خۆشەویستیی خاك و  ترسی خنکان و هەستەکانی عەشق لە ڕۆمانی (خاك لە نێو دەریا).. سەلما تۆما کاکۆ

خوێندنەوە..

داکم پێیگوتم:

(تۆ بە مەلۆتکەیی لەنێو ئاوێکی بێ ئاماندا ڕزگارت بوو،دەشێ هیچ ئاوێك تۆی پێ قوت نەدرێ(

گوتی:(لەسەر خاك دارەدارەت کردو هەر لەسەر خاکیش مەلۆتکە کرای و دواتریش هەر بە مەلۆتکەییەکی گەورەوە دەچیە ژێر خاك، بۆیە هەرگیز خاك جێنەهێڵی)

نووسـەر: سەلام عومەر

بـابــەت: ڕۆمان

چاپ:  یەکەم

ساڵ : ٢٠٢١

ناوەڕۆك

ــــــــــــــ

ئاوێتە بوونی ڕووداوە ڕاستەقینەکانی ژیانی نووسەر و  هەست و خەیاڵەکانی ئەم ڕۆمانەیان لێ هاتۆتە بەرهەم، هەر وەك خۆی ئاماژەی پێکردووە:

(ئەوە بیرەوەرییە کۆمەکی ڕۆمان دەکا)

نووسەر لەسەر زاری دایکی هەر لە ڕۆژی لەدایکبوونییەوە و دواتریش لەسەر زاری خۆی هەموو ئەو دەردەسەری و ناخۆشییانەی ڕووبەڕووی بوونەتەوە، تێکەڵ بە ئازار و مەترسییەکانی کۆچکردنێکی نایاسایی بۆ دەرەوەی وڵات، لە ئەنجامی ڕۆیشتن بە پیادە و  بە سواری کەشتی دەربازکردنی کۆچبەران و ئاوێتە بوونییان لەگەڵ  هەستەکانی بۆ خوڵقانی عیشقێك لەناو ئاو، دەگێڕێتەوە و له دووتوێی کتێبێکی (‌٢٨٠)  لاپەڕەیی بە دابەشکردنی بۆ ( ٤١) بەش نووسیوەتەوە.

نووسەر هیچ لایەنێکی ژیانی لەو ڕۆمانە فەرامۆش نەکردووە، پیرۆزیی خاك، خەبات و شۆڕشگێڕیی، دەربەدەریی و ئاوارەیی و ژیانی نێو چادر، دڵسۆزیی مامۆستا و قوتابی و خوێن گەرمیی گەنجەکان لە ڕێکخراوە نهێنییەکانی ناوشار، خیانەت کردن و ناپاکی لە پێشمەرگە، بۆردوومان و قوربانییەکانی قەڵادزێ و چیرۆکە تراژیدییەکان، ترس لە خنکان،بەڵێن و وەفا، عەشق و خۆشەویستی، ڕۆڵی کەسە ناتەواو و شێتەکان…..ئەمانە و زۆری تریش.

زمانی نووسین

ــــــــــــــــــــــــ

شێوازێکی تایبەت و نوێ لە نووسینی ئەو ڕۆمانە بەدی دەکرێت کە بریتییە لە تەرخانکردنی چەند بەشێك بۆ ڕووداوەکانی سەر خاك کە وەك دەنکی تەزبیح یەکتری تەواو دەکەن و ناوبڕی هەربەشێكیان لەگەڵ ئەویتر پەڕینەوەیە بۆ ڕووداوەکانی نێو دەریا کە بەهەمان شێوە و بەوردەکاریەکی زۆرەوە نووسراون، بەردەوام هەر بەم شێوازە تا کۆتایی ڕۆمانەکە. نووسەر بە تێهەڵکێشکردنی ڕاستی و خەیاڵ و هەست بە زمانێکی ڕەوان و شاعیرانە و هونەرێکی بەرزی نووسین ڕۆمانەکەی نووسیوەتەوە کە پڕە لە بەکارهێنانی وشەی هەڵبژاردە و دەستەواژەی جوان جوان کە چێژی خوێندنەوە بە خوێنەر دەبەخشن، ئەوەی زیاتر سەرنجڕاکێشە نووسەر دوای هەر بەشێك ئاماژەی بە دەستەواژەیەك یان دێڕێکی لەوانە کردووە،وەك:

١ـ لەسەر خاك ئاو و ئاوەدانی، لەسەر ئاو خۆشەویستی خاك.

٢ـ هێڵنجی دەریا تۆفانی سەر زەوییە.

٣ـ ئاو خەریکە هەموو خاکێکم بۆ دەکاتە نیشتمان.

٤ـ ئای خاك لە کوێی ئاو سوتاندمی.

٥ـ شێت ژیرەکان ژیر دەکاتەوە.

٦ـ مردن ڕابردوومان بە ڕستەی تەمەنەوە هەڵدەواسێ.

پەرەگرافە سەرنجڕاکێشەکان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

وەك خوێنەرێك هەر لەسەرەتای ڕۆمانەکە تا کۆتابەشی پڕیەتی لە پەرەگرافی جوان و سەرنجڕاکێش وەك:

١ـ هەر وەك ڕۆمانەکە لەناوەکەی ڕا دیارە نووسەر زیاتر جەختی لەسەر خۆشەویستی و پیرۆزیی خاك کردووە و لە نیگەرانبوونی بۆ ئەو دۆخە ئاڵۆز و نەخوازراوەی نیشتمان نووسیویەتی:

ٲـ(نیشتمان کاتێک پێویستی بە خوێن بوو زۆر بەخشرا، دواتر بووە نیشتمانی ڕەنگەکان و بەش بەشێنەی حزبی تەواوی ئەو داستان وخوێنانەی هەڕاج کرد، کە بەسەر خاکدا ڕژا،هەمووی خستە پەڕاوێزەوەو کاری بۆ ناشیرین کردنی  شۆڕش کرد). لا١٤٢

ب ـ ئەو خاکەی بە دەریایەك خوێن ئاودرا ئێستا….

مەتر مەتر پێماندەفرۆشن، دۆنم دۆنم دەیبەخشینەوە. لا٤

ج ـ ئیدی دڵنیا بووم کەسانێك خاك بەخوێن دەپارێزن و کەسانێکیش هەرزان فرۆشی دەکەن.

٢ـ لەوەسفی ڕۆژێکی باراناوی ئەنجامدانی چالاکییەك بەم شێوازە ئەدەبییە جوانە

نووسیویەتی:

ــ هەورێکی ڕەش گوێی لە عەرزی دەخشاند، جیهان بەرەو تاریکبوون دەچوو، ئەگەر بروسکەکان یەك لەدوای یەك لەچەخماخەیان نەدابا بستێك پێش خۆت نەدەدی،گرمەکان وەك ناپاڵم زایەڵەیان دەهات….لا ١٧

٣ـ لە تامەزرۆیی بۆ جارێکیتر دیتنی خاك  و ترسی مانەوەی لەناو دەریا نووسیویەتی:

)شەو لەنێو خەرمانەی مانگدا خاکی پیشانداین(

٤ـ  زۆر جار نووسەر وەفایەك دەردەخات کە خوێنەر خۆزگە بە بوونی دەخوازێ، وەك چۆن لە لاپەڕە ( ٩٥)دا هاتووە:

ـ ترست نەبێ یا هەردووکمان دەخنکێین یان بە یەکەوە ڕزگار دەبین،دڵنیابە بەتەنێ ناچمەوە سەر خاك.

پەیامی ڕۆمانەکە

ـــــــــــــــــــــــــــــ

سەرەڕای هەموو نادادی و نەهامەتیەکانی سەر خاك، خاك ناسنامەیە و مرۆڤ بەبێ خاك وێڵ و سەرگەردانە، تا لەدەستی نەدات لە پیرۆزییەکەی ناگات.

تێبینی و کەموکوڕی

ـــــــــــــــــــــــــــــــ

١ـ نووسەر لە زۆر  لاپەڕە وشەی گەشتیاری بۆ سەرنشینانی کەشتییەکە بەکارهێناوە، کە لە ڕاستیدا دەبوایە کۆچبەری نایاسایی یاخود پەنابەر بەکاربێنێ بۆ کەشتییەك  کە بە شێوەیەکی نایاسایی و قاچاغ مرۆڤەکان بگوازێتەوە، گەشتیار ئەو سەرکێشییە ناکەن.

٢ـ وەك هەموو چاپکراوێکی تر بەدەر نییە لە هەڵەی تایپ و نووسین،بەڵام هەڵەکان لەوانە نین کاریگەرییان لەسەر گۆڕینی واتای وشەکە هەبێ،بەڵام گەر نەبن ئەوا جوانییەکی زیاتر دەبەخشنە ڕۆمانەکە.

٣ـ هیوادارم بە هێنانەوەی ئەو دەستەواژە و پەرەگرافە سەرنجڕاکێشانە وەك نموونە، لەچێژی خوێندنەوەی ڕۆمانەکەم کەم نەکردبێتەوە بەڵکو وەك خوێنەرێك بە مەبەستی ئاشناکردنی خوێنەرانە بە ناوەڕۆکی ڕۆمانەکە و تامەزرۆکردنیانە بۆ خوێندنەوەی.

دەستی نووسەر خۆشبێ بۆ نووسینەوەی ئەو ڕۆمانە جوانە و هەمیشە سەرکەوتووبێ لە دەوڵەمەندتر کردنی کتێبخانەی کوردی بە بەرهەمە نایابەکانی.