تورکیا و بێ دەنگی ئەوروپا.. شورش عزیز سورمێ

دەستگیرکردنی ئەکرێم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ و هێمای بەهارێکی دیموکراسی لە وڵاتێکدا کە تادێت لەلایەن گاگێکی تاکڕەوییەوە چەوساوەتەوە، نوێنەرایەتی لاپەڕەیەکی نائارامکەر دەکات لە مێژووی ئەم دواییەی تورکیادا. لە کاتێکدا سێبەری سەرکوتکردن بەسەر وڵاتێکدا دەسوڕێتەوە کە لە ئێستاوە بەهۆی دە ساڵێک لە پەرەسەندنی لێبوردەییەکانەوە ماندوو بووە، وێنەی سەدان ئەفسەری پۆلیس کە دەوروبەری شوێنی نیشتەجێبوونی سەرۆکی شارەوانی توانیویانە، وەک لە ئاوێنەدا، ئەو شکاوییە کۆمەڵایەتی و سیاسییە قووڵە بگرن کە ئەم دەستگیرکردنە ئاشکرای دەکات. ئیمامئۆغڵو، کە لە ساڵی ٢٠١٩ دەستبەکاربووە، نەک تەنها نوێنەرایەتی خەبات دژی دەسەڵاتی چەسپاو بەڵکوو هیوای ملیۆنان تورکی بێزار لە حوکمڕانییەکی ئارەزوومەندانە و ستەمکارانە. ناوبراو لە پەیامە ڤیدیۆییەکەیدا وتی: ئەمە ستەمکارییە، تیشکی خستە سەر ئازایەتی خۆی لە بەرامبەر ئەو هێزانەی خراپەکاریدا کە بە وتەی خۆی دامەزراوەکانی دەوڵەت بەکاردەهێنن بۆ چەقاندنی ئیرادەی گەل. ئیرادەی ئەو بۆ وازنەهێنان، تەنانەت لە بەرامبەر دڕندەیی سەرکوتی سیستماتیکیشدا، وەک بانگەوازێک بۆ بەرخۆدان بۆ هەموو ئەوانەی بەدوای داهاتوویەکی باشتردا دەگەڕێن بۆ تورکیا دەنگ دەداتەوە. چوارچێوەی ئەم گرتنە گۆشەگیر نییە. بەشێکە لە ستراتیژێکی فراوانتر، کە تەواوی نەوەیەکی نەیاران دەکاتە ئامانج، لەوانە ڕۆژنامەنووسان و خاوەنکارەکان، بە تۆمەتەکانی لە گەندەڵیەوە تا تیرۆر. زۆرجار لە پشت ئەم ناوە قورسانەدا یارییەکی دەسەڵات هەیە کە ئامانجی بێدەنگکردنی هەر ناڕەزایەتییەک و پاراستنی کۆنترۆڵی توند بەسەر گێڕانەوەی گشتیدایە. بڕیاری ئەم دواییەی پارێزگای ئیستەنبوڵ بۆ قەدەغەکردنی هەموو خۆپیشاندانە سیاسییەکان بۆ چەند ڕۆژێک، هێمای کەشوهەوای ترس و سەرکوتکردنە: پەیامێکی ڕوون کە ناڕەزایەتی تەحەمول ناکرێ. کاردانەوەکانی ئۆپۆزسیۆن کە بە ئاشکرا باس لە “کودەتا” دەکات دژی داهاتووی دیموکراسی تورکیا، نابێت بە کەم سەیر بکرێت. لەگەڵ ئەوەی کە ئیمامئۆغڵو وەک نەیارێکی ئەگەری ڕەجەب تەیب ئەردۆغان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووی سەرۆکایەتی لە ساڵی ٢٠٢٨دا دەبینرێت، دەستگیرکردنی ئەو تایبەتمەندی ئۆپەراسیۆنی ڕاگرتن وەردەگرێت: نەک تەنها دژی ئەو، بەڵکو دژی هەموو ئەو کەسانەی خەون بە بەدیلێکەوە بۆ ڕژێمی ئێستا دەبینن. سێشەممەی ڕابردوو، بەیاننامەیەکی تونسێر باکرهان، سەرۆکی پارتی دیموکراتی لایەنگری کورد، جەختی لەوە کردەوە کە دەستگیرکردنەکە “هێرشە بۆ سەر دیموکراسی و ئیرادەی گەل”، بە ڕوونی هەستی بەپەلەیی ئەو کەسانەی کە دژایەتی ئەم دەسەڵاتە ستەمکارە دەکەن، هەستی پێدەکەن. لە کاتێکدا تورکیا بەرەو توندکردنەوەی زیاتری گاگەکە دەڕوات، پێدەچێت داهاتووی دیموکراسییەکی گەشەسەندوو خەریکە دەخلیسکێت. لەم سیناریۆ تاریکەدا فیگەری ئەکرێم ئیمامئۆغڵو وەک چرایەک بۆ زۆر کەس دەدرەوشێتەوە و ئارەزووی ئازادی و دادپەروەری بەرجەستە دەکات. چیرۆکەکەی نەک هەر چیرۆکی سەرۆک شارەوانییەکی دەستگیرکراو بێت، بەڵکو هێمای کۆمەڵگەیەک بێت کە ڕەتیدەکاتەوە بێدەنگ بێت و ملکەچ بێت. جەوهەرییە کە جیهان ڕووناکی دەنگی خۆی نەکوژێنێتەوە، بەڵکو گەورەتری بکات، بۆ ئەوەی تورکیا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بیربخاتەوە کە ئازادی نەک ستەمکاری، دەبێت ئەو پەیوەندییە بێت کە هەموو نەتەوەیەکی پێشکەوتنخواز یەکدەخات. لەم ساتەوەختە چارەنووسسازەدا، زۆر گرنگە نەک تەنها بۆ ئەو پارچەی دەلێێ ئازادکردنی ئیمامئۆغڵو، بەڵکو بۆ بەرگریکردن لە بەها دیموکراسیەکانیش کە ئەگەر نەپارێزرێن، مەترسی کەوتنە ناو لەبیرچوونەوەیان لەسەرە، کۆبکرێنەوە. خەبات بۆ دیموکراسی بەردەوامە و داهاتووی تورکیا پەیوەستە بەوەی کە هەریەکێک لە ئێمە دەنگی خۆمان بەرز بکەینەوە لە دژی نادادپەروەری.

شورش عزیز سورمێ

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.