کارل ڕۆجەرز، تیۆر و دیدگاکانی.. جوتیار

پێشەکی..

کارڵ ڕۆجەرز کێیە:
کارل ڕۆجەرز (١٩٠٢-١٩٨٧) دەروونناسێکی گرنگ و چارەسەرکاری دەروونی ئەمریکی بوو. ئەو بە یەکێک لە دامەزرێنەرانی (دەروونناسی مرۆیی) هیومانیستی دادەنرێت، کە بە “هێزی سێیەم” لە دەروونناسیدا ناسراوە. ڕۆجەرز لە شاری ئۆک پارک لە ویلایەتی ئیلینۆیس لەدایکبووە و بۆ یەکەمجار پێش ئەوەی ڕوو لە دەروونناسی بکات، کشتوکاڵی خوێندووە. ئەو چارەسەری (کەسی- سەنتەر) بۆ نەخۆشەکانی پەرەپێدا، کە تیایدا گرنگی بە پەیوەندیی پێزانین و هاوسۆزی نێوان چارەسەرکەرو کەسی نەخۆش دەدرێت. کارەکانی جەختیان لەسەر گرنگی خۆوەدیهێنان و گەشەکردنی کەسی کردەوە. تیۆرییەکانی ڕۆجەرز کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر چارەسەری دە روونی و پێداگۆگی(پەروەردە) و ئامۆژگاری هەبووە. هەروەها مامۆستای زانکۆی شیکاگۆ و زانکۆی ویسکۆنسێن بووە.
کارل ڕۆجەرز یەکێک بوو لە دەروونناسە کاریگەرەکانی سەدەی بیستەم و پێشەنگێکی دەروونناسی مرۆڤدۆستی بوو. کارەکانی لە بنەڕەتدا شێوازی تێگەیشتنمانی لە ڕەفتاری مرۆڤ و تەندروستی دەروونی گۆڕیوە. لەم بابەتەدا بەدواداچوون بۆهەندێک لە چەمکە سەرەکییەکانی تیۆرییەکانی دەکەین بە شێوەیەکی کورت و تیشک دەخەینە سەر گرنگییەکانیان بۆ دەروونناسی مۆدێرن.

چارەسەری کەسی- سەنتەر
ڕۆجەرز بە پەرەپێدانی چارەسەری (کەسی – سەنتەر) ناسراوە، کە بە چارەسەری کەسی- سەنتەر بۆ نەخۆشەکان ناسراوە. ئەم شێوازە چارەسەرییە بۆ نەخۆشەکانی لە ناوەندی پرۆسەی چارەسەرکردندا دادەنێت. بە پێچەوانەی ئەو ڕێبازە باوانەی کە چارەسەرکەر وەک شارەزایەک مامەڵە دەکات، چارەسەری (کەسی سەنتەر)ی نەخۆش وەک شارەزا لە ژیانی خۆیدا دەبینێت.

بنەما سەرەکییەکانی چارەسەری کەسی – سەنتەر
قەدرپێدانی ئەرێنی بێ مەرج: چارەسەرکەر بەبێ حوکمدان یان مەرجەکان نەخۆشەکە قبوڵدەکات. ئەم قبوڵکردنە ژینگەیەکی تەندروست بنیاد دەنێت کە تێیدا کەسی نەخۆش بتوانێت بە ئازادی خۆی دەرببڕێت و قسە لەسەر گرفتەکانی خۆی بکات.
هاوسۆزی: چارەسەرکەر هەوڵدەدات بە قووڵی لە هەست و دیدگای کەسەکە تێبگات. ئەم هەڵوێستە هاوسۆزییە متمانە و کراوەیی لە پرۆسەی چارەسەرکردندا بەرەوپێش دەبات.
یەکدەنگی / ڕەسەنایەتی : ڕەسەنایەتی لەلایەن چارەسەرکەرەوە زۆر گرنگە. چارەسەرکەری هاوسەنگ لە کارلێکەکانی لەگەڵ نەخۆشەکانی ڕاستگۆ و شەفافە.

چەمکی خود و خۆبەدیهێنان
توخمێکی سێنتراڵی تیۆری ڕۆجەرز چەمکی خودە. ئەو پێیوابوو کە هەموو مرۆڤێک پێویستییەکی زگماکی هەیە بۆ خۆڕاستکردنەوە، ئارەزووی گەیشتن بە توانا تەواوەکانی. چەمکی خود پێکدێت لە خودی ڕاستەقینە (چۆن لە ڕاستیدا خۆمان دەبینین) و خودی ئایدیاڵ (پێمان خۆشە چۆن بین). ناتەبایی نێوان ئەم دووانە دەتوانێت ببێتە هۆی ناڕازیبوون و کێشەی دەروونی.

گرنگی ئەزموونەکان
ڕۆجەرز جەختی لە گرنگی ئەزموونە کەسییەکان کردەوە لە پرۆسەی گەشەکردنی تاکدا. ئەو ئاماژەی بەوەدا کە مرۆڤەکان دەتوانن لە ڕێگەی ئەزموونە ڕاستەوخۆکانەوە فێربن و گەشە بکەن کاتێک لە ژینگەیەکی پشتیوانیکەردان و هەلیان بۆ دەرەخسێندرێت.
کاریگەری لەسەر پەروەردە و بوارەکانی تر
جگە لە چارەسەری دەروونی، کارەکانی ڕۆجەرز کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر بوارەکانی دیکەی وەک پەروەردە و چارەسەرکردنی ناکۆکی هەبووە. لە بواری پەروەردەدا داکۆکی لە ژینگەیەکی (فێرکردنی – سەنتەر) کرد کە تێیدا خوێندکاران چالاکانە بەشداری پرۆسەی فێربوونیان بکەن.

ڕەخنە لە تیۆرییەکانی ڕۆجەرز
هەرچەندە ڕێبازەکانی ڕۆجەرز تاڕادەیەکی زۆر بە شێوەیەکی ئەرێنی وەرگیراون، بەڵام هەندێک خاڵی ڕەخنەیش هەن لەسەر بۆچونەکانی. هەندێک لە ڕەخنەگران دەڵێن کە شێوازەکانی زۆر بێ پێکهاتەن یان بە شێوەیەکی گونجاو چارەسەری نەخۆشییە دەروونییە قورسەکان ناکەن.

ئەنجامگیری
کارل ڕۆجەرز کاریگەرییەکی درێژخایەنی بەجێهێشتووە بە ڕێبازە مرۆڤدۆستانەکەی لە دەروونناسیدا. جەختکردنەوەکانی لەسەر هاوسۆزی و قبوڵکردن و ڕەسەنایەتی نەک هەر شۆڕشێکی لە پراکتیکی چارەسەری دەروونیدا کرد بەڵکو تێگەیشتنمانی فراوانتر کرد کە مرۆڤبوون لە پەیوەست بە بەرخوردکردن لەگەڵ کەسی نەخۆش یان چارەسەروەگرمانای چییە.
تیۆر و دیدگاکانی کارل ڕۆجەرز کاریگەرییەکی درێژخایەنیان لەسەر دەروونناسی وپەروەردەو دیسیپلینەکانی پەیوەندیدار هەبووە. چارەسەری سەنتەری – کەس، پچڕانێکی ڕیشەیی بوو لەگەڵ ڕێبازە باوەکانی ئەوکاتە و زۆرجار تاکڕەوانەی شیکاری دەروونی و ڕەفتارگەرایی. بەڵکو ڕۆجەرز سەرنجی لەسەر تاک و ئەزموونەکانی و بەدواداچوونی گەشەکردنی کەسی بوو. ئەو بڕوای تەواوی بەو شتە هەبوو کە هەموو کەسێک توانای چاکبوونەوە و پەرەپێدانی خۆی هەیە، بە مەرجێک ژینگەیەکی پشتیوان و پێزان بدۆزێتەوە.
جەختکردنەوەی ڕۆجەرز لەسەر هاوسۆزی، ڕەچاوکردنی ئەرێنی بێ مەرج و یەکگرتوویی نەک هەر شۆڕشێکی لە پەیوەندییە چارەسەرییەکاندا کرد بەڵکو تێگەیشتنمان لە پەیوەندییە نێوان کەسییەکان بە گشتی قووڵتر کردەوە. ئەم بنەمایانە ئێستا تەنها لە چارەسەری دەروونیدا ستاندارد نین، بەڵکو لە بواری پەروەردە و کاری کۆمەڵایەتی و ڕاوێژکاری و تەنانەت بەڕێوەبردنیشدا بەکاردەهێنرێن. ئەو بیرۆکەیەی کە( مرۆڤەکان کاتێک هەست بە قبوڵکردن و تێگەیشتن دەکەن، باشترین فێربوون و گەشەکردنە)، بووەتە بنەمایەکی ڕێنماییکەری چەمکە پەروەردەیی و سەرکردایەتییە مۆدێرنەکان.
بەشدارییەکی گرنگی دیکەی ڕۆجەرز چەمکی خۆڕاستکردنەوەیەتی. لە سەردەمێکدا کە زۆرجار تەندروستی دەروونی لە نەبوونی نەخۆشیدا کورت دەکرایەوە، جەختی لەسەر توانای هەر تاکێک دەکردەوە بۆ پەرەپێدانی خودێکی ڕەسەن. ئەم بەدواداچوونە بۆ ڕەسەنایەتی و گەشەپێدانی کەسی ئەمڕۆ لە جاران زیاتر پەیوەندیدارە، بە تایبەت لە ژێر ڕۆشنایی تەحەددای کۆمەڵایەتی وەک فشار بۆ ئەنجامدان، پرسەکانی ئایدینتیتێت و گۆشەگیری کۆمەڵایەتی.
بێگومان دەبێت سنوورداربوونی ڕێبازەکانیشی لەبەرچاو بگیرێت. ڕەخنەگران ناوبەناو گلەیی لە نەبوونی پێکهاتەی شێوازەکانی یان کاریگەری سنووردارکردنەکانی دەکەن لە ڕەوشی تێکچوونی دەروونی تونددا. سەرەڕای ئەوەش، هێشتا جێگەی مشتومڕ نییە. ڕۆجەرز بە ڕێبازە مرۆڤدۆستەکەی دەستی بە گۆڕینی پارادایم کرد. ئەو نیشانی داوە کە گۆڕانکاری ڕاستەقینە لە پەیوەندییەکی ڕێزدارەوە سەرچاوە دەگرێت، پەیوەندییەک کە تێیدا مرۆڤەکان هەست بە پارێزراوی دەکەن بۆ دەربڕینی هەستی ڕاستەقینەی خۆیان.
لە کۆتاییدا، میراتی کارل ڕۆجەرز بەردەوامە لە هەموو دانیشتنێکی چارەسەرییدا، لە هەموو گفتوگۆیەکی هاوسۆزیدا، و لە هەر شوێنێکدا خەڵک بە کراوەیی و پێزانینەوە یەکتر ببینن. دیدگای ئەو بۆ دەروونناسییەکی مرۆییتر ئەوەمان بیردەخاتەوە کە چاکبوونەوە و گەشەکردن هەمیشە لەو شوێنە دەست پێدەکات کە ڕاستگۆیی خۆمان و ئەوانی دیکە بەیەکەوە گرێمان دەدات.

جوتیار

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.