشداری لە ئاهەنگەكانی نەورۆز و بۆنە نیشتمانی لە ناوپردان و گەڵاڵەدا كردوە…لە ساڵی 1981 دەبێتە پێشمەرگە وەكو ئەندامی تیپی شەهید كارزان بەشداری بووە لە تۆماركردنی دەیان سروودی شۆڕشگێڕی بۆ بۆ هونەرمەندان (حەمە جەزا،ناسری رەزازی،نەجمەی غوڵامی..) خاوەنی چەندین ئاوازە ،لە هەمان كاتدا مەجید خۆشناو لە بواری نووسینیش خاوەنی چەندین كتێبە لەسەر موزیك.. ئەندامی سەندیكای هونەرمەندانی كوردستان و عێراقە..بەمەبەستی ئاشانا بوون بەكارو چالاكییەكانی بەچەند پرسیارێك بەسەرمان كردوە.
هەڤپەیڤین- كامەران حاجی ئەلیاس
*سەرەتا ئەگەر بكرێت بۆ خوێنەرانمان باس لە چۆنیەتی ئاشانابوونت بە هونەری موزیك بكەیت؟
- سەرەتای ئاشنابوونم بە موزیك و خۆشەویستیم بۆ ئەو هونەرە دەگەڕێتەوە بۆ قۆناغی سەرەتایی لەپۆلی دووی سەرەتایی بووم لە قوتابخانەی ڕزگاری كە مامۆستا” عەبدولواحید مەرجان” یەكەم ئاوازو سروودی بە گوێمان چرپاند. دوای فێری ژەنینی ئامێری كەمان بووم بەئەندامی تیپی موسیقای سەفین لە گەڵ هونەرمەندان” رزگار خۆشناو ڕەنجبەر خۆشناو ” كە ژمارەیەك هونەرمەندی لە خۆ گرتبوو لەوانە رەوانشاد” حەمید سەعید قەساب” كەئەوان دانەری تیپەكەبوون .لە ساڵانی حەفتاكان (ئەوكاتەی قوتابی بووە لە پەیمانگای هونەرە جوانەكان). لەزۆربەی ئاهەنگەكانی بۆنە نەتەوەییەكان بەشداربوون بەتایبەتی ئەو ئاهەنگانەی كەلە ناوپردان و گەڵاڵە ساز دەكران لە دوای بەیانامەی 11ی ئادار بە گڕووتینێكی تر دەستمان بە چالاكی كردوە .دوای ئەوەی لە پەیمانگای هونەرە جوانەكانی بەغدا بەشی موزیك وەرگیرام كاتێ لە پشووەكان دەهاتنەوە لەنیوەی ساڵ و سەڕی ساڵ پشووی هاوین دوای رێكەوتنەكەی ئادار ئێمە بەردەوام بووین لە چالاكی تائێستاش بەردەوامین،بە چەندین قۆناغی هونەری تێپەربووین.
*تا چەند گرنگە ژنیار دەرچووی فێرگەیەكی هونەری بێت؟ - بێگومان گرنگە بۆ هونەرمەند لە هەر بوارێك بێت برەو بەهونەرەكەی بدات، بەڵی بەمەبەستی برەودانە بە توانستەكانمان، دوای بەیانامەی 11ی ئادار لەپەیمانگای هونەرە جوانەكانی بەغدا بەشی موزیك ئامێری چەلۆ(ڤیۆلۆنسێل) وەرگیرام بەشێوەیەكی زانستی گرنگی بەهونەرەكەم دا. زۆری چالاكیەكانم ئەو كاتە لەئێزگەی كوردی بەغدا بوو لە تۆمار كردنی گۆرانیەكانی(تایەر تۆفیق، تەحسین تەها و فوئاد ئەحمەد) جگە لە ئاهەنگەكانی نەورۆزو بۆنە نەتەوەییەكان ساڵی 1975-1976 دوای پێنج ساڵ لە خوێندن توانیم بڕوانامەی دبلۆمم لە بواری موزیك بەدەست بهێنم.
*كامەن ئەو ژەنیارانەی كاریگەریان لە سەرتۆ هەبوو،یاخود سەرسامیت بە ژەنینیان؟ - ئەو سەردەمەی من قوتابی بووم باشترین ژەنیاری كەمان لەناو عەرەب دا(عەبوود عەبدولعال)،بوو كە ژەنیارێكی بەتوانای لوبنان بوو ئەو هونەرمەندە زۆرینەی گۆرانیەكانی ئوم كەلسوم بە كەمانەكەی ئەژەنێ زۆر سەرسامی ژنینی بووم. لەناو كوردیشدا ژەنیاری بەتوانای كەمان زۆر كەمن سەرسامیانم بوون وەكو “دڵشاد سەعید دهۆكی” كەهاوڕێ ی خۆمان بوو لە پەیمانگا ساڵێ دوای ئێمە بوو. هەروەها مامۆستا “ئەنوەر قەرەداغی” نەك من زۆری ئەو قوتابییە كوردانەی ئەو سەردەمە لە ژێر كاریگەری ئەوانەدا بوون.. لەئامێری چەلۆ من سەرسام بووم بە مامۆستاكەم ” حوسێن قەدوری ” هەروەها رەوانشا كەنعان وەسفی كە ئەكتەرێكی دیاری عێراقی بوو. كوڕێكی هەبوو ( قوسەی كەنعان وەسفی) باشترین ژەنیاری ئامێری چەلۆ(ڤیۆلێنسێل)بوو لە گەنجەكان لە تیپی سەمفۆنیای ژەنیاری یەكەم بوو رۆڵی سەرەكی هەبوو لە كۆنسێرتەكانی ئامێری چەلۆ كاریگەری زۆری لەسەر من هەبوو.
- كێن ئەوانەی ئامێری كەمانیان داهێنا بەواتایەكی تر نیشتنیمانی ئامێری كەمان كوێیە؟
- ئامێری كەمان ئامێرێكی ژێدەری رۆژ ئاواییە گەورەترین روبەری لە تیپە سیمفونیاكان داگیر كردوە زۆر جار ژمارەیان لە 30 ئامێری كەمان تێپەڕ دەكات. سەرەتای دۆزینەوەی بەفەرمی دەگەڕێتەوە بۆ ناوەڕاستی سەدەی شانزەهەم ،ئەوكاتە بە دەست دروست دەكرا بەناوبانگترین خێزانی دروستكەری ئەو ئامێرە خێزانی “سترادیڤاری” لە ئەڵمانیاو خێزانی” ئەمانی” بوون لە ئیتاڵیا.بەناوبانگترین دروستكەری لە خێزانی سترادیڤاری(ئەنتۆنیۆ سترادیڤاری)بوو. باشترین كەمان لەسەر دەستی ئەو بلیمەتە ساڵی 1713 دورست دەكرا. باشترین ژەنیاری ئامێری كەمان و داهێنانەكانی لە كۆنسێرتی كەمان(ئەنتۆنیۆ ڤیڤاڵدی) بوو. لەچەرخی باروك دا. بەڵام ئێستا دوای بوونی بە كاری بازرگانی كارگەی تایبەت بەو ئامێرە لە (ئەڵمانیاو ئیتاَلیاو چین و یابان و چیك ) ئەو ئامێرە بەرهەم دێنن.بەڵام هەموو كاتێك كاری دەستی خوازراو ترە.. وەكو كارەشی هەورامان.
- ئاوازی تایبەت بەخۆت هەیە؟
ئەوەی راستی بێت من جگە لە ژەنین ،لە هەمان كاتدا گرنگیم بە نووسین و سروود داوە كەلە شاخ بووم، سروودی (قۆچی قوربانی وڵاتم) هۆنراوەی دكتۆر مارف عومەر گوڵ و وتنی هونەرمەند ی كۆچكردوو “تاهیری خەلیلی” ئاوازی من بوو هەروەها هۆنراوەیەكی شاعیر حەمە سەعید حەسەن ناو نیشانی هۆنراوەكەم لەبیر چووە بەڵام سەرەتاكەی ئەڵێ (چونكە لوتكەی سەرم نەوی نابێ چونكە زامی..هتد) كۆتاییەكەی دەڵێ (چونكە بۆ چەوساوەكا ن ئەنووسن). ئەمەو هۆنراوەیەكی هێمنی شاعیرە كە دەڵێ (ئەی شەهید ئەی نموونەی ئازادی ..نەڕوات خوێنی تۆ بە خۆڕایی ئاوازی شاخی بوون ..) دوای ڕاپەڕین و ئازاد كردنی كوردستان ئەگەر سیدی 2010 چالاكی قوتابخانەكان ببینی زۆری سروودی مناڵان كە هۆنرەو ئاوازی خۆم بوون ،لەوانە (كوردستان، ڕەنگینە، دۆڵ و شاخی بەفرینە، تاڤگەی چەم و ڕووباری بەهەشتی سەر زەمینە، سروودی كەش و هەوای وڵاتەكەم.. هتد). - بەبۆچوونی بەرێزتان ئاستی موزیكی كوردی لەئێستادا لەچ ئاستێك دایە؟
- موزیك زمانێكی جیهانیە ئێمەی كورد وەك میللەتێكی ڕۆژهەڵاتی خاوەن موزیك و مەقامی تایبەت بە خۆمانین میللەتێكی دەوڵەمەند بەگۆرانی فۆلكلۆری رەسەن بۆ نموونە مەقامی ئای ئای و ،خاوكەرو،خورشیدی و،ئەڵا وەیسی و،هیجران و. كورد و،بەیاتی كوردی ..فۆڕمی تایبەتن بەكورد كەهونەرمەندانی رەسەن( عەلی مەردان،تاهیر تۆفیق، حەسەنی جزیری)، هونەرمەندی رەسەن بوون ..لەڕووی گۆرانی ئەو سەردەمە جوانی خۆی هەبوو .ئەو موزیكەی كەئەو كاتە ئەژەنرا لەدڵ و ناخ بوو. بەڵام لەڕووی دابەش كردن كە بە عەرەبی ئەڵێن(التوزیع الالی) ئێستا پێشكەوتووترە واتە گیانی موزیكی ئەو سەردەمە بەچێژتر بوو. ئەو ئاوازانەی ئێستا ئەوترێت هەر هی ئەو سەردەمە زێڕینەن جگە لە هونەرمەند( عەدنان كڕیم و بیژەن كامگار)لەو كاسێتەی گۆرانیەكانی( سەید ئەسغەری كوردستانی) لەگەڵ تیپی ئۆركسترای تاران ،كەزۆر بەجوانی ئەیڵێنەوە . بەداخەوە ئەوانیترزۆر لاسایی كردنەوەیان سەقەتە جێگای داخە ئێستا وەك جاران لەئێزگەی كوردی هەبوو فیلتەری نیە دەنگەكان هەڵسەنگێنن. ئەوی دێت پارەی هەبێت كلیپ دەر ئەكاو گۆرانی ئەڵێ ئاوازی كۆنی رەسەنیش ئەشێوێنن.. لەوانەیە تەكنۆلۆژیاو ڕیتمی خێراو سەردەمی ئێستا ئەو سلبیاتەی هەبێت.
*لە بواری نووسینش بەرێزتان خاوەنی چەند كتێب و لێكۆڵنەوەن ئەكرێت تیشك بخەیتەسەر ئەم بوارەش ؟ - لەڕووی نوسین بەتایبەتی موزیك داخەكەم كەمن ئەوانەی خۆیان لەقەرەی ئەو بابەتە ئەدەن كەمەن من هەوڵەكانی( دكتۆر ئامانج غازی و مامۆستا وریا ئەحمەد و حەمەی حەمە باقی ) بەرز ئەنرخێنم بەرهەم و كتێبی جوانیان هەیە هەتا ئەو نووسینانەی كاك (فەرهەنگ غەفوور، هەنگاو ئەنوەر شێخانی،مامۆستا ئەنوەر قەرەداغی) لەگەڵ ئەوهونەرمەندانەی كەلە گۆڤاری چلاواز ئەیان نووسی جێ پەنجەیان دیارە.. هەوڵەكانی منیش تا ئێستا چوار كتێبم بەچاب گەیاندوون لەوانە (سەر بردەوە ڕووداوی مێژوویی لە لاوكەكانی كاوێس ئاغا)، كەتا ئێستا چەندان كۆڕو سمینارم لەسەر كردوە لاوكەكانی كاوێس ئاغا رەسەن و مێژوویین هەروەها كتێبەكەی ( بیتهۆڤن) 400 چوار سەد لاپەڕەیە لەنووسینی دكتۆر حوسێن فەوزی كەبە ڕەگەز میسریە لە عەرەبی وەرم گێڕاوە بۆ سەر زمانی كوردی.كتێبی (پەلكە زێڕینە) تایبەتە بەژیانی چل هونەرمەندو گۆرانی بێژ و موزیسیان بۆ نموونە لەموزیسیانەكان موشتەبای میرزادە تێدایە. چوارەم كتێبم (دە ئاوازی جیهانی یە) نووسینی دكتۆرە سورەیامەلحەس ئەوەش وەرگێڕانە بۆسەر زمانی كوردی ..شوكر ئێستا سێ كتێبی ترم ئامادەن بۆ چاب لەوانە (جیهانی موزیك) نووسینی (زین النصار) (لە ئاوێزانی هونەری موزیك ) كە 17 بابەتی موزیك لە خۆ دەگرێت وەك فۆڕمی جیهانی كۆنشێرتۆو ،سیمفۆنیاو .چەمبەر موزیك (موزیكی كۆشك)كەسەردانی هایدن و مۆزارت و بیتهۆڤن بۆ شازادەو میرەكان ئەنووسرا، بەڵام و لە كۆشكی شازادەكان نمایش دەكرا. هەروەها بابەتی خۆماڵیش لە خۆ دەگرێت وەك لاوك و حەیران بەنموونە. لەدەرەوەی موزیك كتێبێكم هەیە لەسەر زاناو داهێنەران بەنموونە (ئەدیسۆنی) تێدایە كە داهێنەری كارەبایە.
- لەم رۆژانە لەلایەن پارێزگاری هەولێر مەراسیمێكی رێزلێنانت بۆ ساز كرا تاچەند گرنگە هونەرمەند تا لە ژیان دایە رێزی لێبگریت؟
- زۆر گرنگە هونەرمەندو نووسەرو شاعیرو ئەدیب تا لە ژیان مابێت گرنگی پێ بدرێت و ڕێزی لێ بگیرێت . من سوپاسی برای هونەرمەند( وشیار مەرجان) ئەكەم وەك بەڕێوەبەری چالاكی قوتابخانەكان .هەروەها مامۆستاو هونەرمەند( فەرهەنگ غەفوو)ر كەهاریكار بوون بۆسازدانی ئەو ڕێورەسمە، بەئامادەبوونی ،جەنابی پارێزگار كاك ئومێد خۆشناو،دكتۆر عەلی رەشید سەرۆكی ئەنجوومەنی پارێزگاو ،كاك عەبدولڕەحمان فەرهادی سەرۆكی یەكیەتی نووسەران و سوپاس بۆ هەموو ئەوانەی قەلغان ومیدالیاو گوڵیان بۆ هێنام لەوانە، برای هونەرمەند (هیواسوعاد ) سەرۆكی سەندیكای هونەرمەندان .سوپاس بۆ كاك حەمزە ئامادەكارو پێشكەشكاری كەناڵی قەڵات هەروەها كەناڵی گەلی كوردستان سوپاس بۆ هەردوو بێژەری بەتوانا( دڵسۆز خان و ژیار خان)،سوپاس بۆ ئامادەبوونی هەموو ئەو نووسەرو رۆشنبیرو هونەرمەندو جەماوەرە جوانانە مایەی شانازی بوو. سوپاس بۆ ئێوەش .
