زەوی سەخت و ئاسمانی دوور.. حه يدەر عەبدولڕەحمان
فیلمی (زەوی سەخت و ئاسمانی دوور) ی دەرهێنەر هەوراز محەمەد ) م لە سینەمای هەولێر بینی .
فیلمەکە دوای نمایشکردنی لە سلێمانی، دەنگۆیەکی زۆری بەدوای خۆیدا هێناو پروپاگەندەیەکی زۆری لە سۆشیال میدیاوە بۆ کرا.
بۆیە زۆر بەتاسەی بینینی بووم.
فیلمەکە چیرۆکێکی سەرنج ڕاکێشی هەیە، باس لە پیاوێک بەناو هاڕون دەکات، کە لەدەرەنجامی کۆمەڵێ کارەسات، و تاوان ، دەکەوێتە گۆشەیەکی تەسکی تەنیایی و دووچاری کۆمەڵێ نەخۆشی کوشندەی دەروونی دەبێتەوە، ، بە بەردەوامی خەونی ترسناک دەبینێ. ئارامی لێ هەڵدەگیرێ.
سەرەتا پێشنیاری ئەوەی بۆ دەکەن ، گوێ لەمۆسیقا بگرێ و هاوڕێکەی دەیباتە کۆڕی تەمبوور ژەنانی یارسان و گوێ لە موزیک دەگرێ، بەڵام، مۆسیقا نابێتە چارەسەری کێشە دەروونییەکانی ئەو.
ئیدی بەدرێژایی فیلمەکە بەدوای چارەسەری دا دەگەڕێ،
پێشنیاری ئەوەی بۆ دەکەن ، بچێتە لای پیرەژنێک بەناو مریەم لە کوێستانێ، بۆ ئەوەی خوێنە پیسەکەی دەستی بە خاڵ کۆڵین بگۆڕێ و دەستی تاوانکاری پاک بێتەوە ، لەو کاتەدا هاڕون تەواوی نهێنی و سەربوردەی ژیانی خۆی بۆ مریەم خان دەگێڕێتەوە ، لەکۆتاییدا دەردەکەوێ کە ئەو هاڕوونە نەخۆشە زۆر بێ ڕەحمانە کوڕە ئاشق و تاقانەکەی، مریەمی بەناو ( ئازاد) ی کوشتووەو لە دەشتێکی بەفران بار لەژێر کۆمەڵێ بەردو دار دا تەرمەکەی شاردۆتەوە.
دواتر کە تاوانەکە ئاشکرا دەبێت، مریەمی دایک و هاڕوونی تاوانبار دەچنە شوێنی گۆڕەکەو تەرمەکە دەگەڕێننەوە ئاوایی،
کە شیرینی دەزگیرانی ئازاد تەرمە گەڕاوەکە دەبینێ، بەدەم هەلهەلە لێدانەوە جلی بووکینی دەپۆشێ وئەو ئاواتەی خۆی بەدی دێنێ، زەماوەندی خۆی لەبەردەم تەرمی دەزگیرانە شەهیدەکەی دەگێڕێ، کە لە شەڕێکی براکوژیدا شەهید دەبێ.
پاش هەموو ئەو کارەساتە سیناریۆ نووس سپرایزێک بۆ بینەر دروست دەکات و لە بری نزا کردن لەخوا بۆ تۆڵە لێ سەندنەوە، لە دوا ساتدا دەگەڕێتەوە لای هاڕونی بکوژی کوڕە تاانەکەی ئەوپەڕی میهرەبانی دەنوێنێ و دەست دەکات بە تەواو کردنی نەخشانی خاڵ بۆ هاڕوون ، بە نموونەیەکی جوانی لێبوردەیی، ببە،هاڕوون دەڵێ : دوعا دەکەم خوا لە سزای تاوانەکانت بە دوورت بگرێ، بەقەد دووری ئەرزو ئاسمان
بەم هەڵوێستە ، ئەم دایکە دڵ گەورەیە ،نموونەیەکی هەرە جوان لە لێبوردەیی نیشان دەدات
فیلمەکە لە ناوەرۆکدا فیلمێکی فەلسەفی، سایکۆلۆژیە، دەیەوێ بڵێت ئەو مرۆڤانەی لە ڕەچەڵەکدا ویژدان پاکن و زەمەن ڕوو بە ڕووی گوناهو تاوانیان دەکاتەوە،، هەرگیز ویژدانیان ئارام نابێتەوە، شتێ نیە پاکیان بکاتەوە، مەگەر تەنیا وەک مریەم گوتەنی خودا ڕەحمیان پئ بکاو لە سزاکانی خۆی بەدووریان بگرێ.
دەرهێنەر بۆ گەیاندنی پەیامەکەی خۆی چەند فۆرمێکی جیا جیا بەکار دێنێ، هەندێ جار ئەو فۆرمانە لەچوارچیوە واقیعیەکەی دەر دەچن، بۆ ئەمڕۆی ئێمە، وەک ئەفسانەیان لێ دێ، بەڵام ڕەنگە ئەفسانە نەبن و لە مێژوویەکی کۆنی کوردی وەک سەردەمی مزۆبۆتامیا بوونیان هەبوو بێت، وەک دیمەنی چارەسەرکردنی نەخۆشی دەروونی ، یا چارەسەر کردنی نەمانی دەنگ و چالاکی مرۆڤ، لە ڕێگەی چاڵ هەڵکەندن و کوتانی جەستە.. وەک دیمەنی چاکردنەوەی دەنگی ئەو گۆرانی بێژەی لەژێر ئەشکەنجەو ئازار دەنگی نەمابوو، کەچی پیرە ژنەکە دەنگ و جەستەی دەگەڕێنێتەوە حاڵەتی ئاسایی خۆی.
هەندێ لەو ڕووداوانە ئەگەر وەک کولتوورو کەلەبووریش جاران لە بواری نوژداریدا بەکار هاتبن. ئەوە بەکارهێنانیان لەو سەردەمەدا ناوازە دەردەچێت.
تەنانەت لە ڕووی چارەسەرکردنی نەخۆشی دەروونیش، هەرگیز مۆسیقا لە کۆمەڵگای کوردی دا ، لەسەردەمی کۆن و نوێ دا وەک چارەسەری نەخۆشی بەکار نەهاتووە، وەک لە دیمەنی سەردانی هاڕوونی تاوانبار بۆ کۆڕی تەمبوور ژەنانی یارسان، بەڵام ئەم چارەسەرییە لەکۆمەڵگا ئەوروپیەکان کارێکی ئاسایی بووە.
دەرهێنەر ئامانجە سەرەکیەکەی تەنیا ئەوەندەیە کە بەشێک لە فیلمەکەی بۆ دەرخستنی لایەنی کولتووری چەشنی فۆرمێکی دیکۆمێنتاری لە فیلمەکەدا بەرجەستە بکات، لەو ڕێگەیەوە، بینەر ئاشنا بەو تیپە تەبوور ژەنانەی یارسان بکات لە ئێران و چەند لەچالاکییە کولتووری و فۆلکلۆریەکانیان نمایش بکات، بەمەش کەمێک لە ئەتمۆسفیرو کەش و هەوای هێڵی سەرەکی دراماکە دوور کەوتۆتەوەو بینەری بردۆتە عالەمێکی تر.
ئاراستەیەکی دیکەی فیلمەکە..ڕەهەندی خۆشەویستی یە، کە دوای هەردوو ڕەهەندی سایکۆلۆژی و کەلەپوورو فۆلکلۆر بە ڕەهەندی سێیەم دێت.
دەرهێنەر ڕووداوەکانی ئەو ڕەهەندەی خستۆتە سەر سنووری عیراق و ئێران ،لەوێ دوو ئامانج پێکەوە دەپێکێنێ:
لە یەکەمدا ژیانی پڕ لە کوڵەمەرگی کۆڵبەرەکان نیشان دەدات لەناو بەفرو ناوچە شاخاویەکان کەچۆن ژیان بەڕێ دەکەن بۆ نان پەیدا کردن.
دووهەمیان ژیانی ڕەوەندەکان کە هەمیشە بەدوای ژینگەیەکدا دەگەڕێن ژیانیان تێدا بگوزەری، دەرهێنەر ڕەهەندی خۆشەویستی لە نێوان کچێکی ڕەوەند کە چاخانەیەک دروست دەکات و دەیکات بە وێستگەیەک بۆ حەسانەوەی کۆڵبەرەکان.
دەرهێنەرئەو کچە ڕەوەندەو ( ئازاد) ی کوێستانی دەکات بە ئاشقی یەکتر.
دواتر لەو ئەشقە گەورەیە تراژییایەک دروست دەکات، کە کەمتر نەبێت لە تراژیدیای مەم و زین و شیرین و فەرهاد.
پێگەی سینەمای ئێرانی لەهەموو جیهاندا پێگەیەكی دیارو بەرچاوەو ئێستا ڕكابەری لەگەڵ زلهێزترین بەرهەم هێنەرانی سینەما دەكات لەجیهاندا.
ڕاستە كە ئەمریكاو ئەوروپا خاوەنی تەكنەلۆژیایەكی پێشكەوتوون لەسینەمادا، بەڵام ناتوانن وەك ئێران ئەو ڕۆڵە بونیاتنەرە ببینن كە پێویستە بۆ خزمەتی مرۆڤایەتی، لە ڕووی ئایدۆلۆژیا، پەروەردە، كۆمەڵایەتی،كولتوور ..
كورد لەئێراندا بۆتە پارچەیەك لەواقیعی سینەمادا، ئەو پێشكەوتنەی بەر ئێران دەكەوێت، هەمان پێشكەوتن كوردەكانیش دەگرێتەوە، چونكە ئەوانیش بەشدارن لەو پێشكەوتنە، بەڵام كۆمەڵێ هەلو مەرجی سیاسی ، ئابووری، وایان كردووە كوردەكان مخابن نەتوانن وێڕای ئەو هەموو دەسەڵاتە زۆرەی لە هونەری سینەمادا هەیانە ، وەك پێویست ببن بەخاوەنی سینەمایەكی تایبەت بەخۆیان بەناوی سینەمای كوردی، بەڵكو زۆرینەی بەرهەمەكانیان فارسین، بە دەگمەن نەبێت .
تێكەڵ بوونی كوردەكان لەگەڵ هەژموونی سینەمای ئێرانی، هەمیشە ڕێگا خۆشكەر بووە بۆ سوود وەرگرتن لەو هەژموونە زەبەللاحەی ئێرانیەكان هەیانە، لە بارەی سینەماو ڕەهەندەكانی سینەما، بەتایبەت لە ڕووی پیشەگەری سینەماو دروست بوونی كادیری سینەمایی پێشكەوتوو، لە بواری نووسینی سیناریۆ، دەرهێنان، كامیرەمانی، ڕووناكی، موزیك، نواندن و تێكڕای ڕەهەندە هونەریەكانی تر.
ئەو هونەرەی كوردەكان لەگەڵ سینەمای ئێرانی فێری دەبن، لەئەنجامدا بۆ خزمەتی سینەمای ئێرانی تەوزیف دەكرێن.
ئەوەتا كوردەكان لەچەندین فیستیڤاڵی جیهانیدا خەڵاتی گەورە وەر دەگرن، بەڵام بەناوی هونەرمەندی كورد نا، بەناوی سینەمای ئێرانی.
بۆیە كوردەكان لەهەر كوێیەك كار بكەن وەك دەرهێنەر، سیناریست، ئەكتەر، وێنەگر، یا هەر ڕەهەندێكی تر، بە شێوەیەكی سروشتی هەمان مۆرك و ستایل و فۆرمی سینەمای ئێرانیان هەگرتووە و لێیان جیا نابێتەوە،
ئەوان دەتوانن بابەتی كوردی، ئەتمۆسفیری كوردی، كولتووری كوردی بۆ سینەمای كوردی تەوزیف بكەن، بەڵام بە هونەرو توانست و كارامەیی ئێرانی .
بۆیە زۆر لەو فیلمانەی دەرهێنەرانی كورد لە كوردستانی باشووردا بە هاوكاری ستافی هونەری ئێرانی بەرهەمی دێنن، مۆركی ستایلی فیلمی ئێرانیان پێوە دیارە .
بەرهەم هێنەرانی فیلم لە كوردستاندا، لەئەنجامی ئەو قەیرانەی لەبواری كادیری خاوەن ئەزموون لەبواری پیشەسازی سینەمادا ڕوو بەڕوویان دەبێتەوە، پەنا دەبەنە بەر كادیرە ئێرانیەكان ، بە تایبەت لەوێنەگرتن ، دەنگ , موزیك ، مۆنتاژ و هەموو ئەو كارە ڕەگەزیانەی لە پرۆسەی دروست كردنی فیلمسازی دا گرنگن .
بۆیە ئێستا زۆرێك لەو دراماو فیلمانەی لەكوردستاندا ناوی لێ دەندرێت درامای كوردی، یا سینەمای كوردی، لەكۆمپانیای بازرگانی بە قۆنتەرات دەگیرین، بۆ دروست كردنی دراما، یا فیلم، تەنیا ئەو بەرهەمانە لەسەر كورد هەژمار دەكرێن، كە بەهەموو دەست كورتی و نەداری خۆیانەوە بەكادیری كورد بەرهەم دەهێندرێن
ئەوڕۆ كوردستان پرسی سینەما وەك پرسێكی بازرگانی دەبینێ، ئێستا وەك جاران بەرهەمهێنانی دراماو فیلم چەق بەستوو نیە بەیارمەتی وەزارەت و حكومەت، بەڵكو گەیشتۆتە ئاستێك كەسانی پارەدار فیلم بەرهەم دێنن، ئەو بەرهەم هێنەرانە پرسی نیشتمانی و نەتەوەیی بەگرنگتر نازانن لە پرسی بازرگانی، بۆ قازانجی خۆیان بەدوای باشرین ئەو فاكتەرانە دا دەگڕێن، كە باشترین داهات بە دەست دێنێ، لەوانەش بەشداری پێكردنی ئەكتەرە كوردەكانی ئێران ، كە لە ئاستێكی بەرزی ناوداریەتین لە سینەماداو خاوەنی چەندین خەڵاتی گرانبەهان .
بەمە هەم دەتوانین بۆشاییەكی گەورە لە بواری گرفتی ئەكتەری سینەمایی خاوەن ئەزموون پڕ كەنەوە، هەم بە بەشداری ئەو ئەكتەرانە ئاستی فیلمەكان بەرز دەكەنەوە لە بازاڕدا.
گرنگتر لەوە ئەوەیە زۆر جاران سینەما دەبێتە خاڵی بە یەك گەیشتنی ئەكتەرەكان لە دەوری فیلمێكدا، كە هەر ئەكتەرەو لە پارچەیەكی كوردستاندا بێت ، بەئامانجی دروست كردنی داهێنانێكی هاوبەشی سینەمایەكی یەكگرتوو لە ژێر شوناسێكی كوردستانی .
بەڵام وێڕای ئەو چەند خاڵە ئەرێنیەی كارە هاوبەشەكان لە گەڵ ستافە ئێرانیەكان و بەشداری پێكردنی ئەكتەرە كوردە خاوەن ئەزموونەكان ، ئەم حالەتە دەبێتە كێشە بۆ دراماو سینەمای كوردی,
كێشەكە لەوەدا خۆی دەنوێنێ كە ئەم پرۆسەیەی پشت بەستن بە ستافی ئێرانی دەبێتە تەقلیدێكی گشتی و دیاردەیەكی خەتەرناك بۆ ئایندەی دراماو سینەمای كوردی.
چونكە تا ستافی ئامادەكراو هەبێت لە دەرەوەی كوردستان هاوردە بكرێن ، كەس هەوڵی دروست كردنی ئەو ستافە هونەریانە نادا و بۆشاییەكانی دراماو سینەمای كوردی هەر وەك خۆیان دەمێننەوە.
